Χατζηνίκου Μαρίνα Χημικός, MSc ΑΠΟΒΛΗΤΑ – ΛΥΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "Χατζηνίκου Μαρίνα Χημικός, MSc ΑΠΟΒΛΗΤΑ – ΛΥΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Χατζηνίκου Μαρίνα Χημικός, MSc ΑΠΟΒΛΗΤΑ – ΛΥΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

2 Κάθε ουσία ή αντικείμενο που ο κάτοχος του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει Απόβλητα – Στερεά Απορρίμματα Λύματα Νερά τα οποία λόγο της χρήσης υπέστη αλλαγή των φυσικών, χημικών και βιολογικών ιδιοτήτων και συνεπώς δεν χρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό ή η χρήση τους ενέχει κινδύνους

3  Ως άνθρωποι αποτελούμαι τμήμα του οικοσυστήματος.  Ο τρόπος με τον οποίον επιδρούμε στο περιβάλλον επηρεάζει την ίδια την ποιότητα της ζωής μας.

4

5

6 Στα στερεά απορρίμματα περιλαμβάνουν υλικά που ανήκουν:  τα αστικά ή δημοτικά στερεά απορρίμματα  τα βιομηχανικά στερεά απορρίμματα  τα αγροτικά στερεά απορρίμματα  τα μολυσματικά (νοσοκομειακά) απορρίμματα  τα προϊόντα εκσκαφών και κατεδαφίσεων. Σημειώνεται ότι τα ραδιενεργά υλικά αποτελούν εντελώς διαφορετική κατηγορία. Τοξικά και επικίνδυνα υλικά μπορεί να περιέχονται στα βιομηχανικά απορρίμματα, αλλά και στα αστικά ή αγροτικά.

7

8

9 ΠΗΓΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ  Οικίες  Εμπορικά καταστήματα κλπ  Κτίρια Υπηρεσιών κλπ  Βιοτεχνίες  Κήποι ή δενδροστοιχίες Ακόμη στα αστικά απορρίμματα περιλαμβάνονται :  ογκώδη αντικείμενα όπως έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές  εγκαταλελειμμένα οχήματα  στάχτη από τζάκια

10

11  Ονομάζονται τα απόβλητα που είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον.  Ειδικές κατηγορίες: 1. επικίνδυνα οικιακά απόβλητα. 2. επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα.

12  Ονομάζονται τα απόβλητα που προέρχονται από κατάλοιπα οικιακών προϊόντων που περιέχουν διαβρωτικές, τοξικές, εύφλεκτες ουσίες ή περιέχουν ενεργά συστατικά. Προϊόντα όπως: μπογιές, καθαριστικά, μπαταρίες, εντομοκτόνα κ.α.

13  Καθαριστικά φούρνων.  Ξηρά καθαριστικά.  Καθαριστικά/ στιλβωτικά επίπλων και μετάλλων.  Καθαριστικά τουαλέτας.  Καθαριστικά νιπτήρων, μπάνιου.  Λευκαντικά.  Χημικά κολυμβητικών δεξαμενών.

14  Απωθητικά σπρέι και παγίδες εντόμων.  Κατσαριδοκτόνα σπρέι και παγίδες.  Σαμπουάν και απωθητικά σπρέι ψύλλων.  Εντομοαπωθητικά.  Εντομοκτόνα οικιακών φυτών.  Σκωροαπωθητικά.  Δηλητήρια και παγίδες τρωκτικών.

15  Λάδι μηχανής.  Προσθετικά καυσίμου.  Καθαριστικά καρμπιρατέρ και injection.  Ψυκτικό κλιματιστικού.  Μπαταρία αυτοκινήτου.  Υγρά κιβωτίου ταχυτήτων και φρένων.  Αντιψυκτικό.

16  Αυτοκόλλητα και κόλλες.  Υλικά επεξεργασίας ξύλου.  Μπογιά γυαλιστερή ή ελαιώδης.  Βαφές.  Διαλυτικό μπογιάς και νέφτι.  Διαβρωτικά/ αφαιρέτες μπογιάς.  Χημικά φωτογραφιών ή εμφάνισης φιλμ.  Συντηρητικά ή άλλα διαλυτικά.

17  Ζιζανιοκτόνα.  Εντομοκτόνα.  Μυκητοκτόνα.  Προστατευτικά ξύλου.

18  Μπαταρίες.  Θερμοστάτες υδραργύρου ή θερμόμετρα.  Φωσφορούχοι ηλεκτρικοί λαμπτήρες.

19  Φιάλες προπανίου ή άλλων αερίων.  Κηροζίνη.  Πετρέλαιο θέρμανσης.  Diesel.  Gas/oil mix.  Lighter fluid.

20 Τα υλικά αυτά :  δεν είναι ανομοιογενή στο βαθμό που είναι τα αστικά  δεν είναι αναγκαστικά τοξικά ή επικίνδυνα στερεά  πολλές φορές είναι υλικά που αξίζουν περαιτέρω αξιοποίηση  η ποσότητα και η σύστασή τους καθορίζεται από :  τη φύση (είδος) της βιομηχανικής δραστηριότητας  το μέγεθος της βιομηχανίας  τη μέθοδο παραγωγής  τη φύση των πρώτων υλών

21 Στη βιβλιογραφία υπάρχουν πίνακες για κάθε κλάδο βιομηχανίας όπου αναφέρονται :  οι ποσότητες των απορριμμάτων ανά μονάδα προϊόντος και  η σύσταση των απορριμμάτων Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα μεταλλευτικά απορρίμματα λόγω της σύστασης (κυρίως ανόργανα) και λόγω μεγέθους επέμβασης στο περιβάλλον. Στα βιομηχανικά στερεά απορρίμματα περιλαμβάνεται και η βιολογική λάσπη μονάδων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων

22 Προέρχονται από νοσοκομειακές ή εργαστηριακές μονάδες Δεν περιλαμβάνουν τα απορρίμματα εστίασης των ασθενών Σημεία προέλευσης αυτών εντός των νοσοκομείων είναι :  ορισμένα εργαστήρια  χειρουργεία  κατηγορίες υλικών από θαλάμους νοσηλείας Τα μολυσματικά απορρίμματα συλλέγονται ιδιαίτερα

23  Ορισμός: ιατρικό απόβλητο ονομάζεται κάθε απόβλητο που παράγεται κατά την διάγνωση, θεραπεία ή ανοσοποίηση των ανθρώπων ή ζώων, στην έρευνα, στην παραγωγή ή δοκιμασία βιολογικών υλικών.

24

25  Επίδεσμοι εμποτισμένοι με αίμα.  Δίσκοι καλλιέργειας και αλλά γυάλινα σκεύη.  Χρησιμοποιημένα χειρουργικά γάντια.  Χρησιμοποιημένα χειρουργικά εργαλεία και νυστέρια.  Χρησιμοποιημένες βελόνες και καθετήρες.  Αφαιρούμενα όργανα ή ιστοί.  κ.α.

26  Νοσοκομεία.  Κλινικές/ εργαστήρια.  Ιατρικά/ διαγνωστικά κέντρα.  Ερευνητικά κέντρα/ πανεπιστήμια.  Ιδιωτικά ιατρεία.  Οικιακά (πχ. Ινσουλινοεξαρτώμενοι).

27

28 1. Προκαλέσουν ή να συνεισφέρουν σε μια αυξημένη θνησιμότητα ή σε αμετάκλητη ή αναστρέψιμη νοσηρότητα. 2. Αποτελούν δυνητικά επικίνδυνο παράγοντα για βλάβη/ ατύχημα στην ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον κατά την διαδικασία μεταφοράς, ακατάλληλης διαχείρισης ή αποθήκευσής τους.

29 Σε γενικές γραμμές οδεύουν σε ιδιαίτερη θερμική επεξεργασία (καύση) Ανθρώπινα μέλη ή όργανα από χειρουργεία μπορεί να οδηγούνται σε ταφή. Οι ραδιενεργές ουσίες, τα δοχεία αυτών και οι μολυσμένες σύριγγες/ βελόνες συλλέγονται αποκλειστικά μόνα τους Είναι προφανές πως η καύση δεν εξουδετερώνει τη ραδιενέργεια Αποτελεί σοβαρό πρόβλημα η ανάμειξη ραδιενεργών καταλοίπων με μολυσματικά απορρίμματα

30 Στα υλικά αυτά περιλαμβάνονται :  παραπροϊόντα της αγροτικής φυσικής παραγωγής  περισσεύματα της αγροτικής φυσικής παραγωγής που απομακρύνονται από την αγορά για λόγους τιμής ή επιχορηγήσεων  κοπριά ζώων  πτώματα ζώων Κοινό χαρακτηριστικό όλων είναι η οργανική φύση των υλικών αυτών.

31 Παράγοντες που διαμορφώνουν την ποσότητα Η ανά κάτοικο παραγόμενη ποσότητα στερεών απορριμμάτων εξαρτάται από:  το εισόδημα των καταναλωτών που καθορίζει το βιοτικό επίπεδο και την καταναλωτική δύναμη  την κυβερνητική πολιτική στο θέμα διαχείρισης στερεών απορριμμάτων  τις καταναλωτικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής όπως διαμορφώνονται από την εμπορική προπαγάνδα (διαφήμιση) και την πολιτική των επιχειρήσεων  το μέγεθος της πληθυσμιακής κοινότητας  το είδος του πληθυσμού (αστικός, αγροτικός)  ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες

32 Παράγοντες που διαμορφώνουν την ποσότητα Έχει διαπιστωθεί ότι :  Ο αγροτικός πληθυσμός παράγει μικρότερες ποσότητες στερεών απορριμμάτων σε σχέση με τον αστικό λόγω :  ιδιοπαραγωγής τροφίμων  αξιοποίησης υπολειμμάτων τροφών  μη εύκολης πρόσβασης σε εμπορικά κέντρα  Για τον αστικό πληθυσμό καταγράφεται ότι όσο μεγαλύτερο το μέγεθος της πόλης τόσο μεγαλύτερη και η κατά κεφαλήν παραγωγή στερεών απορριμμάτων

33  Αυτή κυμαίνεται σε ευρέα όρια από 0,3 – 3,0 kg/κατ. ημ.  Στις ελληνικές μεγάλες πόλεις ανέρχεται σε 1,1 – 1,2 kg/κατ. ημ.  Στις περισσότερο πλούσιες χώρες της Ευρώπης ανέρχεται σε 1,5 – 2,0 kg/κατ. ημ. και  Στις πλούσιες πολιτείες των ΗΠΑ άνω των 2,5 kg/κατ. ημ.  Στις χώρες που ανήκουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο 0,7 kg/κατ. ημ.  Πολύ φτωχές χώρες της Αφρικής έχουν μικρότερη από 0,3 kg/κατ. ημ. έως και μηδενική (Οι ποσότητες δεν περιλαμβάνουν στάχτη από τζάκια, ξυλόσομπες)

34  Ουσιαστικά η κατά κεφαλήν ποσότητα απορριμμάτων είναι συνάρτηση του πλούτου/ του κατά κεφαλή εισοδήματος μιας χώρας  Είναι αντιφατικό γεγονός ότι οι ποσότητες απορριμμάτων και κατά συνέπεια ρύπων είναι αυξημένες στις «πολιτισμένες» χώρες  Για την Αθήνα αντιστοιχούν 5000tn/ ημέρα απορριμμάτων  Για κάθε κάτοικο έχουμε περίπου 420kg/έτος στερεών απορριμμάτων με αυξητικές τάσεις 2% ετησίως

35 Η ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων έχει και αυτή άμεση σχέση :  με το εισόδημα των καταναλωτών  τις καταναλωτικές συνήθειες / τρόπο ζωής  ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες Γενικά ισχύει ότι οι καταναλωτές υψηλών εισοδημάτων έχουν μεγαλύτερα ποσοστά χαρτιού και υλικών συσκευασιών

36 Μια τυπική σύσταση στερεών απορριμμάτων για την Αθήνα είναι :  Ζυμώσιμα 47%  Χαρτί 20%  Πλαστικά, ελαστικά 8-9%  Μέταλλα 3-4%  Γυαλί 3-4%  Υφάσματα, Ξύλα, Δέρμα 5%  Αδρανή και άλλα το υπόλοιπο % Η σύνθεση μεταβάλλεται από συνοικία σε συνοικία

37 Τα στάδια διαχείρισης των στερεών απορριμμάτων περιλαμβάνουν :  την προσωρινή αποθήκευση  την περισυλλογή/ μεταφορά  την τελική διάθεση Το υψηλότερο κόστος αφορά την περισυλλογή/ μεταφορά. Η τελική διάθεση των στερεών απορριμμάτων αποτελεί μείζον πρόβλημα για τις μεγαλουπόλεις και η επίλυσή τους καταδεικνύει το βαθμό οργάνωσης της κοινωνίας και την αποτελεσματικότητα του κράτους

38 Η περισυλλογή των αστικών στερεών απορριμμάτων γίνεται :  στις πυκνοκατοικημένες γειτονιές μια φορά την ημέρα  στα κέντρα των πόλεων, εμπορικά κέντρα πιθανόν και περισσότερες από δύο φορές την ημέρα  στις υπόλοιπες περιοχές είναι υποχρεωτικό να γίνεται τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για λόγους αποφυγής δυσοσμίας και διακοπής του κύκλου πολλαπλασιασμού των μυγών  δυστυχώς σε αραιοκατοικημένες περιοχές, εξοχικές, αγροτικές εμφανίζεται το θλιβερό φαινόμενο της αραιής αποκομιδής με συνέπεια τη δημιουργία σωρών απορριμμάτων  ο σχεδιασμός της διαδρομής των απορριμματοφόρων είναι πολύπλοκος και γίνεται με κριτήριο το ελάχιστο του γινομένου φορτίου επί απόσταση

39  Χώροι Υγειονομικής ταφής.  Αποτέφρωση.  Ανακύκλωση και Επαναχρησιμοποίηση.  Μείωση παραγωγής αποβλήτων.

40 Στις μεθόδους τελικής διάθεσης περιλαμβάνονται :  η υγειονομική ταφή  η λιπασματοποίηση  η θερμική επεξεργασία (καύση) και δυστυχώς για τη χώρα μας  η ανεξέλεγκτη απόρριψη και  η απλή διάθεση Λιγότερο συνηθισμένες λύσεις είναι:  η πολτοποίηση και διάθεση στην αποχέτευση  η απόθεση σε ορυχεία  η απόρριψη στη θάλασσα (απαγορευμένη πλέον)

41 Με τον τρόπο αυτόν ο οδηγός του οχήματος αδειάζει το περιεχόμενο του φορτηγού σε μέρος όπου δεν τον βλέπουν ή δεν αντιδρούν Προφανώς πρόκειται για την πλέον καταστροφική λύση Είναι λύση που δε μπορεί να εφαρμοστεί μόνιμα, αλλά περιστασιακά λόγω αντιδράσεων Συνήθως σε αυτήν καταλήγουν πολλά φορτία από εκσκαφές και κατεδαφίσεις

42

43 Μέθοδος από το 1930. Εξαφανίζει μυρωδιές και μολυσματικές εστίες. Υπό ιδανικές συνθήκες δεν μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα και την ατμόσφαιρα. Όταν ένας χώρος καλυφθεί μπορεί να αναπλαστεί σε δάσος ή πάρκο. Το παραγόμενο μεθάνιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας.

44  Τα προβλήματα που αναφέρθηκαν εξαιτίας της λειτουργίας των «χωματερών» ή Χ.Α.Δ.Α. Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο της Υγειονομικής Ταφής.  Εξαιτίας της λειτουργίας 1200 περίπου ΧΑΔΑ στην Ελλάδα υπάρχουν προβλήματα με την Ε.Ε.  Εκτός από τους ΧΑΔΑ εν λειτουργία υπάρχουν άλλοι 1000 περίπου σε εγκατάλειψη.  Στην Ελλάδα το 56% των απορριμμάτων οδεύει σε ΧΥΤΑ και 46% σε ΧΑΔΑ.  Με τη μέθοδο της ταφής (ΧΥΤΑ και ΧΑΔΑ) διατίθεται το 98,5% των απορριμμάτων ενώ το 1,5% κομποστοποιείται.

45 Οι βασικές αρχές της υγειονομικής ταφής συνοψίζονται σε : 1. Κάλυψη των απορριμμάτων εντός της ίδιας μέρας 2. Προστασία του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα 3. Αντιμετώπιση του βιοαερίου Γενικά μπορεί να λεχθεί ότι η υγειονομική ταφή είναι μέθοδος απλή και οικονομική και μπορεί να λύσει τα προβλήματα των ΧΑΔΑ.

46

47  Το υπέδαφος της περιοχής πρέπει να προστατευθεί από τα στραγγίσματα των απορριμμάτων  Είναι φρόνιμο να μην επιλέγεται περιοχή όπου τα υπόγεια νερά χρησιμοποιούνται για ύδρευση  Η περιοχή που επιλέγεται ως ΧΥΤΑ συνήθως είναι κοιλότητα, σπανιότερα επίπεδη  Η προστασία του υδροφόρου ορίζοντα εξασφαλίζεται με έργα στεγάνωσης του πυθμένα του ΧΥΤΑ

48  Μετά τη στεγανοποίηση του πυθμένα αρχίζει η πλήρωση του ΧΥΤΑ με απορρίμματα  Ο όγκος που προσφέρεται για πλήρωση πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού για 20 έτη για λόγους απόσβεσης των εγκαταστάσεων και των έργων  Η πλήρωση του ΧΥΤΑ γίνεται σε επάλληλες στρώσεις απορριμμάτων ύψους 3-4m  Κάθε στρώση καλύπτεται οριζόντια με χώμα 0,3-0,4m  Είναι κατά συνέπεια απαραίτητη η προσέλευση φορτηγών με μπάζα / χώματα.

49  Μετά την εκκένωση του απορριμματοφόρου τα απορρίμματα διαστρώνονται και προωθούνται με κατάλληλα μηχανήματα, προωθητές, μηχανήματα παρόμοια με μπουλντόζες  Στη συνέχεια βαρέα μηχανήματα, οι συμπιεστές, που μοιάζουν με ευκίνητους οδοστρωτήρες, αλλά με οδοντωτούς τροχούς, συμπιέζουν και σπάζουν τα απορρίμματα  Η προσέλευση των απορριμματοφόρων γίνεται ή από το πάνω μέρος του στρώματος ή από το κάτω μέρος του προηγούμενου στρώματος  Δημιουργείται πρανές που έχει κλίση 1:3 για την αποφυγή κατολισθήσεων.

50  Προσπάθειες όπως κρότοι εκρήξεων, κινητά δίκτυα ή ήχοι αρπακτικών πτηνών από μεγάφωνα δεν απέδωσαν  Εάν ο χώρος λειτουργεί σε 8ώρη βάση ημερησίως τότε το προσωρινό πρανές πρέπει και αυτό να καλύπτεται από χώμα για να εμποδίζονται οι οσμές, τα έντομα και τα πτηνά  Τα απορρίμματα αποσυντίθενται, οι δράσεις διαρκούν περισσότερα από 20 έτη μετά το τέλος της πλήρωσης του ΧΥΤΑ, και δημιουργούνται καθιζήσεις  Εξαιτίας των δράσεων εκλύονται αέρια (βιοαέριο) και παράγονται ρυπαρά υγρά (στραγγίσματα).

51  Είναι ένα σημαντικό πρόβλημα των ΧΥΤΑ  Δημιουργούνται ρυπαρά υγρά που έχουν σκούρο καφέ προς μαύρο χρώμα  Είναι πολύ ρυπασμένα με BOD 5 έως 20.000mg/l. Περιέχουν και ανόργανα στοιχεία ακόμη και άλατα βαρέων μετάλλων  Το νερό των στραγγισμάτων προέρχεται από την υγρασία των απορριμμάτων και το νερό της βροχής  Είναι σημαντικός παράγοντας ρύπανσης του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα.

52  Όταν τα απορρίμματα είναι μικρής ηλικίας (λίγων ετών), το οργανικό φορτίο των στραγγισμάτων είναι υψηλό  Όταν είναι μεγάλης ηλικίας τα απορρίμματα, έχουν κυρίως ανόργανους ρύπους  Είναι η αιτία που στεγανοποιείται ο πυθμένας των ΧΥΤΑ  Το αποχετευτικό σύστημα του πυθμένα του ΧΥΤΑ καταλήγει σε φρεάτιο, στο βαθύτερο σημείο, όπου συλλέγονται τα στραγγίσματα  Από εκεί τα στραγγίσματα αντλούνται στην επιφάνεια και συλλέγονται σε δεξαμενές.

53  Τα στραγγίσματα μπορούν να διασπαρθούν με ράντισμα στην επιφάνεια του ΧΥΤΑ  Κατά τη διάρκεια της κίνησής τους προς τον πυθμένα το οργανικό τους φορτίο αποσυντίθεται  Δηλαδή ο ΧΥΤΑ δρα ως «βιολογικό φίλτρο»  Εναλλακτικά τα στραγγίσματα οδηγούνται σε βιολογικό καθαρισμό, συνήθως διβάθμιο, λόγω του υψηλού οργανικού φορτίου  Για τα στραγγίσματα που έχουν ανόργανους ρύπους η λύση είναι αντίστροφη όσμωση, δηλαδή μέθοδος αφαλάτωσης.

54  Οι διάφορες δράσεις που λαμβάνουν χώρα στα απορρίμματα εντός του ΧΥΤΑ είναι αρχικά αερόβιες και στη συνέχεια αναερόβιες  Στην αρχή υπάρχει διαθέσιμο οξυγόνο εντός των κενών των απορριμμάτων  Τα απορρίμματα διασπώνται αερόβια και παράγεται διοξείδιο του άνθρακα  Η παραγωγή του άνθρακα κορυφώνεται σε 1-2 μήνες  Το οξυγόνο είναι περιορισμένο, εξαντλείται είτε λόγω καθιζήσεων είτε εκτοπίζεται. Μηδενίζεται σε 1 μήνα περίπου.

55 Στη συνέχεια το περιβάλλον μετατρέπεται σε αναερόβιο οπότε :  οι πολύπλοκες οργανικές ενώσεις μετατρέπονται σε απλούστερες : φάση υδρόλυσης  οι ενώσεις αυτές με τη δράση οξυγενών βακτηριών μετατρέπονται κυρίως σε οξικό οξύ, αλλά και προπανικό οξύ, διοξείδιο του άνθρακα και υδρογόνο : φάση οξυγένεσης  το οξικό οξύ και το υδρογόνο μετατρέπονται από τα μεθανοβακτηρίδια σε μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα : φάση της μεθανογένεσης  Η φάση αυτή ξεκινά μετά από 0,5-1,5 έτη.

56  Η φάση της μεθανογένεσης διαρκεί πολλά χρόνια, πάνω από 10 χρόνια και μπορεί να λήξει μετά από πολλές δεκαετίες  Το παραγόμενο αέριο μίγμα περιέχει κυρίως μεθάνιο άνω του 55% και δευτερευόντως διοξείδιο του άνθρακα άνω του 40%  Υπάρχουν και άλλα αέρια, δύσοσμα όπως υδρόθειο, άλλα θειούχα, αλδεΰδες και άλλα οργανικά που είναι αέριοι ρύποι  Το μίγμα αυτό των αερίων ονομάζεται βιοαέριο και είναι καύσιμο, κυρίως λόγω του μεθανίου.

57  Το μεθάνιο είναι ελαφρύτερο από τον αέρα και κινείται ανοδικά  Η συνεχής παραγωγή αερίων αυξάνει την πίεση και τελικά το μεθάνιο είτε μεταναστεύει οριζόντια είτε απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα  Το μεθάνιο είναι αιτία πυρκαγιών και εκρήξεων, αποτελεί αέριο που συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου  Άλλα αέρια του βιοαερίου είναι ατμοσφαιρικοί ρύποι  Τα φυτά που οι ρίζες τους είναι σε περιβάλλον αεριών του βιοαερίου δεν αναπτύσσονται ή όταν το βιοαέριο είναι πυκνό, ξηραίνονται.

58  Το βιοαέριο ανακτάται με την κατασκευή κατακόρυφων πηγαδιών συλλογής που συνδέονται μεταξύ τους με οριζόντιο δίκτυο πλαστικών σωλήνων  Στα φρεάτια τοποθετούνται διάτρητοι σωλήνες περιβαλλόμενοι από χαλίκια  Η συλλογή του βιοαερίου γίνεται με αναρρόφηση και το αέριο καταλήγει σε εγκαταστάσεις καύσης  Με την καύση μπορεί να έχουμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (παραγωγή ατμού, κίνηση ηλεκτρογεννητριών)  Εναλλακτικά το βιοαέριο μπορεί να πωληθεί  Η ποσότητα του μεθανίου που εκλύεται συνολικά από τα απορρίμματα κυμαίνεται από 100-300 m 3 /t. Η ανάκτηση δεν είναι πλήρης  Τα απορρίμματα είναι πηγή ενέργειας.

59  Όταν ο ΧΥΤΑ κορεστεί από απορρίμματα λαμβάνεται μέριμνα τελικής αποκατάστασης  Πάνω από την τελευταία στρώση απορριμμάτων γίνεται επικάλυψη με μη υδαταατπερατό στρώμα αργίλου ή γεωμεβράνη και γεωΰφασμα  Είναι επιθυμητή η τοποθέτηση αποστραγγιστικού στρώματος χαλικιών  Με τον τρόπο αυτόν εμποδίζονται να διεισδύσουν τα νερά της βροχής  Τελικά διαστρώνεται φυσικό χώμα πάχους 1m περίπου και φυτεύονται φυτά με όχι βαθύ ριζικό σύστημα.

60  Λύση απλή  Ευέλικτη ως προς την ποιότητα των απορριμμάτων  Οικονομική λύση και ως προς τις δαπάνες εγκατάστασης, με την επιφύλαξη της αξίας της γης, και ως προς τα έξοδα λειτουργίας  Δεν απαιτεί πολύπλοκο εξοπλισμό  Υπάρχει, στο τέλος της λειτουργίας του ΧΥΤΑ, η δυνατότητα έστω και με περιορισμούς, επαναχρησιμοποίησης του χώρου

61  Κίνδυνος (μικρός) εκρήξεων από το μεθάνιο.  Επιτάχυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου (μεθάνιο).  Δύσκολο να βρεθούν χώροι που να καλύπτουν τις προϋποθέσεις για χώροι Υγειονομικής ταφής.  Μόλυνση υπεδάφους και υδροφόρου ορίζοντα.

62  Μεθάνιο  CO2  Oξείδια του S  Βενζόλιο  Ατμοί μετάλλων

63  XYTA, εν λειτουργία  Μετά το κλείσιμο.

64  Τοξική & αλλεργική για το δέρμα & τους βλεννογόνους  Φωτοτοξική & φωτοαλλεργική για το δέρμα & τους βλεννογόνους  Νευροψυχιατρική  Αναπαραγωγική  Ανοσοκατασταλτική  Γενοτοξική & καρκινογένεση

65  Αναπνευστικό  Γαστρεντερικό  Δέρμα

66  1 χλμ για την έκθεση από το αναπνευστικό  2 χλμ για έκθεση μέσω κατανάλωσης νερού.  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

67  Καρκίνος  Συγγενείς ανωμαλίες

68  Pukkala et al. Finland, 2001  Μελέτη σειράς  Σε κατοίκους μεγάλου συγκροτήματος  Αύξηση κινδύνου για καρκίνο του παγκρέατος και του δέρματος

69  Jarup et al, Hνωμένο Βασίλειο  2 χλμ από ΧΥΤΑ  9,567 από 19,196 ΧΥΤΑ  Περίοδος 1982-1997  Δεν διαπιστώθηκε αυξημένος κίνδυνος νεοπλασιών

70

71

72

73  Νέα Υόρκη  Τηλεφωνική συνέντευξη  Υψηλή συχνότητα αναπνευστικών, δερματολογικών, ακουστικών και νευρολογικών συμπτωμάτων.

74  Υπάρχουν ανεπαρκή στοιχεία σχετικά με τη συσχέτιση των ΧΥΤΑ με κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου  Υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις σχετικά με αυξημένο κίνδυνο συγγενών ανωμαλιών νεογνών σε απόσταση 2 Km από τον ΧΥΤΑ.

75  Ελάττωση και αποσυμφόρηση των χώρων υγειονομικής ταφής.  Παράγονται αέρια απόβλητα.  Πολύ δαπανηρή.

76

77  Εναλλακτική λύση όπου τα υλικά που απορρίπτονται επανέρχονται στον οικονομικό κύκλο  Η ανακύκλωση αναφέρεται σε επιστροφή των υλικών στην παραγωγή και στη συνέχεια στην κατανάλωση Τα πλεονεκτήματα της ανακύκλωσης είναι :  η εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών  η προστασία του περιβάλλοντος  η μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων  η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

78 Α. Ανακύκλωση στην πηγή  Προϋποθέτει συμμετοχή και ενεργοποίηση των πολιτών  Τα υλικά που συλλέγονται είναι καθαρότερα  Δεν απαιτείται ιδιαίτερος μηχανολογικός εξοπλισμός  Η κινητοποίηση, ευαισθητοποίηση των πολιτών δεν πρέπει να είναι αποσπασματική  Στην Ελλάδα από τα ανακυκλώσιμα υλικά το 21% ανακυκλώνεται και το 79% οδεύει προς ταφή.

79 Β. Ανακύκλωση στον τόπο συγκέντρωσης απορριμμάτων  Σημαντικό κόστος εξοπλισμού  Τα υλικά δε διαχωρίζονται πλήρως και δεν είναι καθαρά Η ανακύκλωση προσδιορίζεται με :  το δείκτη ανάκτησης : ποσοστό των υλικών στόχων που ανακυκλώνεται  το δείκτη εκτροπής : ποσοστό των συνολικών απορριμμάτων που ανακυκλώνεται.

80  Χαρτί (πολλών ποιοτήτων) :  Σημαντικά οφέλη νερού και ενέργειας  Δεν ανακυκλώνεται απεριόριστα  Υποβάθμιση ποιότητας χαρτιού  Πρόβλημα κατά την απομελάνωση  Αλουμίνιο :  Τεράστια οφέλη ενέργειας  Δεν υποβαθμίζεται  Απεριόριστες φορές ανακύκλωσης  Το πλέον συμφέρον ανακυκλούμενο υλικό  Άλλα μέταλλα : Σίδηρος, Χαλκός, Κασσίτερος.

81  Το 80% των αποβλήτων θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν.  Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα υψηλό το κόστος διαχείρισης.  Μακροπρόθεσμα πολλαπλό όφελος.  Απαιτεί «παιδεία» και εκπαίδευση από τους πολίτες.

82  Το 1964 το 89% των αναψυκτικών και το 50% της μπύρας ήταν σε επαναχρησιμοποιούμενα γυάλινα μπουκάλια.  Σήμερα μόλις το 7%.

83  Επιστροφή συσκευασιών στους κατασκευαστές (Γερμανία).  Κίνητρα για την ελάττωση παραγωγής συσκευασίας.  Αγορά προϊόντων με λιγότερη συσκευασία.  Αγορά προϊόντων με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

84 Μείωση παραγωγής αποβλήτων Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Αποτέφρωση και υγειονομική ταφή αποβλήτων

85

86

87

88

89  Επεξεργασία λυμάτων είναι η διαδικασία που απομακρύνει τις επικίνδυνες ουσίες από τα λύματα, ώστε το νερό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο περιβάλλον.  Περιλαμβάνει φυσικές, χημικές και βιολογικές διαδικασίες που απαιτούνται για την απομάκρυνση φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων από τα λύματα.  Η επεξεργασία των λυμάτων γίνεται στο βιολογικό καθαρισμό Επεξεργασία Λυμάτων

90

91

92  Αστικά απόβλητα (οικιακά, γραφεία, καταστήματα, σχολεία, ξενοδοχεία κλπ.)  Απόβλητα βιομηχανιών και βιοτεχνιών  Επιφανειακά νερά απορροής (νερά βροχής μαζί με προϊόντα έκπλυσης των δρόμων).  Νερά διήθησης - εισροής (νερά του υδροφόρου ορίζοντα και επιφανειακής απορροής που εισέρχονται στο αποχετευτικό σύστημα λόγω μη απόλυτης στεγανότητας του) Κατηγορίες Υγρών Αποβλήτων

93

94  Τα πιο βασικά φυσικά χαρακτηριστικά είναι τα στερεά που περιέχουν, η θερμοκρασία, το χρώμα και η οσμή τους.  Τα Ολικά στερεά (TS) διακρίνονται σε Διαλυμένα Στερεά (DS) και σε Αιωρούμενα στερεά (SS).  Η θερμοκρασία των υγρών αποβλήτων είναι γενικά μεγαλύτερη από την θερμοκρασία του πόσιμου νερού. Φυσικά Χαρακτηριστικά

95 Τα χημικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 1. Οργανικά συστατικά (πρωτεΐνες, υδρογονάνθρακες, λιπίδια, φαινόλες, φυτοφάρμακα). 2. Ανόργανα συστατικά (Ν, Ρ, pH, αλκαλικότητα) 3. Αέρια (N 2, O 2, CO 2, H 2 S, CH 4 ). Χημικά Χαρακτηριστικά

96  Μικρόβια. Προέρχονται από τις κοπρανώδεις ουσίες και περιλαμβάνουν τα κολοβακτηρίδια, Εντερόκοκκο, Κλωστιρίδια, Σαλμονέλες, Σιγκέλες κλπ.  Ιοί. Ηπατίτιδας, Πολυμυελίτιδας κλπ.  Σαπροφυτικοί οργανισμοί. Βιολογικά Χαρακτηριστικά

97  BOD 5 (Biochemical Oxygen Demand): η ποσότητα του Ο 2 που καταναλώνεται σε μια περίοδο 5 ημερών από τους μικροοργανισμούς για να αποσυνθέσουν το οργανικό υλικό στα λύματα σε θερμοκρασία 20 ο C. Αποτελεί δείκτη για την εκτίμηση της φόρτισης των νερών με οργανικές ενώσεις.  COD (Chemical Oxygen Demand): η ποσότητα του Ο 2 που καταναλώνεται για την χημική οξείδωση των οργανικών ενώσεων, οι οποίες περιέχονται στα νερά. Οι τιμές του COD δεν συνδέονται άμεσα με τις τιμές του BOD αλλά έμμεσα και όταν πρόκειται για δείγματα σταθερής σύνθεσης. Χαρακτηριστικά λυμάτων

98 Τυπικές Τιμές Συγκεντρώσεων Ρυπαντών ΠαράμετροςΣυγκέντρωση mg/l ΌριαΜέση Τιμή BOD 5 110-400220 SS100-350220 Ολικό Ν20-8540 Ολικό Ρ4-158 Χαρακτηριστικά των Υγρών αποβλήτων

99 Απαιτήσεις λυμάτων για μη ευαίσθητους αποδέκτες ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (mg/L) BOD25 COD125 TSS35

100

101  Πρωτογενής/ πρωτοβάθμια επεξεργασία (μηχανικός καθαρισμός).  Δευτερογενής/ Δευτεροβάθμια επεξεργασία (βιολογικός καθαρισμός).  Τριτογενής/ Τριτοβάθμια επεξεργασία (χημικός καθαρισμός). Στάδια Επεξεργασίας Λυμάτων

102 Η εγκατάσταση του βιολογικού καθαρισμού περιλαμβάνει  Αντλιοστάσιο εισόδου  Εσχάρα συγκράτησης χονδρόκοκκων στερεών υλικών  Αεριζόμενο αμμοσυλλέκτη  Δεξαμενή αερισμού  Δεξαμενή τελικής καθίζησης  Μετρητή παροχής στον αγωγό εκροής  Δεξαμενή χλωριώσεως  Αντλιοστάσιο ίλυος  Δεξαμενές συμπυκνώσεως της ίλυος, (συστήματα παχύνσεως και αφυδάτωσης της ίλυος, τα οποία επιτρέπουν την επιτάχυνση αυτών των διαδικασιών ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών)  Κλίνες ξηράνσεως

103 … Η εγκατάσταση αποτελείται:  Αντλιοστάσιο ανάμικτου υγρού  Δεξαμενή επιλογής βακτηριδίων  Αναερόβια δεξαμενή φωσφόρου  Δεξαμενές καθίζησης  Αντλιοστάσιο λάσπης  Δεξαμενή χλωρίωσης Εγκατάσταση Βιολογικού Καθαρισμού

104 Απομακρύνονται:  Στερεά μεγάλου μεγέθους  Άμμος και αμμοχάλικο  Λίπη και έλαια  Πρωτογενής καθίζηση Διαδικασία:  Εσχαρισμός, εξάμμωση – λιποσυλλογή, διήθηση, αερισμός - φυσητήρες Πρωτοβάθμια Επεξεργασία

105  Κατάλληλα επιλεγμένοι μικροοργανισμοί διασπούν, αερόβια ή αναερόβια τις οργανικές ουσίες των λυμάτων.  Κατά την αναερόβια διάσπαση, οι οργανικές ουσίες μετατρέπονται σε CO 2, αμμωνία, νιτρικά, φωσφορικά και θειικά άλατα.  Όλη η διαδικασία πραγματοποιείται σε μια δεξαμενή (βιοαντιδραστήρα) με συνεχή διοχέτευση αέρα και ανάδευση.  Οι μικροοργανισμοί όταν καταναλώσουν όλη την ποσότητα οργανικών ουσιών, αρχίζουν να καταναλώνουν το δικό τους οργανικό υλικό.  Διαχωρισμός ύδατος από την ιλύς (στερεά υλικά, ουσίες μη βιοδιασπώμενες, νεκροί μικροοργανισμοί κλπ)  Νερό  τριτοβάθμια επεξεργασία ή περιβάλλον. Δευτεροβάθμια Επεξεργασία

106

107  Ιλύς  αδρανοποίηση πριν την απόρριψη στο περιβάλλον: - Επεξεργασία-συμπύκνωση (πάχυνση) - Αερόβια ή αναερόβια ζύμωση για την διάσπαση μεγαλομοριακών ουσιών - Αφυδάτωση - Απόθεση στο περιβάλλον ή καύση Δευτεροβάθμια Επεξεργασία

108  Αφαίρεση Φωσφόρου (Ενισχυμένη βιολογική αφαίρεση φωσφόρου  λίπασμα).  Αφαίρεση Αζώτου (αμμωνία  νιτρικά άλατα).  Αφαιρεί όλο σχεδόν το ποσοστό των παθογόνων κυρίως με χημικές διαδικασίες.  Επιτυγχάνεται με την απολύμανση (χλωρίωση, Υπεριώδη ακτινοβολία, Όζον).  Υψηλό το λειτουργικό κόστος. Τριτοβάθμια Επεξεργασία

109  Πάχυνση: μείωση του όγκου με απομάκρυνση μέρους του νερού (βαρύτητα).  Χώνευση: μείωση των παθογόνων μικροοργανισμών, οσμών, όγκου λάσπης. (αερόβια-αναερόβια)  Αφυδάτωση: μείωση της υγρασίας. (Φυγοκέντρηση ή διήθηση)  Ψιττάλεια: 160.000 τόνοι λυματολάσπης ετησίως. 200.000 tn: 177tn χρωμίου, 13,3tn νικελίου, 60tn χαλκού, 550tn ψευδαργύρου. Επεξεργασία Ιλύος

110  Τα επεξεργασμένα λύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση.  Προσοχή στο πότισμα με τεχνητή βροχή και μικροσταγονίδια (L. pneumoniophila).  Η τύχη των παθογόνων εξαρτάται από την εποχή, έδαφος, καιρικές συνθήκες.  Δεν συνίσταται κατά τον ΠΟΥ προσέλευση ανθρώπων ή ζώων στις καλλιέργειες μέχρι και ένα μήνα μετά την εναπόθεση λυμάτων. Επεξεργασμένα Λύματα και Άρδευση

111

112

113 Α)Έμμεσες:  Καρκίνος  Ορμονικές διαταραχές  Υπογονιμότητα Π.χ. καύση αποβλήτων  παραγωγή διοξινών  τροφική αλυσίδα

114 Β)Άμεσες:  Τοξικές δηλητηριάσεις.  Μολυσματικές νόσοι (υγρά απόβλητα).  Τραυματισμοί/ ατυχήματα (βελόνες).  Αναπνευστικές διαταραχές. Π.χ. είσοδος στον υδροφόρο ορίζοντα, μόλυνση οστρακοειδών, ηπατίτιδα Α

115 1. Διαταραχές αναπαραγωγής:  Πρόωρη γέννα, αποβολή, περιγεννητική θνησιμότητα, χαμηλό βάρος γέννησης.  Χρωμοσωμικές ανωμαλίες.  Διαταραχές σπερματοζωαρίων.  Υπογονιμότητα. (Marsh & Caplan 1987)

116 2.Νοσήματα μη μεταδοτικά  Άσθμα /υπερευαισθησία αναπνευστικού.  Λευχαιμία.  Εκφυλιστικά νευρολογικά νοσήματα.  Ανοσολογικές ενδοκρινικές διαταραχές. (Miller 1996)

117 3. Συμπτώματα  Ερεθισμός δέρματος/ δερματίτιδες.  Έλκη.  Ερεθισμός ματιών/ επιπεφυκίτιδες.  Αδιευκρίνιστα συμπτώματα. (Edelstein 1998)

118 4. Ατυχήματα και δηλητηριάσεις  σε όλη τη διαδικασία αποθήκευσης, μεταφοράς, επεξεργασίας. (Maretal 1993, Fatava et al 1990)

119 5. Μεταδοτικά /λοιμώδη νοσήματα  Ιοί.  Βακτήρια.  Μύκητες.  Παράσιτα. (Linneman et al 1984, Balaraina et al 1991)

120 6. Θνησιμότητα  από όλες τις αιτίες (καρκίνος, αναπνευστικό κ.λ.π.). (Stark 2000, Fielder at al 2000) 7. Οικονομικές επιπτώσεις (Callender et al 1997)

121 8. Ψυχολογικές επιπτώσεις  Στρες.  Ερεθιστικότητα.  Κατάθλιψη.  Δυσαρέσκεια για την ζωή. (Edelstein 1998, Fielder et al 2000 )

122 9. Υποκλινικές διαταραχές  Εξετάσεις λειτουργίας οργάνων (π.χ. εργαστηριακές εξετάσεις ήπατος).  Ανοσολογικές αποκλίσεις.  Διαταραχές αγωγιμότητα νεύρων.  Χρωμοσωμικές αποκλίσεις. (Marsh & Caplan 1987).

123 10. Επιβαρυντικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες  Οι συχνά παγκόσμιες αλλαγές στο κλίμα προκαλούν μεταβολές στην αγροτική παραγωγή και στο οικοσύστημα επηρεάζοντας την διάδοση νοσημάτων ή πρωτοεμφάνιση σε μια περιοχή (π.χ. ελονοσία, χολέρα).

124  Υ.Δ. Ε1β/221/22-1-65 (ΦΕΚ 138/τ.β./24.2.65),  το Π.Δ. 20-1-88 (ΦΕΚ61/τ.δ./88)  την εγκύκλιο του ΥΥΠ Α5/2672/εγκ.79/12.10.84, Α5/4690/ΕΓΚ.62/26.4.80,  Εγκ. ΥΥΠ αριθ.ΥΜ/2985/29.5.1991 και  την Υπουργική Απόφαση με αριθ. Οικ. 5673/400/97(ΦΕΚ192/τ.β./1997)  Υ.Α.145116/2011 για επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων Νομοθεσία

125