Τουριστική Πολιτική & Ανάπτυξη 1. Θεματικές Ενότητες της Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης (1) Ταξίδια και Τουρισμός: η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου.

Παρουσίαση με θέμα: "Τουριστική Πολιτική & Ανάπτυξη 1. Θεματικές Ενότητες της Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης (1) Ταξίδια και Τουρισμός: η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τουριστική Πολιτική & Ανάπτυξη 1

2 Θεματικές Ενότητες της Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης (1) Ταξίδια και Τουρισμός: η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Η σημασία του τουρισμού διακοπών και αναψυχής για το περιβάλλον Η εξελικτική πορεία των προτύπων ανάπτυξης και τουριστικών υποδομών στην Ελλάδα Η τουριστική πολιτική Η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία και ανάπτυξη. Κοινωνικές και Πολιτιστικές επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. 2

3 Θεματικές Ενότητες της Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης (2) Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και η αμφισβήτηση του κυρίαρχου προτύπου τουρισμού ως κυρίαρχοι παράγοντες ανάπτυξης των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Η πορεία του Ελληνικού τουρισμού τον 21ο αιώνα. Βιώσιμη Διαχείριση του Τουρισμού για την επίτευξης της Τουριστικής Βιωσιμότητας ( ο ρόλος του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στους τοπικούς προορισμούς) Πολιτικές ανάπτυξης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις που επιδιώκουν τη βιωσιμότητα. Διεθνή παραδείγματα βιωσιμότητας στα ξενοδοχεία και τις λοιπές μονάδες διαμονής Μελέτες Περιπτώσεων Ορθής Διαχείρισης για τη Βιωσιμότητα: Εθνικό Πάρκο Κρούγκερ, Νότια Αφρική Quicksilver Connections Ltd, Great Barrier Reef, Αυστραλία. Παλιά πόλη του Εδιμβούργου, Ηνωμένο Βασίλειο, Anglian Water Services Ltd: Rutland Water, Ηνωμένο Βασίλειο 3

4 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Παγκοσμίως αποδεκτός ορισμός του Τουρισμού: Ο τουρισμός περιλαμβάνει τις δραστηριότητες των ατόμων που ταξιδεύουν και μένουν για λιγότερο από ένα έτος σε ένα μέρος διαφορετικό από τον τρόπο κατοικίας τους, με σκοπό την αναψυχή, την εργασία ή άλλους σκοπούς. (WTO, 1993) 4

5 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Εάν δεν υπάρχει κοινή κατανόηση των όρων και του περιεχομένου τους, δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει «η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου» και δεν μπορεί να σημειωθεί πρόοδος προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας. Λέγοντας «βιώσιμος τουρισμός» εννοούμε την επίτευξη ενός συγκεκριμένου συνδυασμού αριθμού και ειδών επισκεπτών, η σωρευτική επίπτωση των οποίων σε έναν προορισμό, μαζί με τις ενέργειες των τουριστικών επιχειρήσεων, μπορούν να συνεχιστούν στο ορατό μέλλον χωρίς να βλάπτουν την ποιότητα του περιβάλλοντος πάνω στο οποίο βασίζονται οι τουριστικές δραστηριότητες. 5

6 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Η έλλειψη συμφωνίας σχετικά με τις έννοιες αυτές (ενώ είναι εντελώς σαφή, βάσει διεθνώς αποδεκτών ορισμών και πρακτικών, εξακολουθούν στην πράξη να μπερδεύονται συστηματικά από δημοσιογράφους, πολιτικούς και αρκετούς νέους πανεπιστημιακούς που υιοθετούν οποιονδήποτε ορισμό εξυπηρετεί καλύτερα τις απόψεις τους) δυσχεραίνει συστηματικά την κατανόηση του τουρισμού στα περισσότερα μέρη του κόσμου, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή μια ανάπτυξη στρατηγικής που προωθεί τη βιωσιμότητα στην ανάπτυξη του τουρισμού. 6

7 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου (1) Διεθνώς αποδεκτό ορισμό του τουρισμού. Βασικές διαστάσεις της προσφοράς και της ζήτησης. Από την πλευρά της ζήτησης Το μεγάλο εύρος των σκοπών για τους οποίους γίνεται ένα ταξίδι Δύο σημαντικότερες αρχές της βιωσιμότητας 1 η αρχή: αναγνώριση των τμημάτων της αγοράς και του διαφορετικού αντίκτυπου που έχουν στο περιβάλλον τουρισμού 2 η αρχή: αφορά τις τεχνικές διαχείρισης που έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών αυτών τμημάτων της αγοράς 7

8 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου (2) Από την πλευρά της προσφοράς Οι κύριοι τομείς της τουριστικής βιομηχανίας δίνοντας έμφαση στις μικρές επιχειρήσεις για την επίτευξη της βιωσιμότητας. 8

9 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Μεταξύ των ακαδημαϊκών κύκλων «δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία ως προς τους ορισμούς του τουρισμού ή το τι περιλαμβάνει η τουριστική βιομηχανία…» (Cooper et al., 1993). 9

10 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμου Τα ταξίδια θεωρείται ότι δεν είναι συνώνυμα με τον τουρισμό διότι περιλαμβάνουν τα καθημερινά ταξίδια ατόμων που ζουν σε μια πόλη και εργάζονται σε μια άλλη καθώς και άλλες μορφές ταξιδιών που δεν εμπίπτουν στον κοινώς αποδεκτό ορισμό. Όμως τόσο ο όρος «ταξίδια & τουρισμός» όσο και ο όρος «τουρισμός» χρησιμοποιούνται χωρίς διάκριση για να περιγράψουν την ίδια αγορά και την ίδια βιομηχανία. 10

11 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Τονίζεται ότι το WTTC (World Tourism & Travel Council) χρησιμοποιεί το σύμβολο «&» προκειμένου να υποδηλώσει τους δεσμούς που υπάρχουν στο διεθνώς αποδεκτό ορισμό που αναφέραμε στην αρχή. Για λόγους ευκολίας, όπου χρησιμοποιούμε τον όρο «τουρισμός» εννοούμε επίσης τον όρο «ταξίδια και τουρισμός» και το αντίστροφο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχει εννοιολογική διαφορά μεταξύ των δύο εκφράσεων. Βεβαίως δεν χρησιμοποιούμε τον όρο βιομηχανία των ταξιδιών διότι συνδέεται κυρίως με τους τουρ-οπερέιτορ και τα γραφεία ταξιδιών που αποτελούν ένα σημαντικό αλλά μικρό μέρος της συνολικής αγοράς ταξιδιών και τουρισμού. 11

12 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Ο ορισμός του WTO περικλείει τρεις βασικές αρχές, και συγκεκριμένα ότι: Οι δραστηριότητες των επισκεπτών αφορούν μόνο εκείνες τις πτυχές της ζωής που διαφέρουν από τη φυσιολογική τους ρουτίνα (δηλ. εργασία, εκπαίδευση και κοινωνικές υποχρεώσεις) και λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικό τόπο για χρονική περίοδο μικρότερη του ενός έτους. Όλες οι επισκέψεις απαιτούν τη μετάβασή σε ένα άλλο τόπο και σχεδόν σε κάθε περίπτωση, ένα είδος μεταφοράς προς τον προορισμό. Οι προορισμοί αποτελούν το κεντρικό σημείο για πληθώρα δραστηριοτήτων, ενώ επίσης απαιτούνται διαφορετικές εγκαταστάσεις για να υποστηρίξουν αυτές τις δραστηριότητες. 12

13 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Διαπιστώνεται ότι ο ορισμός του WTO βασίζεται στη ζήτηση και όχι στην προσφορά και πρακτικά η τουριστική ζήτηση μετριέται πιο εύκολα από την προσφορά. Η Κατανόηση της ζήτησης περικλείει όλες τις μορφές μάρκετινγκ και προσφέρει ένα λογική δεσμό μεταξύ του ορισμού και της προοπτικής μάρκετινγκ. Τα έξι σημεία που συνδέονται με το μάρκετινγκ είναι τα παρακάτω: 13

14 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο 1.Τίποτα δεν περιορίζει την τουριστική ζήτηση στις διανυκτερεύσεις – περιλαμβάνονται και οι ημερήσιες επισκέψεις. 2.Τίποτα δεν περιορίζει την τουριστική ζήτηση στα ταξίδια αναψυχής. Περιλαμβάνει τα ταξίδια για επαγγελματικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς, αθλητικούς και πολλούς άλλους σκοπούς, με την προϋπόθεση να είναι ο προορισμός σε σημείο διαφορετικό από τον τόπο διαμονής ή εργασίας. 3.Ο τουρισμός περιλαμβάνει πάντοτε ένα στοιχείο ταξιδιού, αλλά τα ταξίδια δεν υποδηλώνουν πάντα τουρισμό. Ο ορισμός αποκλείει ταξίδια που γίνονται καθημερινά για επαγγελματικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς, καθώς και τα τοπικά ταξίδια με την στενή έννοια του όρου, π.χ. στα καταστήματα του κοντινού εμπορικού κέντρου, στο σχολείο, στο νοσοκομείο. 14

15 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο 4.Πολλά από τα ταξίδια και τις τουριστικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του επισκέπτη και αποτελούν τρόπο έκφρασης των ψυχαγωγικών του επιθυμιών. Δεν πρόκειται όμως για συνώνυμες έννοιες καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων αναψυχής λαμβάνουν χώρα εντός ή πλησίον της οικίας του. 5.Τα ταξίδια και ο τουρισμός αφορούν στην μετακίνηση για χρονικό διάστημα έως 12 μηνών. Στην πράξη, τα εννέα δέκατα της συνολικής αγοράς αφορούν σε επισκέψεις που διαρκούν από λίγες ώρες έως 14 διανυκτερεύσεις. 6.Όλοι οι επισκέπτες πηγαίνουν κάπου και κάνουν κάτι. Η διαχείριση του τουρισμού γενικώς και της βιωσιμότητας ειδικότερα, επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε συγκεκριμένα μέρη. 15

16 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Κατηγοριοποίηση της ζήτησης για ταξίδια και τουρισμό. Το σύστημα στηρίζεται στις τρεις κατηγορίες ζήτησης από πλευράς επισκεπτών και αφορά σε όλες τις χώρες: Διεθνείς επισκέπτες που επισκέπτονται τη χώρα και κατοικούν σε άλλη χώρα (προς τα έσω τουρισμός ή τουρισμός προς τη χώρα) Κάτοικοι της χώρας που ταξιδεύουν ως διεθνείς τουρίστες σε άλλες χώρες (προς τα έξω τουρισμός ή τουρισμός εκτός της χώρας). Κάτοικοι που επισκέπτονται άλλους προορισμούς εντός της χώρας διαμονής τους (εσωτερικός τουρισμός). 16

17 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Στο πλαίσιο των τριών κατηγοριών ζήτησης, ο WTO υιοθέτησε μετά τη σύσκεψη της Οτάβα το 1991, τους ακόλουθους όρους: Επισκέπτες για να περιγράψει όλους τους ταξιδιώτες που εμπίπτουν στους συμφωνημένους ορισμούς για τον τουρισμό (ημερήσια ταξίδια ή διανυκτερεύσεις). Τουρίστες ή επισκέπτες που διανυκτερεύουν για να περιγράψει τους επισκέπτες που διαμένουν τουλάχιστον μια ημέρα στον προορισμό. Επισκέπτες μιας ημέρας (πρώην εκδρομείς) για να περιγράψει τους επισκέπτες που φτάνουν σε έναν προορισμό και αναχωρούν από αυτόν την ίδια ημέρα. Μπορεί να είναι εσωτερικοί ή διεθνείς επισκέπτες. 17

18 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Δύο βασικές αρχές για τη βιωσιμότητα: 1.Τμηματοποίηση και 2.Διαχείριση των επισκεπτών. 18

19 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο 1 η Αρχή Τμηματοποίηση: Εφόσον ο τουρισμός και τα ταξίδια αποτελούν μια «βιομηχανία» διότι αποτελείται από μια σειρά υπο- αγορών ή αλλιώς τμημάτων αγοράς η πρώτη βασική αρχή είναι να αναγνωριστούν και να μετρηθούν αυτά τα τμήματα βάσει των κεντρικών παραμέτρων που τα ορίζουν και των τρόπων συμπεριφοράς τους. Για παράδειγμα όταν μιλάμε για συμπεριφορά αναφερόμαστε στις ηλικίες των επισκεπτών, στην κοινωνικό-οικονομική τους κατάσταση, στη ψυχογραφία τους, στις δραστηριότητες που επιλέγουν στον προορισμό, στη χρονική περίοδο κατά την οποία απουσιάζουν από την κατοικία τους, την εποχικότητά τους. 19

20 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο 1 η Αρχή Τμηματοποίηση: Τα κλειστά θέρετρα όπως η Disneyland στο Παρίσι, δέχονται διαφορετικά είδη επισκεπτών. Τα κλειστά θέρετρα μπορούν να ορίσουν με αρκετή ακρίβεια τα τμήματα της αγοράς στα οποία στοχεύουν, καθώς έχουν σχεδιαστεί για να εξυπηρετούν συγκεκριμένους πελάτες. 20

21 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Οι λοιποί προορισμοί π.χ. μια παραδοσιακή πόλη της Ευρώπης όπως η Αθήνα και οι περισσότεροι εθνικοί δρυμοί, δέχονται πολύ περισσότερα είδη επισκεπτών. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, οι προορισμοί μπορούν να επιλέξουν ορισμένα τμήματα και να χρησιμοποιήσουν πιο ενεργητικές εκστρατείες προώθησης. Μπορεί να επιθυμούν να αποθαρρύνουν ορισμένα τμήματα να επισκεφθούν τον προορισμό ή ακόμη και να τα ελέγξουν, αλλά θα πρέπει και πάλι να σχεδιάσουν μέτρα και για την περίπτωση που, ούτως ή άλλως, φτάσουν κι αυτοί οι επισκέπτες. 21

22 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο 2 η αρχή: ανάπτυξη τεχνικών διαχείρισης των επισκεπτών για τη μείωση ή των επιπτώσεων του τουρισμού στο περιβάλλον και την επίτευξη προόδου στο θέμα της βιωσιμότητας. Οι τεχνικές αυτές διαχείρισης των επισκεπτών σε κάθε προορισμό πρέπει να ανταποκρίνονται στα πρότυπα συμπεριφοράς κάθε ειδικής ομάδας ανθρώπων που επισκέπτονται ένα συγκεκριμένο προορισμό, για συγκεκριμένους λόγους και σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ο σκοπός ή ο λόγος της επισκέψης, που θα αναλυθεί στη συνέχεια αποτελεί την πιο σημαντική παράμετρο που καθορίζει τα μοντέλα συμπεριφοράς του επισκέπτη και την εποχικότητα. 22

23 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Πρέπει να τονιστεί ότι στα τέλη του 20 ου αιώνα ο τουρισμός δεν είναι ομοιογενής και, με ελάχιστες εξαιρέσεις που αφορούν στα πρώτα στάδια ανάπτυξης θερέτρων αναψυχής, ποτέ δεν ήταν. Η βιωσιμότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εφαρμογή των δύο αυτών αρχών πάνω στις οποίες πρέπει να στηρίζεται η προοπτική μάρκετινγκ δηλαδή η ανάπτυξη πολιτικής του τουρισμού. 23

24 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Περιληπτικά: Πρώτα καταλαβαίνουμε (ερευνούμε) τα χαρακτηριστικά και τη φύση των υποτομέων ή τμημάτων σε κάθε συγκεκριμένο προορισμό και στοχεύουμε σε αυτούς που μεγιστοποιούν τα περιβαλλοντικά οφέλη και ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές ζημιές. Αναπτύσσουμε εξειδικευμένες τεχνικές διαχείρισης των επισκεπτών προκειμένου να επιτύχουμε τη βέλτιστη βιώσιμη ισορροπία μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων της αγορά στον προορισμό. 24

25 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Τη δεκαετία του ’90 αναπτύχθηκαν στρατηγικές που βασίζονταν στην αντίδραση καθώς προσπαθούσαν να «περιορίσουν τον αριθμό τουριστών που κατέστρεφαν όσα είχαν έρθει να δουν» 25

26 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Τουριστική βιομηχανία: συστηματικοί δεσμοί μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης. Καταρχήν τουριστική βιομηχανία σύμφωνα με τον Medlik είναι η βιομηχανία που «αποτελείται από επιχειρήσεις και ιδρύματα που προσφέρουν αξιοθέατα, εγκαταστάσεις και υπηρεσίες στους τουρίστες...οι τουρίστες είναι καταναλωτές πολλών διαφορετικών βιομηχανικών τομέων… Στο βαθμό που απαντούν στη ζήτηση από την πλευρά των τουριστών και όχι τόσο στην τοπική ζήτηση, το σύνολο αυτών των επιχειρήσεων αποτελεί την τουριστική βιομηχανία δηλ. το τμήμα της οικονομίας που έχει ως σκοπό να ικανοποιεί τις ανάγκες των τουριστών» 26

27 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Οι τέσσερις βασικοί τομείς της βιομηχανίας των ταξιδιών και του τουρισμού, δίνοντας έμφαση στην επίδραση της προοπτικής του μάρκετινγκ είναι: 27

28 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Επιχειρηματικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στον προορισμό και εξαρτώνται από αυτόν: 1.Διαμονή 2.Αξιοθέατα Επιχειρηματικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μακριά από τον προορισμό και εξαρτώνται από αυτόν: 3.Μεταφορές 4.Φορείς οργάνωσης ταξιδιών, π.χ. τουρ- οπερέιτορ, τουριστικά γραφεία και διοργανωτές ταξιδιών 28

29 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Εάν αυτοί οι τέσσερις τομείς αναπτύξουν βιώσιμες πρακτικές, το ίδιο θα κάνουν και όλοι οι φορείς παροχής βοηθητικών υπηρεσιών. Ο σχεδιασμός και η επιρροή της τοπικής αυτοδιοίκησης παρουσιάζεται στη δεξιά πλευρά του σχήματος, εκεί δηλαδή όπου η επιρροή είναι η μεγαλύτερη σε σχέση με την προσφορά των προϊόντων. Επίσης τονίζεται η σύνδεση με τους οργανισμούς τουρισμού, οι οποίοι συνήθως διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο μάρκετινγκ του τουρισμού. 29

30 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Μικρές και Μεγάλες επιχειρήσεις τουρισμού Ο ρόλος των πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι πολύ σημαντικός. Κινούν τη διαδικασία αλλαγής των προϊόντων, της τεχνολογίας και των τιμών και είναι πρώτες στο μάρκετινγκ. Αλλά για κάθε μεγάλη επιχείρηση που γίνεται πρωτοσέλιδο, υπάρχουν τουλάχιστον χίλιες ή και περισσότερες μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα. 30

31 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Συλλογικά αν και σπανίως συντονίζουν τις προσπάθειές τους, οι μικρές επιχειρήσεις είναι που καθορίζουν τα αξιοθέατα σε έναν προορισμό, την ποιότητα της εμπειρίας και τη σχέση τιμή/αξίας. Τα επόμενα χρόνια φαίνεται ότι οι μικρές επιχειρήσεις που ανήκουν σε κατοίκους του προορισμού θα επηρεάσουν ή μπορούν να επηρεάσουν το βαθμό προόδου κάθε συγκεκριμένου προορισμού προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας. 31

32 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Περιληπτικά, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, συχνά σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τα εθνικά συμβούλια τουρισμού, έχουν την ικανότητα να κινητοποιήσουν, να μεταφέρουν και να στεγάσουν τους πελάτες. Επιπλέον μπορούν να προωθήσουν αποτελεσματικά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε όλο τον κόσμο. 32

33 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Όμως είναι οι μικρές επιχειρήσεις αυτές που συλλογικά καθορίζουν την ποιότητα της υποδοχής των επισκεπτών και, σε μεγάλο βαθμό, την ατμόσφαιρα, την ποιότητα και τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος σε συγκεκριμένους προορισμούς. Και από αυτό εξαρτάται το αν οι επισκέπτες θα έχουν το κίνητρο να επιλέξουν τον ίδιο προορισμό και στο μέλλον. 33

34 Τουρισμός & Ταξίδια: Η μεγαλύτερη βιομηχανία του κόσμο Ερώτηση: Που οφείλεται η περιβαλλοντική καταστροφή σε έναν προορισμό στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις ή στις μικρές επιχειρήσεις; 34