ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ε.Ε. ΜΑΘΗΜΑ 1.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ε.Ε. ΜΑΘΗΜΑ 1."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ε.Ε. ΜΑΘΗΜΑ 1

2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η Κοινοτική πολιτική για το περιβάλλον διαμορφώθηκε σταδιακά κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών Η Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική καλύπτει σήμερα σχεδόν το σύνολο των περιβαλλοντικών θεμάτων Το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκε ήταν τα έξη πολυετή Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον

3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Νομοθετικά εργαλεία  Οδηγίες: Χρησιμοποιούνται για τις γενικές περιβαλλοντικές διατάξεις. Τα κράτη – μέλη είναι υποχρεωμένα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να λάβουν τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα, ώστε να θεσμοθετηθούν εθνικά οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται από αυτές. Περιλαμβάνουν γενικές κατευθύνσεις και οδηγίες πλαίσιο για διάφορους τομείς. Η Ε.Ε. προτιμά τις οδηγίες

4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Νομοθετικά εργαλεία  Κανονισμοί: Δεσμεύουν κάθε κράτος – μέλος και έχουν άμεση ισχύ από τη δημοσίευση του στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Αφορούν ένα μικρό μέρος της περιβαλλοντικής νομοθεσίας για αφορούν κανονιστικές πολιτικές – «σκληρές», οι οποίες επιβάλλονται και αντικαθιστούν την εθνική νομοθεσία. Οι κανονισμοί χρησιμοποιούνται για τις περιβαλλοντικές διατάξεις που επηρεάζουν τον ανταγωνισμό.

5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Νομοθετικά εργαλεία  Αποφάσεις: Είναι μεμονωμένες νομοθετικές δράσεις και αφορούν κυρίως μέρη / τμήματα κανονισμών ή οδηγιών και δεν αποτελούν ισχυρά μέτρα άσκησης πολιτικής. Αναφέρονται σε θέματα Διεθνών συμβάσεων, ανταλλαγής πληροφοριών, σύσταση επιτροπών και τροποποιήσεις των τεχνικών παραρτημάτων

6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Περιβαλλοντική Δυναμική  Πάνω από 300 οδηγίες έχουν εκδοθεί για περιβαλλοντικά θέματα και έχουν ενσωματωθεί στο «Κοινοτικό Κεκτημένα»  Η Κοινοτική περιβαλλοντική νομοθεσία, η οποία έχει ενσωματωθεί στις νομοθεσίες των κρατών μελών αντιπροσωπεύει κατά μέσω όρο το 80% της συνολικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα κράτη μέλη

7 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

8 Κριτική Περιβαλλοντικής Πολιτικής  Περιορισμένη αποτελεσματικότητα των νομοθετικών δράσεων  Διαμόρφωση και επιβολή στόχων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες  Μειωμένη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων και του κοινού στην λήψη αποφάσεων  Άνιση επιβάρυνση του κόστους από την ομοιόμορφη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και τη μείωση της ανταγωνιστικότητας

9 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Περιβαλλοντική Πολιτική  Περιγραφή της εξελικτικής πορείας της Κοινοτικής Περιβαλλοντικής Πολιτικής  Διάκριση σε πέντε περιόδους με βάση τις αλλαγές στο πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο και την εξέλιξη των περιβαλλοντικών εννοιών στον διεθνή χώρο  Αντιπροσωπευτικές νομοθετικές ρυθμίσεις σε κάθε περίοδο

10 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Περιβαλλοντική Πολιτική (1η περίοδος)  Η προϊστορία, από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έως την Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης το 1972. Η περίοδος αυτή προετοίμασε το έδαφος για την θέσπιση μιας Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής

11 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η προϊστορία (1957-1971)  Στη συνθήκη της Ρώμης το 1957, όπου ιδρύθηκε η ΕΟΚ, δεν υπήρχε μνεία για το περιβάλλον, ούτε πρόβλεψη για εκχώρηση εξουσιών από τα κράτη μέλη στην ΕΟΚ για τη θέσπιση και εφαρμογή Κοινής Περιβαλλοντικής Πολιτικής  Σποραδικές ρυθμίσεις και αναφορές εμφανίζονται από το 1959 με την οδηγία για τις ακτινοβολίες που αποτελούν ψήγματα πολιτικής

12 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η προϊστορία (1957-1971)  Τα επόμενα χρόνια, οι γνώσεις και η ευαισθησία για τα περιβαλλοντικά θέματα παρουσίασαν εκθετική αύξηση. Ο υπερτοπικός χαρακτήρας των περιβαλλοντικών προβλημάτων και η ανάγκη μιας διακρατικής προσέγγισης επισημάνθηκαν. Υπό την πίεση της κοινής γνώμης, τα κράτη μέλη άρχισαν να διαμορφώνουν, η κάθε μια χωριστά τη δική τους περιβαλλοντική πολιτική και να συμμετέχουν σε διεθνείς συμβάσεις

13 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η προϊστορία (1957-1971)  Το 1967, έχουμε την εισαγωγή των προτύπων για τα χημικά  Το 1968, στη συνάντηση που ονομάστηκε Club της Ρώμης συζητήθηκε η περιβαλλοντική υποβάθμιση και αποτέλεσε την απαρχή λήψης μέτρων για το περιβάλλον, βελτίωση της ζωής και των συνθηκών εργασίας, την ισόρροπη οικονομική μεγέθυνση και τον περιορισμό του εμπορίου.

14 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Περιβαλλοντική Πολιτική (2η περίοδος)  Η περίοδος του «παρασιτισμού» στην αγορά, που άρχισε με την θέσπιση του πρώτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον το 1973 έως την λήξη του τρίτου προγράμματος δράσης το 1986. Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελούσε εξάρτημα της πολιτικής του ανταγωνισμού.

15 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Ο κίνδυνος που συνιστούσε για την Κοινή Αγορά η στρέβλωση του ανταγωνισμού ήταν η αιτία για τις εθνικές κυβερνήσεις και του κοινοτικούς μηχανισμούς για να αποδεχθούν την ιδέα μιας Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής και όχι η προστασία του περιβάλλοντος. Η προστασία του περιβάλλοντος δεν έπρεπε να παραμείνει εγκλωβισμένη στο εθνικό επίπεδο.

16 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Οι σημαντικότερες δυσκολίες για μια Περιβαλλοντική Πολιτική σε Κοινοτικό επίπεδο ήταν ότι έλειπε η κατάλληλη νομική βάση, οι κυρίαρχες οικονομικές αντιλήψεις της εποχής ότι η πολιτική για το περιβάλλον και η εφαρμογή περιβαλλοντικών μέτρων θα διόγκωναν το κόστος και αποτελούσαν τροχοπέδη για την ανάπτυξη, η διοικητική αδράνεια, οι ιδεολογικές εμμονές ότι πρέπει να παραμείνει σε επίπεδα κρατών μελών

17 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Οι αντιπαραθέσεις για τη θέσπιση μιας Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής περιστρέφονταν γύρω από δύο βασικά ερωτήματα: 1. Ποια πολιτική έχει προβάδισμα, αυτή με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος ή αυτή με στόχο την ελευθέρωση του εμπορίου σε μια Κοινή Αγορά; 2. Ποιο είναι το καταλληλότερο επίπεδο για την άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής, το εθνικό ή το κοινοτικό;

18 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Το 1972 λαμβάνει χώρα στο Παρίσι η πρώτη Σύνοδος Κορυφής όπου το περιβάλλον γίνεται πολιτική πραγματικότητα. Η Σύνοδος υιοθέτησε τα πορίσματα από τη συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης, που σηματοδοτεί την έναρξη των πράσινων πολιτικών και της οικολογικής ανάπτυξης, βασισμένες στην αειφορική χρήση των φυσικών και ανθρώπινων πόρων.  Το 1972 το Club της Ρώμης παρουσιάζει την αναφορά του με θέμα «Τα όρια της ανάπτυξης»

19 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Το 1973-1976 λανσάρεται το πρώτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, όπου εγκαινιάζεται ουσιαστικά η Κοινοτική Περιβαλλοντική Πολιτική. Οι βασικές αρχές του προγράμματος ήταν οι ίδιες με της Συνδιάσκεψης της Στοκχόλμης δηλαδή: Η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις να λαμβάνονται υπόψη στο πρώιμο στάδιο του σχεδιασμού Η επιστημονική γνώση πρέπει να βελτιώνεται συνεχώς

20 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι ευθύνη μόνο των αρχών, άλλα υποχρέωση του κάθε πολίτη Η αποδοχή της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει Η περιβαλλοντική ευθύνη, ότι δηλαδή η περιβαλλοντική πολιτική ενός κράτους δεν θα πρέπει να θίγει τα συμφέροντα ενός άλλου κράτους Το ζήτημα της επικουρικότητας, δηλαδή η επιλογή του καταλληλότερου επιπέδου περιβαλλοντικής δράσης

21 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Το 1977-1982, το δεύτερο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, ήταν η συνέχεια του πρώτου και επαναλάμβανε τους ίδιους στόχους και αρχές. Δημιουργία νομικών διατάξεων που αφορούσαν ως επί το πλείστον την καταπολέμηση της ρύπανσης και την επανόρθωση στην πηγή. Οι ρυθμίσεις αφορούσαν τα περισσότερα από τα περιβαλλοντικά θέματα.

22 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ο παρασιτισμός στην αγορά (1972-1986)  Το 1982-1986, το τρίτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, τονίζει περισσότερο την παγκόσμια διάσταση και την ανάγκη εξέλιξης της δράσης από θεραπευτική των προβλημάτων σε προληπτική. Η πιο χαρακτηριστική οδηγία προληπτικού χαρακτήρα είναι για την πρόληψη μεγάλων ατυχημάτων ή «Οδηγία Seveso».

23 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Περιβαλλοντική Πολιτική (3η περίοδος)  Η περίοδος της «νομιμοποίησης» του περιβάλλοντος από την Ενιαία Πράξη το 1987, με την προσθήκη ενός νέου τίτλου «Περιβάλλον» στο κείμενο της τροποποιημένης Συνθήκης, έως την Συνθήκη του Maastricht το 1992. Δημοσίευση της έκθεση Brundtland (1987), όπου εισάγεται η έννοια της αειφορίας.

24 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η «νομιμοποίηση» (1986-1992)  Το 1986, με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη τροποποιήθηκε η συνθήκη της Ρώμης και το περιβάλλον απέκτησε για πρώτη φορά νομοθετική βάση. Ενσωματώθηκε ένα ειδικό τμήμα με το θέμα Περιβάλλον στο άρθρο 130 άλλα διατηρήθηκε στο ακέραιο ο πρωταρχικός στόχος της Ε.Ε.

25 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η «νομιμοποίηση» (1986-1992)  Με βάση την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη η δράση της Κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος έχει ως αντικείμενο: 1. Τη διατήρηση, την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας περιβάλλοντος 2. Τη συμβολή στην προστασία της υγείας των ανθρώπων 3. Την εξασφάλιση συνετής και ορθολογικής χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων

26 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η «νομιμοποίηση» (1986-1992)  Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη προστίθενται οι παράμετροι: 1. Προληπτικής δράσης 2. Της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος στην πηγή 3. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» 4. Προωθείται η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε όλες τις πολιτικές της Ε.Ε. καθώς και η αρχή της επικουρικότητας

27 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η «νομιμοποίηση» (1986-1992)  Το 1987 ήταν το σημείο καμπής στην εξέλιξη των εννοιών της διεθνούς περιβαλλοντικής πολιτικής, γιατί δημοσιεύθηκε η «Έκθεση Brundtland, η οποία καθιέρωσε τον όρο «αειφορική ανάπτυξη»

28 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η «νομιμοποίηση» (1986-1992)  Το τέταρτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (1987 – 1992), επανέλαβε την ανάγκη να ενσωματωθεί το περιβάλλον στις άλλες πολιτικές και ιδίως στην οικονομική. Για πρώτη φορά εκτιμήθηκε ότι η προστασία του περιβάλλοντος και ο ανταγωνισμός δεν αλληλοσυγκρούονται, άλλα αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας

29 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

30 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

31 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

32 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.