ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Aδι ά σπαστη συν έ χεια της περι ό δου που προηγε ί ται; Λειτουργε ί ως μ έ σο που βοηθ ά να παρακολουθ ή σουμε την εξ έ λιξη της ελληνικής.

Παρουσίαση με θέμα: "ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Aδι ά σπαστη συν έ χεια της περι ό δου που προηγε ί ται; Λειτουργε ί ως μ έ σο που βοηθ ά να παρακολουθ ή σουμε την εξ έ λιξη της ελληνικής."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Aδι ά σπαστη συν έ χεια της περι ό δου που προηγε ί ται; Λειτουργε ί ως μ έ σο που βοηθ ά να παρακολουθ ή σουμε την εξ έ λιξη της ελληνικής φιλοσοφίας;

2 Ο όρος "Βυζαντινή Φιλοσοφία" Ο όρος "Βυζαντινή Φιλοσοφία" είναι απόλυτα νόμιμος για ό,τι καλύπτει την φιλοσοφική δραστηριότητα των Βυζαντινών: διδασκαλία, σχολιασμός των κλασικών κειμένων Λογικής και Φυσικής κυρίως, συγγραφές για τα μεγάλα θέματα της φύσης και του ανθρώπου, πολύ συχνά με αφετηρία την διδασκαλία των σημαντικότερων φιλοσόφων της Ελληνικής Αρχαιότητας, είτε για ερμηνεία και σχολιασμό είτε για αντίκρουση και προώθηση των νέων θέσεων στο πλαίσιο της νέας κοσμοθεωρίας.

3 Χρονικά όρια της "Βυζαντινής Φιλοσοφίας" O Κ. Δ. Γεωργούλης προσδιορίζει την αρχή της Βυζαντινής φιλοσοφίας στον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ., ταυτίζοντας την αρχή της με την αρχή του Βυζαντινού Πολιτισμού. Σ ύ μφωνα με τον Β. Ν. Τατ ά κη η περ ί οδος της Βυζαντιν ή ς φιλοσοφ ί ας τοποθετε ί ται χρονικ ά απ ό τον 6ο αι ώ να και μετ ά. Δύο καθοριστικο ί παρ ά γοντες: (α) ενσωμ ά τωση στοιχε ί ων του φιλοσοφικο ύ στοχασμο ύ στη χριστιανικ ή σκ έ ψη, (β) δημιουργ ί α και αν ά πτυξη εν ό ς ν έ ου ανθρωπισμο ύ, ο οπο ί ος καθ ί σταται εμφαν ή ς κυρ ί ως τον 6ο αι ώ να. Λίνος Μπενάκης) Από τον 9ο αιώνα ως το τέλος του Βυζαντίου, στα μέσα του 15ου αιώνα (από τον Φώτιο δηλαδή και τον Αρέθα ως τον Πλήθωνα και τους άλλους σοφούς των Παλαιολόγειων χρόνων). (Λίνος Μπενάκης) Από τον 9ο αιώνα ως το τέλος του Βυζαντίου, στα μέσα του 15ου αιώνα (από τον Φώτιο δηλαδή και τον Αρέθα ως τον Πλήθωνα και τους άλλους σοφούς των Παλαιολόγειων χρόνων).

4 Το πλαίσιο της ιστορίας Δύο πολιτιστικές σφαίρες Η ινδοευρωπαϊκή οικογένειαΟι Σημίτες Πολυθεΐα Μονοθεϊσμός Ο κόσμος και η ζωή ως δράμα Ο κόσμος επιβεβαιώνει την (ο αγώνας του καλού με το κακό) ύπαρξη του Θεού Γνωσιοθεωρία: γνώση και ενόραση Κυκλική αντίληψη για την ιστορία Η ιστορία έχει τέλος την «Ημέρα της Κρίσεως» Απεικόνιση των θεών Απαγόρευση απεικόνισης

5 Το πλαίσιο της ιστορίας Απόστολος Παύλος: «Άνδρες της Αθήνας, σας βλέπω παραδομένους στη λατρεία των ειδώλων. Τριγύρισα στους δρόμους της πόλης σας και είδα τα αγάλματα και τους ναούς των θεών σας. Βρήκα, όμως, κι ένα βωμό αφιερωμένο στον Άγνωστο Θεό. Αυτό τον άγνωστο Θεό ήρθα να σας κηρύξω, αυτόν που λατρεύατε εν αγνοία σας. Ο Θεός, που έπλασε τον κόσμο κι όλα όσα υπάρχουν μέσα στον κόσμο, είναι κύριος του ουρανού και της γης, και δεν κατοικεί σε ναούς χτισμένους από τα χέρια των ανθρώπων δεν έχει ανάγκη τη λατρεία μας, αυτός που δίνει, σε όλους μας ζωή και πνοή και τα πάντα. Από το μηδέν δημιούργησε όλα τα έθνη των ανθρώπων και τ' άφησε να κατοικούν στη γη, και όρισε πού και πότε και πώς θα ζήσει ο καθένας μας. Και χάρη σ' αυτόν μπορούμε να ζητήσουμε το Θεό και να τον βρούμε παντού και πάντα κοντά μας. Γιατί μέσα στη χάρη Του ζούμε και υπάρχουμε, όπως έχουν πει και μερικοί από τους σοφούς και τους ποιητές σας. Παιδιά Του είμαστε όλοι μας. Αφού, λοιπόν, είμαστε παιδιά του Θεού, δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι ο Θεός είναι από χρυσάφι ή από ασήμι ή από πέτρα κι ότι έχει την όψη τη δική μας, την ανθρώπινη. Ο Θεός είναι πρόθυμος να συγχωρήσει την άγνοιά μας. Και τώρα στέλνει τους αποστόλους του σε όλα τα έθνη και καλεί τους ανθρώπους να μετανοήσουν. Γιατί όρισε τη μέρα που θα κρίνει την οικουμένη ολόκληρη. Και για το σκοπό αυτό, έστειλε κιόλας τον Υιό του Ανθρώπου να κηρύξει σε όλους την ορθή πίστη. Και τον ανέστησε εκ νεκρών». ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΟ ΚΟΣΜΟ ΣΤΑΛΑΖΕΙ ΣΙΓΑ ΣΙΓΑ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

6 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ορισμός της λ έ ξης φιλ ό σοφος στο Βυζάντιο: Η φιλοσοφικ ή σκ έ ψη του Μεσα ί ωνα δ έ χθηκε μεγ ά λες επιδρ ά σεις απ ό το Χριστιανισμ ό. Στη ν έ α θρησκε ί α η λ έ ξη φιλ ό σοφος εκτ ό ς απ ό το σοφ ό που αγαπ ά την καθαρ ή φιλοσοφ ί α και προσανατολ ί ζεται στο χ ώ ρο της επιστ ή μης και της γν ώ σης αποκτ ά και μ ί α ακ ό μη σημασ ί α, καθ ώ ς τ ώ ρα ο φιλ ό σοφος αντιπροσωπε ύ ει το ασκητικ ό ιδανικ ό του μοναχισμο ύ.

7 Η διερεύνηση των επιδράσεων που άσκησε η αρχαία φιλοσοφία στη βυζαντινή διανόηση Η φιλοσοφική δραστηριότητα στο Βυζάντιο συνέχεια των άλλων περιόδων της Ελληνικής Φιλοσοφίας Το στοιχείο της ελληνικής συνέχειας σημαντικό, αλλά όχι κυρίαρχο Περίοδος με εντελώς διαφορετικά ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά -γενικώς πνευματικά- δεδομένα.

8 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η διερεύνηση των επιδράσεων που άσκησε η αρχαία φιλοσοφία στη βυζαντινή διανόηση Τα φιλοσοφικά συστ ή ματα που ά σκησαν επ ί δραση στο Βυζαντινό φιλοσοφικό στοχασμό και τα βασικά επιχειρ ή ματα κατ ά του Χριστιανισμο ύ : Πλατωνισμ ό ς και Αριστοτελισμ ό ς

9 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Απ ό τον 3ο μ.Χ. αι ώ να τα βασικ ό τερα αμυντικ ά επιχειρ ή ματα της ειδωλολατρ ί ας εν ά ντια στη χριστιανικ ή κοσμοθεωρ ί α συγκεντρων ό ταν στο Νεοπλατωνισμ ό. Σημαντικ ή πηγ ή του Βυζαντινο ύ φιλοσοφικο ύ στοχασμο ύ αποτ έ λεσε ο μ έ σος και ν έ ος Πλατωνισμ ό ς, στον οπο ί ο συχν ά συμφιλι ώ νονται η πλατωνικ ή με την αριστοτελικ ή παρ ά δοση, χωρ ί ς μ ά λιστα να διακρ ί νονται οι επιδρ ά σεις τους. Η πλατωνικ ή και η αριστοτελικ ή φιλοσοφ ί α ενσωματ ώ θηκαν στη χριστιανικ ή κοσμοθεωρ ί α ή δη απ ό την εποχ ή της ύ στερης αρχαι ό τητας.

10 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 1. Το βασίλειο των πλατωνικών ιδεών μετασχηματίζεται στους Χριστιανούς συγγραφείς, αφού απορριφθεί ο παραδειγματικός χαρακτήρας των ιδεών, σε νοήσεις-δημιουργικούς λόγους στο νου του δημιουργού

11 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 2. Η πλατωνική άποψη περί της φυγής από το ἐ νθάδε στο ἐ πέκεινα (Θεαίτητος), με σκοπό την ὁ μοίωσιν Θε ῷ κατ ὰ τ ὸ δυνατ ὸ ν ἀ νθρώπ ῳ, δηλαδή την ηθική τελείωση, την οποία ανέπτυξαν σε βάθος και οι Νεοπλατωνικοί, χρησιμοποιήθηκε από τους Πατέρες και τους διανοητές αποβλέποντας στην ηθική κάθαρση του Χριστιανού με την πορεία του προς τον ουράνιο τελικό σκοπό

12 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 3. Ο μύθος του πλατωνικού Φαίδωνα με την πτώση της ψυχής στον αισθητό κόσμο έβρισκε πρόσφορο έδαφος στη χριστιανική διδασκαλία για την αιώνια ανταμοιβή στον ουρανό και την αιώνια καταδίκη στην κόλαση.

13 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 4. Στον πλατωνικό διάλογο Τίμαιος έχουμε το σχεδίασμα του θείου δημιουργού, ο οποίος δημιουργεί τον κόσμο σύμφωνα με τις α ΐ διες ιδέες. Βέβαια ο δημιουργός του Πλάτωνα δεν είναι ο δημιουργός των πάντων, δε δημιουργεί εκ του μηδενός, αλλά παρ' όλα αυτά φαίνεται η πλατωνική διδασκαλία να βρίσκει ανταπόκριση και να αποσπά τη συμπάθεια των Χριστιανών.

14 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 5. Η αριστοτελική μεταφυσική, όπου ο Θεός έχει τη θέση του πρώτου ακινήτου κινούντος σε συνδυασμό και με το πρόκλειο τριαδικό σχήμα της μονής, πρόοδου και επιστροφής μεταφέρεται και προσαρμόζεται ανάλογα στη χριστιανική διδασκαλία της αναγωγής του ανθρώπου στο θείο και της σωτηρίας του (θεία οικονομία).

15 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 6. Σημαντική απήχηση βρήκε στο Βυζάντιο η αριστοτελική άποψη περί της σχέσης ψυχής και σώματος. Ειδικότερα η ψυχή θεωρημένη ως εντελέχεια έχει το προβάδισμα απέναντι στο σώμα·είναι αυτή που κινεί και ζωοποιεί το σώμα·μια δυναμική οντότητα, που δίνει ώθηση στο σώμα, έχοντας διττή λειτουργία, τις αισθητικές ενέργειες, που αφορούν άμεσα το σώμα και τις νοητικές, που αναλογούν στη λογική ψυχή, η οποία συγγενεύει με το θείο.

16 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 7. Η προσωπική στάση και φιλοσοφία απέναντι στη ζωή, στον κόσμο, η αρνητική αντίληψη για το σώμα και το χωρισμό της ψυχής από αυτό με σκοπό την επανένωση με το Θεό, καθώς και η εξήγηση περί της ουσίας του Θεού, που δε θα ήταν δυνατό να αποδοθεί με καμία παράσταση, βρίσκουν απήχηση σε κάθε χριστιανό.

17 Οι βασικές θέσεις του Πλατωνισμού, Αριστοτελισμού και του Νεοπλατωνισμού που αξιοποιήθηκαν στην επιχειρηματολογία της νέας χριστιανικής κοσμοθεωρίας 8. Η αντίληψη του Πλωτίνου περί του νοητού κάλλους, της θείας ωραιότητας, της οποίας απείκασμα είναι η ωραιότητα των αισθητών, λόγω της μετοχής τους στις ιδέες, επιδρά άμεσα στη Βυζαντινή αισθητική των Πατέρων.

18 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η σχ έ ση Φιλοσοφ ί ας και Θεολογ ί ας: Στη θεολογικ ή σχολ ή της Αλεξ ά νδρειας επικρατο ύ σε η ά ποψη ό τι η Φιλοσοφ ί α ε ί ναι η θεραπαιν ί δα της Θεολογ ί ας. Η ά ποψη αυτ ή έ χει ιουδαϊκ ή καταγωγ ή και φα ί νεται ωστ ό σο να υιοθετ ή θηκε απ ό τους Έ λληνες Πατ έ ρες.

19 ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η χριστιανικ ή σκ έ ψη στο Βυζ ά ντιο έ ρχεται αντιμ έ τωπη με την εξ ή ς αντινομ ί α: Απ ό τη μια μερι ά επιχειρε ί να εκφρ ά σει τη θεολογικ ή σκ έ ψη με μια καθαρ ά λογικ ή και αφηρημ έ νη μορφ ή και γι' αυτ ό επικαλε ί ται εκλεκτικ ά ό λο το υλικ ό της Αρχα ί ας Ελληνικ ή ς φιλοσοφ ί ας. Απ ό την ά λλη μερι ά ε ί ναι η π ί στη στο υπερλογικ ό, στο Θε ό του οπο ί ου η γν ώ ση για την ουσ ί α του υπερβα ί νει τον ανθρ ώ πινο λ ό γο, καθ ώ ς ο ί διος ε ί ναι ακατ ά ληπτος και ακαταν ό ητος.

20 Γραφείς και αντιγραφείς στο Βυζάντιο «Τα αριστουργήματα της αρχαίας γραμματείας διασώθηκαν, επειδή οι βυζαντινοί γραφείς εξακολουθούσαν να τα αντιγράφουν, ιστορώντας τα μάλιστα με περίτεχνες μικρογραφίες». Ιστορία του Ελληνικού ΄Εθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. Ζ΄,σ. 17.

21 Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Πρώτη ἑκατοντὰς τῶν περὶ ἀγάπης κεφαλαίων. ^ α´. Ἀγάπη μέν ἐστιν, διάθεσις ψυχῆς ἀγαθή, καθ᾿ ἣν οὐδὲν τῶν ὄντων, τῆς τοῦ Θεοῦ γνώσεως προτιμᾷ. Ἀδύνατον δὲ εἰς ἕξιν ἐλθεῖν ταύτης τῆς ἀγάπης, τὸν πρὸς τι τῶν ἐπιγείων ἔχοντα προσπάθειαν. β´. Ἀγάπην μὲν τίκτει ἀπάθεια· ἀπάθειαν δέ, ἡ εἰς Θεὸν ἐλπίς· τὴν δὲ ἐλπίδα, ὑπομονὴ καὶ μακροθυμία· ταῦτας δέ, ἡ περιεκτικὴ ἐγκράτεια· ἐγκράτειαν δέ, ὁ τοῦ Θεοῦ φόβος· τὸν δὲ φόβον, ἡ εἰς τὸν Κύριον πίστις. γ´. Ὁ πιστεύων τῷ Κυρίῳ, φοβεῖται τὴν κόλασιν· ὁ δὲ φοβούμενος τὴν κόλασιν, ἐγκρατεύεται ἀπὸ τῶν παθῶν· ὁ δὲ ἐγκρατευόμενος ἀπὸ τῶν παθῶν, ὑπομένει τὰ θλιβερά· ὁ δὲ ὑπομένων τὰ θλιβερά, ἕξει εἰς Θεὸν ἐλπίδα· ἡ δὲ εἰς Θεὸν ἐλπίς, χωρίζει πάσης γηΐνης προσπαθείας τὸν νοῦν· ταύτης δὲ ὁ νοῦς χωρισθείς, ἕξει τὴν εἰς Θεὸν ἀγάπην. δ´. Ὁ ἀγαπῶν τὸν Θεόν, πάντων τῶν ὑπ᾿ αὐτοῦ γεγονότων προτιμᾷ τὴν γνῶσιν αὐτοῦ, καὶ ἀδιαλείπτως διὰ τοῦ πόθου, ταύτῃ προσκαρτερεῖ. ε´. Εἰ πάντα τὰ ὄντα διὰ τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τὸν Θεὸν γέγονε· κρείττων δὲ ὁ Θεὸς τῶν δι᾿ αὐτοῦ γεγονότων· ὁ καταλιμπάνων τὸν Θεὸν τὸν ἀσυγκρίτως κρείττονα, καὶ τοῖς χείροσιν ἐνασχολούμενος, δείκνυσιν ἑαυτὸν προτιμῶντα τοῦ Θεοῦ, τὰ δι᾿ αὐτοῦ γεγονότα.

22 Ιωάννης Δαμασκηνός (674-749) [1] Περ ὶ γνώσεως. [1.2] Ο ὐ δ ὲ ν τ ῆ ς γνώσεώς ἐ στι τιμιώτερον· ε ἰ γ ὰ ρ ἡ γν ῶ σις φ ῶ ς ἐ στι ψυχ ῆ ς λογικ ῆ ς, το ὔ μπαλιν ἡ ἄ γνοια σκότος. Ὡ ς γ ὰ ρ ἡ το ῦ φωτ ὸ ς στέρησις σκότος ἐ στίν, ο ὕ τω κα ὶ ἡ τ ῆ ς γνώσεως στέρησις λογισμο ῦ σκότος ἐ στίν· ἀ λόγων μ ὲ ν γ ὰ ρ ἡ ἄ γνοια ἴ διον, λογικ ῶ ν δ ὲ ἡ γν ῶ σις. Ὧ ι τοίνυν μ ὴ πάρεστι γν ῶ σις, γνωστικ ῷ κατ ὰ φύσιν ὄ ντι κα ὶ ἐ πιστημονικ ῷ, ο ὗ τος κατ ὰ φύσιν ὢ ν λογικ ὸ ς ἐ ξ ἀ μελο ῦ ς κα ὶ ῥ αθύμου ψυχ ῆ ς ἀ λόγων ἐ στ ὶ χείρων· γν ῶ σιν δέ φημι τ ὴ ν ἀ ληθ ῆ τ ῶ ν ὄ ντων γν ῶ σιν. [2] Τίς ὁ σκοπός. [2.2] Ἐπειδὴ πᾶς ἀσκόπως ἐναρχόμενος πράγματος ὡς ἐν σκότει διαπορεύεται-ὁ γὰρ ἀσκόπως κοπιῶν καθολικῶς πτωχεύει-, φέρε τὸν προκείμενον τοῦ λόγου σκοπὸν πρότερον εἴπωμεν, ὡς ἂν εὔληπτα εἴη τὰ λεγόμενα. Σκοπὸς τοίνυν ἡμῖν ἔσται φιλοσοφίας ἀπάρξασθαι καὶ παντοδαπὴν γνῶσιν, ὅση δύναμις, συντετμημένως τῇ παρούσῃ ἐναπογράψασθαι δέλτῳ. Διὸ ‘Πηγὴ γνώσεως’ ὀνομαζέσθω. Ἐρῶ τοιγαροῦν ἐμὸν μὲν οὐδέν, τὰ δὲ σποράδην θείοις τε καὶ σοφοῖς ἀνδράσι λελεγμένα συλλήβδην ἐκθήσομαι. Ἄμεινον οὖν πρότερον γνῶναι αὐτόχρημα, τί ἐστι φιλοσοφία.

23 Μιχαήλ Ψελλός (1018-1096) Χρονογραφία πονηθεῖσα τῷ πανσόφῳ μοναχῷ Μιχαὴλ τῷ ὑπερτίμῳ, ἱστοροῦσα τὰς πράξεις τῶν βασιλέων, τοῦ τε Βασιλείου καὶ Κωνσταντίνου τῶν πορφυρογεννήτων, τοῦ τε μετ' αὐτοὺς Ῥωμανοῦ τοῦ Ἀργυροπώλου, τοῦ μετ' ἐκεῖνον Μιχαὴλ τοῦ Παφλαγόνος, τοῦ ἀπὸ καισάρων ἄρξαντος μετ' αὐτὸν ἀνεψιοῦ τούτου Μιχαὴλ, τῶν ἑξῆς δύο αὐταδέλφων καὶ πορφυρογεννήτων τῆς τε κυρᾶς Ζωῆς καὶ τῆς κυρᾶς Θεοδώρας, τοῦ σὺν αὐταῖς Κωνσταντίνου τοῦ Μονομάχου, τῆς μονοκρατορίσσης θατέρας τῶν δύο ἀδελφῶν κυρᾶς Θεοδώρας, τοῦ μετ' ἐκεῖνον Ἰσαακίου τοῦ Κομνηνοῦ, καὶ ἕως τῆς ἀναρρήσεως Κωνσταντίνου τοῦ Δούκα.

24 Μιχαήλ Ανδρεόπουλος (11ος αι.) Ἱ σ τ ο ρ ι κ ὸ ν Σ υ ν τ ί π α τ ο ῦ φ ι λ ο σ ό φ ο υ ὡ ρ α ι ό τ α τ ο ν π ά ν υ Μ ῦ θος α ʹ Ὄ νος κα ὶ τ έ ττιξ. Ὀ νος ἀ κο ύ σας φων ῆ ς τ έ ττιγος ἡ δ έ ως α ὐ τ ῆ ι ἐ πετ έ ρπετο, κα ὶ τ ὸ ν τ έ ττιγα ἐ πηρ ώ τα λ έ γων· «τ ί ἄ ρα τρεφ ό μενος ο ὔ τω γλυκε ῖ αν ἔ χεις τ ὴ ν φωνήν;» ὁ δ ὲ τ έ ττιξ τ ῶ ι ὄ νωι ἀ ντ έ φησεν· « ἡ ἐ μ ὴ τροφ ὴ ἀή ρ ἐ στι κα ὶ δρ ό σος.» ὁ δ ὲ ὄ νος το ύ του ἀ κο ύ σας το ῦ ῥή ματος ἐ ν ό μισε μ έ θοδον ε ὑ ρηκ έ ναι δι ᾽ ἧ ς ὅ μοιαν τ ῶ ι τ έ ττιγι σχο ί η φων ή ν· κα ὶ τ ὸ στ ό μα ε ὐ θ ὺ ς ἀ νο ί ξας πρ ὸ ς τ ὸ ν ἀέ ρα κεχ ή νωτο ὡ ς δεξ ό μενος δ ῆ θεν δρ ό σον ε ἰ ς διατροφ ή ν, ἕ ως ο ὗ τ ῶ ι λιμ ῶ ι διεφθ ά ρη. Ο ὗ τος ὁ μ ὺ θος δηλο ὶ ὅ τι ο ὐ δε ῖ τινα τ ὰ φυσικ ὰ το ῖ ς παρ ὰ φ ύ σιν ἐ ξομοιο ὺ ν κα ὶ το ῖ ς ἀ δυν ά τοις ἀ φρ ό νως ἐ πιχειρε ῖ ν.

25 Μιχαήλ Ανδρεόπουλος (11ος αι.) Ἱ σ τ ο ρ ι κ ὸ ν Σ υ ν τ ί π α τ ο ῦ φ ι λ ο σ ό φ ο υ ὡ ρ α ι ό τ α τ ο ν π ά ν υ Μ ῦ θος γ ʹ Χελιδ ὼ ν κα ὶ κ ό ραξ. Χελιδ ὼ ν κα ὶ κ ό ραξ περ ὶ κ ά λλους ἀ λλ ή λοις ἐ μ ά χοντο· κα ί φησιν ὁ κ ό ραξ τ ῆ ι χελιδ ό νι· «τ ὸ σ ὸ ν κ ά λλος ἐ ν μ ό νωι τ ῶ ι ἔ αρι καταφα ί νεται, ἐ ν δ ὲ τ ῶ ι το ῦ χειμ ῶ νος καιρ ῶ ι ο ὐ δ ύ ναται πρ ὸ ς τ ὸ ψ ύ χος ἀ ντισχε ῖ ν· τ ὸ δ ὲ ἐ μ ὸ ν σ ῶ μα κα ὶ τ ῶ ι κρ ύ ει το ῦ χειμ ῶ νος κα ὶ τ ῶ ι κα ύ σωνι το ῦ θ έ ρους γεννα ί ως ἀ νθ ί σταται.» Ο ὗ τος δηλο ῖ ὅ τι ὑ γε ῖ α κα ὶ ἰ σχ ὺ ς σ ώ ματος κρε ί ττων κ ά λλους κα ὶ ὡ ραι ό τητος π έ φυκε.

26 Μιχαήλ Ανδρεόπουλος (11ος αι.) Ἱ σ τ ο ρ ι κ ὸ ν Σ υ ν τ ί π α τ ο ῦ φ ι λ ο σ ό φ ο υ ὡ ρ α ι ό τ α τ ο ν π ά ν υ Μ ῦ θος ζ ʹ Ἀ λ έ κτορες δ ύ ο κα ὶ ἀ ετ ό ς. Δ ύ ο ἀ λ έ κτορες ἀ λλ ή λοις ἐ μ ά χοντο· κα ὶ ὁ μ ὲ ν ε ἷ ς ἡ ττηθε ὶ ς τ ό π ῶ ι τιν ὶ ἐ ν παραβ ύ στωι ἀ πεκρ ύ βη, ὁ δ ὲ ἕ τερος, τ ὴ ν ν ί κην ἀ ρ ά μενος, ἐ φ ᾽ ὑ ψηλο ῦ τινος ἕ στηκε δωματ ί ου τ ὰ μεγ ά λα φρυαττ ό μενος κα ὶ τ ῆ ι ν ί κηι ἐ γκαυχ ώ μενος, ἕ ως ἀ ετ ὸ ς καταπτ ὰ ς το ῦ τον ἐ κε ῖ θεν ἀ ν ή ρπασεν. Ο ὗ τος δηλο ῖ ὡ ς ο ὐ χρ ή ι τινα ἐ π ᾽ ε ὐ τυχ ί αι κα ὶ δυν ά μει μ έ γα φρονε ῖ ν κα ὶ ἀ φρ ό νως σοβαρε ύ εσθαι.