9. Νευρικό σύστημα Βιολογία Α’ Λυκείου.

Παρουσίαση με θέμα: "9. Νευρικό σύστημα Βιολογία Α’ Λυκείου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 9. Νευρικό σύστημα Βιολογία Α’ Λυκείου

2 Νευρικό σύστημα Διατήρηση εσωτερικού περιβάλλοντος σταθερού (ομοιόσταση) Νευρικό σύστημα Ενδοκρινικό σύστημα Ερέθισμα  Υποδοχέας  ΚΝΣ  μυς + αδένες Νευρικό σύστημα: Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (νεύρα)

3 Δομή & λειτουργία των νευρικών κυττάρων
Νευρικός ιστός: Νευρικά κύτταρα (νευρώνες) Αισθητικοί νευρώνες (= σώμα  νωτιαίος μυελός, εγκέφαλος) Κινητικοί νευρώνες (= νωτιαίος μυελός, εγκέφαλος  μύες, αδένες) Ενδιάμεσοι ή συνδετικοί νευρώνες (= εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός) Νευρογλοιακά κύτταρα Θρέψη + μόνωση νευρώνων +περίβλημα μυελίνης

4 Δομή & λειτουργία των νευρικών κυττάρων
Δυναμικό ηρεμίας: -70mV Na†: εξωτερικό τμήμα μεμβράνης K† & ανιόντα: εσωτερικό τμήμα μεμβράνης Νευρική ώση: Εισέρχονται Na† στιγμιαία  επαναφορά Εξέρχονται K† στιγμιαία  επαναφορά Δημιουργία από ερέθισμα (μηχανικό, θερμικό κτλ)  μεταφορά σε γειτονικές περιοχές μεμβράνης, κατά μήκος του νευράξονα Συνάψεις: Μεταφορά μηνύματος: από νευρώνα σε νευρώνα από νευρώνα σε εκτελεστικό όργανο (μυς – αδένας) Επικοινωνία με νευροδιαβιβαστές Μονόδρομη

5 Νευρικές ώσεις & Συνάψεις

6 Νευρικές ώσεις & Συνάψεις

7 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα
Νεύρα  δεσμίδες δενδριτών/νευραξόνων Κυτταρικά σώματα στο ΚΝΣ & στα γάγγλια Νεύρα (αναλόγως με αποφυάδες τους) Αισθητικά Κινητικά Μεικτά Άνθρωπος: 12 εγκεφαλικά νεύρα 31 νωτιαία νεύρα

8 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα
Νευρική οδός: διαδρομή νευρικών ώσεων Κινητικές/Φυγόκεντρες (ΚΝΣ  εκτελεστικά) Αισθητικές/Κεντρομόλες (υποδοχείς  ΚΝΣ) Αντανακλαστικό τόξο: Υποδοχέας Αισθητικός νευρώνας Ενδιάμεσος νευρώνας Κινητικός νευρώνας Εκτελεστικό όργανο

9 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα
Αντανακλαστικά: αυτόματες ακούσιες κινήσεις (γρήγορες απαντήσεις π.χ. έκτακτης ανάγκης, ισορροπίας Συμμετέχει εγκέφαλος (π.χ. άνοιγμα – κλείσιμο βλεφάρων) Δε συμμετέχει εγκέφαλος (π.χ. επαφή με θερμό/αιχμηρό αντικείμενο) Αντανακλαστικό γονάτου: απλή σύναψη αισθητικού – κινητικού νευρώνα

10 Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
Εγκέφαλος + Νωτιαίος Μυελός Προστατευμένα (πού ; ) Μήνιγγες: προστατευτικές μεμβράνες (3) Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) Προστατεύει από κραδασμούς Στηρίζει Συμβάλλει στη θρέψη

11 Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
Νωτιαίος μυελός Κυλινδρικός, μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα Μέσα: φαιά ουσία (κυτταρικά σώματα) Έξω: λευκή ουσία (νευράξονες) Εγκέφαλος Πολύπλοκος, μέσα στην κρανιακή κοιλότητα Αποτελείται από νευρώνες Έξω: φαιά ουσία – Μέσα: λευκή ουσία ! Κέντρα  περιοχές για αισθήσεις, αντίληψη, έλεγχο, συντονισμό, ανώτερες λειτουργίες…

12 Κεντρικό Νευρικό Σύστημα

13 Εγκέφαλος Ημισφαίρια (x2)
Μεγαλύτερο τμήμα εγκεφάλου Σύνδεση μεταξύ τους (μεσολόβιο) Λοβοί Έλικες & αύλακες (γιατί;) Φλοιός  ΣΥΝΕΙΔΗΤΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Στέλεχος (συνδέει ημισφαίρια με νωτιαίο μυελό) Θάλαμος (αισθητικοί νευρώνες) Υποθάλαμος (ομοιόσταση, ΑΝΣ, ύπνος) Προμήκης μυελός (ζωτικής σημασίας: αναπνοή, καρδιά, πίεση…) Υπόφυση: αδένας που συντονίζει τους υπόλοιπους Παρεγκεφαλίδα Συντονισμός κινήσεων

14 Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες
I. Μνήμη Εγκέφαλος: αποθηκεύει – ανακαλεί – συνδυάζει πληροφορίες Βραχυπρόθεσμη (ΜΒΔ)  λίγα λεπτά, περιορισμένη χωρητικότητα (7±2 στοιχεία!) Μακροπρόθεσμη (ΜΜΔ)  μόνιμες δομικές & λειτουργικές αλλαγές στα νευρικά κύτταρα, απεριόριστη Εξαρτάται από: είδος, ένταση, συχνότητα ερεθίσματος (π.χ. έντονα, επαναλαμβανόμενα, υπερβολικά ευχάριστα/δυσάρεστα…  ? ) Εξασθενούν – διαγράφονται – παραμένουν Αμνησία  λόγω ασθενειών, τραυματισμού (αναλόγως με περιοχή)

15 Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες
II. Μάθηση Εξοικείωση: αναγνώριση ερεθίσματος ως μη σημαντικού  δεν αντιδρά Ευαισθητοποίηση: επαναλαμβανόμενη έκθεση σε (επώδυνο) ερέθισμα  ταχύτερη αντίδραση Συνειρμική μάθηση: συσχετισμός δύο ή περισσοτέρων ερεθισμάτων (κλασική εξάρτηση – ανταμοιβή – τιμωρία) Αντίληψη: ανάκληση εμπειριών για επίλυση προβλημάτων

16 Συνειρμική μάθηση (Pavlov)

17 Συνειρμική μάθηση (παραδείγματα)

18 Συνειρμική μάθηση (παραδείγματα)

19 Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες
III. Συμπεριφορά: σύνολο απαντήσεων σε μεταβολές περιβάλλοντος Γενετικοί + περιβαλλοντικοί παράγοντες Ενστικτώδης συμπεριφορά (δεν αλλάζει): αντανακλαστικά, γέλιο, χαμόγελο, κλάμα, φόβος κτλ. Συμπεριφορά που τροποποιείται με μάθηση (αλλάζει): εξοικείωση/ευαισθητοποίηση

20 Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες
IV. Ομιλία «Προνόμιο» ανθρώπινου είδους Σε δεξιόχειρες ελέγχεται από αριστερό – σε αριστερόχειρες από δεξιό (κυρίως) – συμμετοχή και των 2 ημισφαιρίων Περιοχή Broca: έλεγχος μυών για λόγο Αφασία Broca: δυσκολία στην άρθρωση, ερμηνεία κατανοητή Περιοχή Wernicke: αντίληψη/ερμηνεία λέξεων Αφασία Wernicke: δυσκολία στην κατανόηση, παραγωγή ήχων φυσιολογική Για την παραγωγή λόγου  ; Για την αντίληψη λόγου  ;

21 Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα
ΚΝΣ + κινητικά νεύρα Συνεχής ακούσια λειτουργία Υποδοχείς  ΚΝΣ  γάγγλια ΑΝΣ  εκτελεστικά όργανα Σχετική αυτονομία ΑΝΣ  2 ανταγωνιστικά συστήματα: Συμπαθητικό: καταστάσεις έντασης Παρασυμπαθητικό: καταστάσεις ηρεμίας διαστολή – συστολή κόρης οφθαλμού ; καρδιακοί παλμοί ;