Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο.

Παρουσίαση με θέμα: "Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ευγενία Φλογαΐτη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών Ευγενία Φλογαΐτη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών

2 Τρεις βασικές έννοιες σηματοδοτούν την εξελικτική πορεία αειφορία Ρυθμιστική έννοιααειφορία φύση περιβάλλον φύση κοινωνία περιβάλλον φύση κοινωνία

3 φύσηφύση Τέλη 19ου – 1960 διατήρηση και προστασία της φύσης. Κίνημα για τη διατήρηση και προστασία της φύσης. Εκπαιδευτικά Κινήματα για τη Μελέτη της Φύσης, Μελέτη της Φύσης, Διατήρηση της Φύσης. Διατήρηση της Φύσης. Τέλη 19ου – 1960 διατήρηση και προστασία της φύσης. Κίνημα για τη διατήρηση και προστασία της φύσης. Εκπαιδευτικά Κινήματα για τη Μελέτη της Φύσης, Μελέτη της Φύσης, Διατήρηση της Φύσης. Διατήρηση της Φύσης.

4 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννήθηκε τη δεκαετία του 60 στο πλαίσιο του προβληματισμού που ανέπτυξε το περιβαλλοντικό κίνημα. Σταθμός σε μια εξελικτική πορεία που ξεκίνησε το 19ο αιώνα. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννήθηκε τη δεκαετία του 60 στο πλαίσιο του προβληματισμού που ανέπτυξε το περιβαλλοντικό κίνημα. Σταθμός σε μια εξελικτική πορεία που ξεκίνησε το 19ο αιώνα.

5 Δεκαετία 1960 μετατόπιση από τη φύση στο περιβάλλον. νέα διευρυμένη έννοια που ενσωματώνει τη φύση και το κοινωνικό γίγνεσθαι. Περιβάλλον = έννοια συστημική Δεκαετία 1960 μετατόπιση από τη φύση στο περιβάλλον. νέα διευρυμένη έννοια που ενσωματώνει τη φύση και το κοινωνικό γίγνεσθαι. Περιβάλλον = έννοια συστημική περιβάλλονπεριβάλλον

6 περιβάλλον Μετεξέλιξη των προηγούμενων εκπαιδευτικών κινημάτων. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

7 Στόχοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευαισθητοποίηση γύρω από το περιβάλλον και τα περιβαλλοντικά προβλήματα, ανάπτυξη της σχετικής γνώσης και των απαραίτητων ικανοτήτων για τη διαχείριση και τη διευθέτηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Καλλιέργεια θετικών στάσεων και συμπεριφορών και του συναισθήματος ευθύνης σε σχέση με το περιβάλλον Ανάπτυξη δράσης για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Ευαισθητοποίηση γύρω από το περιβάλλον και τα περιβαλλοντικά προβλήματα, ανάπτυξη της σχετικής γνώσης και των απαραίτητων ικανοτήτων για τη διαχείριση και τη διευθέτηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Καλλιέργεια θετικών στάσεων και συμπεριφορών και του συναισθήματος ευθύνης σε σχέση με το περιβάλλον Ανάπτυξη δράσης για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

8 Παιδαγωγικό πλαίσιο βασικά σημεία μεταξύ άλλων: Η διεπιστημονική και συστημική προσέγγιση της πραγματικότητας, το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα, η βιωματική και επικοινωνιακή προσέγγιση της γνώσης, η δράση στη μάθηση και την κοινωνία, η μάθηση μέσω ανακάλυψης και προσωπικής εμπειρίας, η μελέτη θεμάτων από το άμεσο περιβάλλον, η χρήση του περιβάλλοντος ως πηγής και χώρου μάθησης κ.α. βασικά σημεία μεταξύ άλλων: Η διεπιστημονική και συστημική προσέγγιση της πραγματικότητας, το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα, η βιωματική και επικοινωνιακή προσέγγιση της γνώσης, η δράση στη μάθηση και την κοινωνία, η μάθηση μέσω ανακάλυψης και προσωπικής εμπειρίας, η μελέτη θεμάτων από το άμεσο περιβάλλον, η χρήση του περιβάλλοντος ως πηγής και χώρου μάθησης κ.α.

9 Ρητορική της ΠΕ βασικά σημεία μεταξύ άλλων: το νέο ήθος, η ποιότητα ζωής, η αλλαγή στις σχέσεις του ανθρώπου με τον άνθρωπο και με τη φύση, η κοινωνική και πολιτική ευθύνη, ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της οικονομικής ανάπτυξης κλπ. βασικά σημεία μεταξύ άλλων: το νέο ήθος, η ποιότητα ζωής, η αλλαγή στις σχέσεις του ανθρώπου με τον άνθρωπο και με τη φύση, η κοινωνική και πολιτική ευθύνη, ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της οικονομικής ανάπτυξης κλπ.

10

11 Οικονομία  μια θεμελιώδης ανθρώπινη δραστηριότητα Οικονομική δραστηριότητα:  συντελείται στο πλαίσιο του περιβάλλοντος  παράγοντας διαμόρφωσης του περιβάλλοντος Οικονομία  μια θεμελιώδης ανθρώπινη δραστηριότητα Οικονομική δραστηριότητα:  συντελείται στο πλαίσιο του περιβάλλοντος  παράγοντας διαμόρφωσης του περιβάλλοντος Διαχρονική εξέλιξη πολιτισμού Αλλαγή μορφών οικονομικής δραστηριότητας Μεταβολή φυσιογνωμίας φύσης και κοινωνίας Φύση οικονομική δραστηριότητα Κοινωνία αναπτύσσεται μέσω της αλληλεπίδρασης των κοινωνιών με το φυσικό περιβάλλον προκειμένου να παραχθούν τα αγαθά και οι υπηρεσίες που απαιτούνται για την ευημερία των ανθρώπων.

12 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Οικονομία της Αγοράς  βασικός μηχανισμός που στηρίζει το σχήμα λειτουργίας της οικονομίας  το σύστημα αυτορυθμίζεται μέσω του μηχανισμού των τιμών (με στόχο το κέρδος) και όχι μέσω συνειδητών κοινωνικών επιλογών  ο βαθμός κοινωνικού ελέγχου μειώνεται  επιπτώσεις στην εργασία και το περιβάλλον Οικονομία της Αγοράς  βασικός μηχανισμός που στηρίζει το σχήμα λειτουργίας της οικονομίας  το σύστημα αυτορυθμίζεται μέσω του μηχανισμού των τιμών (με στόχο το κέρδος) και όχι μέσω συνειδητών κοινωνικών επιλογών  ο βαθμός κοινωνικού ελέγχου μειώνεται  επιπτώσεις στην εργασία και το περιβάλλον Οικονομία Αγοράς την ιδεολογία της Οικονομικής Ανάπτυξης ΑΕΠ στην Οικονομική Μεγέθυνση (συνεχής αύξηση ΑΕΠ) τροφοδότησεστηρίζεται - βιομηχανοποιημένες μέθοδοι παραγωγής - εξέλιξη επιστήμης & τεχνολογίας - συσσώρευση κεφαλαίου - οργάνωση εργασίας - βιομηχανοποιημένες μέθοδοι παραγωγής - εξέλιξη επιστήμης & τεχνολογίας - συσσώρευση κεφαλαίου - οργάνωση εργασίας

13 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Βασική λογική Οικονομικής Ανάπτυξης Οικονομική Μεγέθυνση ταύτιση με Ανάπτυξη Πρόοδο Ευημερία αύξηση αγαθών & υπηρεσιών συσσώρευση πλούτου κατανομή σε όλο και περισσότερους ανθρώπους κάλυψη βασικών αναγκών περιορισμός φτώχειας, πείνας εξασφάλιση ευμάρειας & πρόοδος ? Ποια είναι η έννοια της ανάγκης; ? Ποιος και πώς προσδιορίζεται; ? Ποια είναι η έννοια της ανάγκης; ? Ποιος και πώς προσδιορίζεται;

14 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Η προσδιορισμένη (ετεροκαθορισμένη) έννοια της ανάγκης κινεί την Οικονομία της Αγοράς  αύξηση κατανάλωσης  αύξηση παραγωγής Η προσδιορισμένη (ετεροκαθορισμένη) έννοια της ανάγκης κινεί την Οικονομία της Αγοράς  αύξηση κατανάλωσης  αύξηση παραγωγής αύξηση προϊόντων αυξημένο καταναλωτικό δέλεαρ μεγαλύτερη κατανάλωση ανάγκη για περισσότερα χρήματα περισσότερη εργασία αύξηση παραγωγής - Φαύλος κύκλος - Αποσύνδεση της Οικονομίας από την Κοινωνία Αύξηση παραγωγής  Αύξηση κατανάλωσης φυσικών πόρων  Αύξηση αποβλήτων Αποσύνδεση της Οικονομίας από την Κοινωνία Αύξηση παραγωγής  Αύξηση κατανάλωσης φυσικών πόρων  Αύξηση αποβλήτων

15 Το μοντέλο της οικονομικής ανάπτυξης  αποτυπώνει μια συγκεκριμένη σχέση οικονομίας – κοινωνίας – φύσης  Καθορίζει τις δομές των σύγχρονων κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων, τις μεθόδους και τις κλίμακες παραγωγής  αρχές: αύξηση, συσσώρευση, παραγωγική μεγιστοποίηση  αξίες: ανταγωνισμός και το κέρδος. Το μοντέλο της οικονομικής ανάπτυξης  αποτυπώνει μια συγκεκριμένη σχέση οικονομίας – κοινωνίας – φύσης  Καθορίζει τις δομές των σύγχρονων κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων, τις μεθόδους και τις κλίμακες παραγωγής  αρχές: αύξηση, συσσώρευση, παραγωγική μεγιστοποίηση  αξίες: ανταγωνισμός και το κέρδος.

16 Το μοντέλο της οικονομικής ανάπτυξης Πλούτος – οικολογικά και κοινωνικά όρια. Ανάγκη για μια άλλου τύπου ανάπτυξη που διασφαλίζει οικολογική βιωσιμότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και καλύπτει τις ανάγκες των σημερινών και μελλοντικών γενεών αειφόρος ανάπτυξη Το μοντέλο της οικονομικής ανάπτυξης Πλούτος – οικολογικά και κοινωνικά όρια. Ανάγκη για μια άλλου τύπου ανάπτυξη που διασφαλίζει οικολογική βιωσιμότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και καλύπτει τις ανάγκες των σημερινών και μελλοντικών γενεών αειφόρος ανάπτυξη

17 αειφορίααειφορία Η έννοια της αειφορίας σηματοδοτεί την εξέλιξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης προς μια Από δεκαετία του 1990 Η έννοια της αειφορίας σηματοδοτεί την εξέλιξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης προς μια Από δεκαετία του 1990 Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη

18 Τρεις βασικές έννοιες σηματοδοτούν την εξελικτική πορεία αειφορία (Ρυθμιστική έννοια) Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη αειφορία (Ρυθμιστική έννοια) Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη φύσηΕκπαίδευση για τη διατήρηση φύσηΕκπαίδευση για τη διατήρηση περιβάλλον (φύση κοινωνία) Περιβαλλοντική εκπαίδευση περιβάλλον (φύση κοινωνία) Περιβαλλοντική εκπαίδευση

19 Διεθνείς διασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον Στοκχόλμη 1972 Διεθνής Διάσκεψη «Το περιβάλλον του Ανθρώπου» Ρίο 1992 Διάσκεψη κορυφής «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» Γιοχάνεσμπουργκ 2002 Διάσκεψη κορυφής «Αειφόρος Ανάπτυξη» Ρίο 2012 (Ρίο + 20) Διάσκεψη κορυφής «Αειφόρος Ανάπτυξη» το περιβάλλον Στοκχόλμη 1972 Διεθνής Διάσκεψη «Το περιβάλλον του Ανθρώπου» Ρίο 1992 Διάσκεψη κορυφής «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» Γιοχάνεσμπουργκ 2002 Διάσκεψη κορυφής «Αειφόρος Ανάπτυξη» Ρίο 2012 (Ρίο + 20) Διάσκεψη κορυφής «Αειφόρος Ανάπτυξη» την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Βελιγράδι 1975 Διεθνές Συνέδριο «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Τιφλίδα 1977 Διεθνής Διάσκεψη «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Μόσχα 1987 Διεθνές Συνέδριο «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Θεσσαλονίκη 1997 Διεθνής Διάσκεψη «Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και Κατάρτιση για την Αειφορία» 2005 - 2015 Δεκαετία αφιερωμένη στην «Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη» την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Βελιγράδι 1975 Διεθνές Συνέδριο «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Τιφλίδα 1977 Διεθνής Διάσκεψη «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Μόσχα 1987 Διεθνές Συνέδριο «ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση» Θεσσαλονίκη 1997 Διεθνής Διάσκεψη «Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και Κατάρτιση για την Αειφορία» 2005 - 2015 Δεκαετία αφιερωμένη στην «Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη»

20 Αειφόρος ανάπτυξη Επιχειρεί να επανεντάξει την ανάπτυξη στο κοινωνικό πλαίσιο Αειφόρος = η ικανότητα να διατηρείται και να λειτουργεί στο διηνεκές Περιβάλλον - οικονομία - κοινωνία Αειφόρος ανάπτυξη Επιχειρεί να επανεντάξει την ανάπτυξη στο κοινωνικό πλαίσιο Αειφόρος = η ικανότητα να διατηρείται και να λειτουργεί στο διηνεκές Περιβάλλον - οικονομία - κοινωνία

21 Αειφορία -- Σχηματικές απεικονίσεις

22 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

23 Αειφορία Ιστορική διαδρομή Σε επίπεδο ρητορικής και ορισμών, η έννοια συζητήθηκε στη δεκαετία του 70 η οποία σηματοδοτήθηκε από τη Διάσκεψη της Στοκχόλμης προτάθηκε τη δεκαετία του 80 στην έκθεση Μπρούτλαντ (1987) εισβάλει σταδιακά στο χώρο της κοινωνίας και της πολιτικής μετά τη διάσκεψη του Ρίο (1992). εδραιώνεται στη διεθνή πολιτική σκηνή με τη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ (2002) Σε επίπεδο ρητορικής και ορισμών, η έννοια συζητήθηκε στη δεκαετία του 70 η οποία σηματοδοτήθηκε από τη Διάσκεψη της Στοκχόλμης προτάθηκε τη δεκαετία του 80 στην έκθεση Μπρούτλαντ (1987) εισβάλει σταδιακά στο χώρο της κοινωνίας και της πολιτικής μετά τη διάσκεψη του Ρίο (1992). εδραιώνεται στη διεθνή πολιτική σκηνή με τη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ (2002)

24 Δύο από τους εκατοντάδες ορισμούς: Έκθεση Brundtland (Το Κοινό μας Μέλλον) – 1987 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες» IUCN-UNEP-WWF – 1991 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή» … και δεκάδες ερωτήματα – προβληματισμοί Δύο από τους εκατοντάδες ορισμούς: Έκθεση Brundtland (Το Κοινό μας Μέλλον) – 1987 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες» IUCN-UNEP-WWF – 1991 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή» … και δεκάδες ερωτήματα – προβληματισμοί

25 H έννοια της αειφορίας θέτει ερωτήματα Τι πρέπει να είναι αειφόρο και για ποιόν; Σε ποιο επίπεδο και είδος τεχνολογίας, σε τι επίπεδα πληθυσμού, σε τι επίπεδα; παραγωγής και κατανάλωσης, σε ποιο βάθος χρόνου, για πόσες γενιές; Υπάρχει φυσικό κριτικό κεφάλαιο; Ποια η σχέση μεταξύ ανάπτυξης και μεγέθυνσης; Υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη και ποια είναι Ποιες είναι οι ανάγκες; Ποιος τις καθορίζει και με ποια κριτήρια; Ποιος και πως θα καθορίσουμε τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών, με τι κριτήρια Τι σημαίνει δικαιότερη κατανομή, ποιος αποφασίζει με ποιο τρόπο; Σε ποια βάση λαμβάνονται οι αποφάσεις; Ποιος τις παίρνει; Ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται; Τι πρέπει να είναι αειφόρο και για ποιόν; Σε ποιο επίπεδο και είδος τεχνολογίας, σε τι επίπεδα πληθυσμού, σε τι επίπεδα; παραγωγής και κατανάλωσης, σε ποιο βάθος χρόνου, για πόσες γενιές; Υπάρχει φυσικό κριτικό κεφάλαιο; Ποια η σχέση μεταξύ ανάπτυξης και μεγέθυνσης; Υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη και ποια είναι Ποιες είναι οι ανάγκες; Ποιος τις καθορίζει και με ποια κριτήρια; Ποιος και πως θα καθορίσουμε τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών, με τι κριτήρια Τι σημαίνει δικαιότερη κατανομή, ποιος αποφασίζει με ποιο τρόπο; Σε ποια βάση λαμβάνονται οι αποφάσεις; Ποιος τις παίρνει; Ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται;

26 Ο ορισμός της αειφορίας προϋποθέτει Υποθέσεις, θεωρίες και παραδοχές σχετικά με Την οικονομική ανάπτυξη Την τεχνολογία Τη δημοκρατία Τη δημόσια συμμετοχή Τις αξίες Υποθέσεις, θεωρίες και παραδοχές σχετικά με Την οικονομική ανάπτυξη Την τεχνολογία Τη δημοκρατία Τη δημόσια συμμετοχή Τις αξίες

27 Μια ανοικτή έννοια: Η Αειφορία, ως πολιτική έννοια, αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το ιδεολογικό υπόβαθρο όσων επιχειρούν να την ορίσουν, να την προσεγγίσουν, να την εφαρμόσουν. Μια ανοικτή έννοια: Η Αειφορία, ως πολιτική έννοια, αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το ιδεολογικό υπόβαθρο όσων επιχειρούν να την ορίσουν, να την προσεγγίσουν, να την εφαρμόσουν. ήπια «τεχνολογική» αειφορία ισχυρή «οικολογική» αειφορία αειφορία ιδεολογικό συνεχές

28 Η ήπια αειφορία:  Ταυτίζει την οικονομική ανάπτυξη με την οικονομική μεγέθυνση και σε αυτό το πλαίσιο συνδιαλέγεται με την προστασία του περιβάλλοντος.  Επικεντρώνεται στην προστασία των φυσικών πόρων (εκδοχή ανεπτυγμένων χωρών).  Η εξουσία συγκεντρώνεται στις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις, που θέτουν τους στόχους και τις πολιτικές και τις προωθούν στη βάση.  Στενή (τεχνοκρατική) ερμηνεία της αειφορίας με έμφαση στην προστασία των φυσικών πόρων. Η ήπια αειφορία:  Ταυτίζει την οικονομική ανάπτυξη με την οικονομική μεγέθυνση και σε αυτό το πλαίσιο συνδιαλέγεται με την προστασία του περιβάλλοντος.  Επικεντρώνεται στην προστασία των φυσικών πόρων (εκδοχή ανεπτυγμένων χωρών).  Η εξουσία συγκεντρώνεται στις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις, που θέτουν τους στόχους και τις πολιτικές και τις προωθούν στη βάση.  Στενή (τεχνοκρατική) ερμηνεία της αειφορίας με έμφαση στην προστασία των φυσικών πόρων.

29 Η ισχυρή αειφορία:  Δέχεται την ύπαρξη περιβαλλοντικών ορίων.  Εκτός από την προστασία της φύσης, εστιάζεται στην ανακατανομή των φυσικών πηγών πλούτου στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης (εκδοχή φτωχών χωρών).  Ευνοεί τη συγκέντρωση της εξουσίας στη βάση, όπου οι πολίτες συμμετέχουν στο σχεδιασμό πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων.  Ευρεία ερμηνεία της αειφορίας: εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος, εμπεριέχει την εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων των ευκαιριών, ενώ εκφράζει την ποιότητα ζωής. Η ισχυρή αειφορία:  Δέχεται την ύπαρξη περιβαλλοντικών ορίων.  Εκτός από την προστασία της φύσης, εστιάζεται στην ανακατανομή των φυσικών πηγών πλούτου στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης (εκδοχή φτωχών χωρών).  Ευνοεί τη συγκέντρωση της εξουσίας στη βάση, όπου οι πολίτες συμμετέχουν στο σχεδιασμό πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων.  Ευρεία ερμηνεία της αειφορίας: εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος, εμπεριέχει την εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων των ευκαιριών, ενώ εκφράζει την ποιότητα ζωής.

30 Αειφόρος ανάπτυξη Ενέχει ασάφειες, αβεβαιότητες, πολυσημία, πλουραλισμό και αντιφάσεις Ρυθμιστική ιδέα

31 Νέο περιεχόμενο στη σχέση Νέο περιεχόμενο στη σχέση κοινωνία φύση οικονομία πολιτική Αειφόρος ανάπτυξη ρυθμιστική ιδέα

32 νοηματοδοτείται μέσα από κοινωνικές διαδικασίες έρευνας και μάθησης οι οποίες διαμορφώνονται με συμμετοχικές και συναινετικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε διαφορετικές αντιλήψεις και αντικρουόμενα συμφέροντα και επιτυγχάνεται με κοινωνική και πολιτική δράση. δεν μπορεί να γίνει μια για πάντα λειτουργική αλλά πρέπει να επινοείται ξανά και ξανά μέσα στο ιστορικό της πλαίσιο νοηματοδοτείται μέσα από κοινωνικές διαδικασίες έρευνας και μάθησης οι οποίες διαμορφώνονται με συμμετοχικές και συναινετικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε διαφορετικές αντιλήψεις και αντικρουόμενα συμφέροντα και επιτυγχάνεται με κοινωνική και πολιτική δράση. δεν μπορεί να γίνει μια για πάντα λειτουργική αλλά πρέπει να επινοείται ξανά και ξανά μέσα στο ιστορικό της πλαίσιο

33 εκπαίδευση Η νοηματοδότηση, η επινόηση και η επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη

34 Η εξέλιξη περιβαλλοντική εκπαίδευση αειφορία εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη η νέα γενιά περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

35 Ρυθμιστική έννοια εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη εφοδιάζει τους πολίτες με τις γνώσεις, τις ικανότητες, τις αξίες και τα οράματα, ώστε  να συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο,  να διαπραγματεύονται και να σχεδιάζουν συλλογικά τους κοινωνικούς όρους της αειφορίας  να προσδίδουν συναινετικά και δημοκρατικά περιεχόμενο στην έννοια  να δρουν για την υλοποίηση των σχεδίων εφοδιάζει τους πολίτες με τις γνώσεις, τις ικανότητες, τις αξίες και τα οράματα, ώστε  να συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο,  να διαπραγματεύονται και να σχεδιάζουν συλλογικά τους κοινωνικούς όρους της αειφορίας  να προσδίδουν συναινετικά και δημοκρατικά περιεχόμενο στην έννοια  να δρουν για την υλοποίηση των σχεδίων

36 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ποιος είναι ο βασικός στόχος της εκπαίδευσης σε σχέση με την αειφορία; Η αειφορία είναι μια δεδομένη έννοια την οποία θα πρέπει να μεταδώσουμε στους εκπαιδευόμενους για να την εφαρμόσουν; Ή Ποια εκδοχή της αειφορίας; Την εκδοχή της κυρίαρχης εξουσίας (επίσημη εκδοχή); Την προσωπική μας εκδοχή; Ποιος είναι ο βασικός στόχος της εκπαίδευσης σε σχέση με την αειφορία; Η αειφορία είναι μια δεδομένη έννοια την οποία θα πρέπει να μεταδώσουμε στους εκπαιδευόμενους για να την εφαρμόσουν; Ή Ποια εκδοχή της αειφορίας; Την εκδοχή της κυρίαρχης εξουσίας (επίσημη εκδοχή); Την προσωπική μας εκδοχή; Ρόλος της εκπαίδευσης Χειραγώγηση ή χειραφέτηση Ρόλος της εκπαίδευσης Χειραγώγηση ή χειραφέτηση

37 δεν Η εκπαίδευση δεν θα πρέπει να είναι μηχανισμός επιβολής συγκεκριμένων ιδεών, απόψεων και ορισμών της αειφορίας από όπου και αν προέρχονται. αναζητήσουμε,διερευνήσουμεστόχους και προτεραιότητες δημοκρατικές Η αειφορία είναι μια ιδέα, ένα όραμα, μια πρακτική που πρέπει να αναζητήσουμε, να διερευνήσουμε, να θέσουμε στόχους και προτεραιότητες μέσα από δημοκρατικές συνεργασίες, διαπραγματεύσεις και αποφάσεις δεν Η εκπαίδευση δεν θα πρέπει να είναι μηχανισμός επιβολής συγκεκριμένων ιδεών, απόψεων και ορισμών της αειφορίας από όπου και αν προέρχονται. αναζητήσουμε,διερευνήσουμεστόχους και προτεραιότητες δημοκρατικές Η αειφορία είναι μια ιδέα, ένα όραμα, μια πρακτική που πρέπει να αναζητήσουμε, να διερευνήσουμε, να θέσουμε στόχους και προτεραιότητες μέσα από δημοκρατικές συνεργασίες, διαπραγματεύσεις και αποφάσεις Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση χειραφέτησης Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση χειραφέτησης

38 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση χειραφέτησης Ολιστική / συστημική / διεπιστημονική / διαθεματική προσέγγιση της γνώσης γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι ιδιαίτερα πολύπλευρα και πολύπλοκα Κριτική σκέψη γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι αμφιλεγόμενα Εκπαίδευση στις αξίες της αειφορίας: κοινωνική-οικολογική αλληλεγγύη και δικαιοσύνη, ανεκτικότητα, δημοκρατία Ολιστική / συστημική / διεπιστημονική / διαθεματική προσέγγιση της γνώσης γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι ιδιαίτερα πολύπλευρα και πολύπλοκα Κριτική σκέψη γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι αμφιλεγόμενα Εκπαίδευση στις αξίες της αειφορίας: κοινωνική-οικολογική αλληλεγγύη και δικαιοσύνη, ανεκτικότητα, δημοκρατία

39 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εκπαίδευση χειραφέτησης Πολιτική εκπαίδευση γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι κοινωνικά και πολιτικά εκπαίδευση για τη δημοκρατία Πολιτική εκπαίδευση γιατί τα ζητήματα της αειφορίας είναι κοινωνικά και πολιτικά εκπαίδευση για τη δημοκρατία Εκπαίδευση για την ιδιότητα του κριτικά σκεπτόμενου πολίτη Ανάπτυξη ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΔΡΑΣΗΣ Συμμετοχή

40 Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη θέτει την πολιτική συνιστώσα στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και αυτό το πετυχαίνει προσφέροντας μαθησιακές εμπειρίες μέσα από τις οποίες  τα άτομα μπορούν να διεκδικήσουν τη θέση τους στην κοινωνία ως ενημερωμένοι, κριτικοί και ενεργοί πολίτες,  να αγωνιστούν συλλογικά για την κοινωνική και οικολογική δικαιοσύνη  να έχουν σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση μιας νέας περιβαλλοντικής και κοινωνικής τάξης πραγμάτων. Παράλληλα καλλιεργεί συναισθήματα προσωπικής και συλλογικής δέσμευσης και ικανότητες σχεδιασμού και ανάληψης κατάλληλης δράσης για αλλαγές στην περιβαλλοντική, κοινωνική και εκπαιδευτική πραγματικότητα. Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη θέτει την πολιτική συνιστώσα στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και αυτό το πετυχαίνει προσφέροντας μαθησιακές εμπειρίες μέσα από τις οποίες  τα άτομα μπορούν να διεκδικήσουν τη θέση τους στην κοινωνία ως ενημερωμένοι, κριτικοί και ενεργοί πολίτες,  να αγωνιστούν συλλογικά για την κοινωνική και οικολογική δικαιοσύνη  να έχουν σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση μιας νέας περιβαλλοντικής και κοινωνικής τάξης πραγμάτων. Παράλληλα καλλιεργεί συναισθήματα προσωπικής και συλλογικής δέσμευσης και ικανότητες σχεδιασμού και ανάληψης κατάλληλης δράσης για αλλαγές στην περιβαλλοντική, κοινωνική και εκπαιδευτική πραγματικότητα.

41 Εκπαίδευση για τη δημοκρατία  Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία είναι μια πολιτική εκπαίδευση, άρρηκτα συνυφασμένη με μια εκπαίδευση για τη δημοκρατία.  Και αυτό γιατί η δημοκρατία εγκλείει εξ ορισμού τη συμμετοχή και η συμμετοχή είναι το στοιχείο πάνω στο οποίο κτίζεται και με το οποίο μετριέται η δημοκρατία.  Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία είναι μια πολιτική εκπαίδευση, άρρηκτα συνυφασμένη με μια εκπαίδευση για τη δημοκρατία.  Και αυτό γιατί η δημοκρατία εγκλείει εξ ορισμού τη συμμετοχή και η συμμετοχή είναι το στοιχείο πάνω στο οποίο κτίζεται και με το οποίο μετριέται η δημοκρατία.

42 Συμμετοχή a) συμμετοχή μέσω χειραγώγησης, β) “διακοσμητική” συμμετοχή, γ) συμμετοχή μέσω προπαγάνδας, δ)συμμετοχή κατόπιν εντολής αλλά και ενημέρωσης ; ε) συμμετοχή κατόπιν παραινέσεων αλλά και ενημέρωσης στ) συμμετοχή κατόπιν κοινής απόφασης αλλά με πρωτοβουλία ενηλίκων, ζ) συμμετοχή με πρωτοβουλία και ευθύνη των παιδιών, η) ισότιμη συμμετοχή παιδιών και ενήλικων σε πρωτοβουλίες και λήψη αποφάσεων a) συμμετοχή μέσω χειραγώγησης, β) “διακοσμητική” συμμετοχή, γ) συμμετοχή μέσω προπαγάνδας, δ)συμμετοχή κατόπιν εντολής αλλά και ενημέρωσης ; ε) συμμετοχή κατόπιν παραινέσεων αλλά και ενημέρωσης στ) συμμετοχή κατόπιν κοινής απόφασης αλλά με πρωτοβουλία ενηλίκων, ζ) συμμετοχή με πρωτοβουλία και ευθύνη των παιδιών, η) ισότιμη συμμετοχή παιδιών και ενήλικων σε πρωτοβουλίες και λήψη αποφάσεων

43 Συμμετοχή Είναι ενεργός Εμπεριέχει συνειδητές επιλογές Οι επιλογές οδηγούν εν δυνάμει σε αποτελεσματικές δράσεις Είναι ενεργός Εμπεριέχει συνειδητές επιλογές Οι επιλογές οδηγούν εν δυνάμει σε αποτελεσματικές δράσεις

44 Διευκρίνηση Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη δεν υποκαθιστά την πολιτική, ούτε τους θεσμούς τους επιφορτισμένους με την επίλυση των προβλημάτων. Είναι μια πολιτική εκπαίδευση χειραφέτησης, με την έννοια ότι  αφενός ως θεσμός συμμετέχει στη νοηματοδότηση της αειφορίας και  αφετέρου καλλιεργεί τις απαραίτητες ικανότητες για να συμμετάσχουν οι εκπαιδευόμενοι στην επίλυση των ζητημάτων της αειφορίας όπου και όποτε οι ίδιοι κρίνουν. Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη δεν υποκαθιστά την πολιτική, ούτε τους θεσμούς τους επιφορτισμένους με την επίλυση των προβλημάτων. Είναι μια πολιτική εκπαίδευση χειραφέτησης, με την έννοια ότι  αφενός ως θεσμός συμμετέχει στη νοηματοδότηση της αειφορίας και  αφετέρου καλλιεργεί τις απαραίτητες ικανότητες για να συμμετάσχουν οι εκπαιδευόμενοι στην επίλυση των ζητημάτων της αειφορίας όπου και όποτε οι ίδιοι κρίνουν.

45 εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη Το αειφόρο σχολείο Στόχος και εργαλείο της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη τα αειφόρα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οργανισμοί με αιχμή του δόρατος Το αειφόρο σχολείο Έννοια πολυσήμαντη και αδιαμόρφωτη κουβαλάει εγγενώς την πολυσημία, τον πλουραλισμό και τις αντιφάσεις των εννοιών της αειφορίας και ΕΑΑ Στόχος και εργαλείο της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη τα αειφόρα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οργανισμοί με αιχμή του δόρατος Το αειφόρο σχολείο Έννοια πολυσήμαντη και αδιαμόρφωτη κουβαλάει εγγενώς την πολυσημία, τον πλουραλισμό και τις αντιφάσεις των εννοιών της αειφορίας και ΕΑΑ

46 Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Στόχος και εργαλείο το ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Στόχος και εργαλείο το ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Διαδικασίες διδασκαλίας – μάθησης Πολιτική και οργάνωση του σχολείου Εξωτερικές σχέσεις του σχολείου Συνεργασία με την κοινότητα Δικτύωση - Συμπράξεις

47 Ευχαριστώ πολύ