ΔΙΑΘΕΣΗ – ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΕΚΡΟΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΧΟΙΡΟΣΤΑΣΙΩΝ & ΒΟΥΣΤΑΣΙΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΙΑΘΕΣΗ – ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΕΚΡΟΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΧΟΙΡΟΣΤΑΣΙΩΝ & ΒΟΥΣΤΑΣΙΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΙΑΘΕΣΗ – ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΕΚΡΟΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΧΟΙΡΟΣΤΑΣΙΩΝ & ΒΟΥΣΤΑΣΙΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

2 ΜΕΡΟΣ Ι ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΕΞΕΛΙΞΗ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ)

3 Η νομοθεσία για το Περιβάλλον ξεκινά στη Χώρα μας το 1965 με την Υπουργική Απόφαση Ε1β/225/65 του Υπ. Υγείας και Πρόνοιας Παράμετρος ελέγχου οργανικής ρύπανσης των υδάτινων αποδεκτών : ΤΟ ΔΙΑΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ (ΔΟ, mg O2/L)

4 .......... Άρθρο 4. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ ΑΥΤΩΝ 1. Γλυκέα Επιφανειακά Ύδατα. 1.1 Ύδατα δι' Υδρευσιν και Πάσαν Ετέραν Χρήσην. 1.1.1. Άνευ Ετέρας Επεξεργασίας Πλην Απολυμάνσεως. Τα ως άνω ύδατα θα πληρούν άπαντας τους όρους τους καθοριζόμενους δια το πόσιμον ύδωρ, πλην των περιεχομένων κολοβακτηριδιοειδών, τα οποία δεν θα υπερβαίνουν κατά μέσον όρο τα 50 ml ανά 100 ml ύδατος, καθ' οιονδήποτε μήνα. 1.1.2.Κατόπιν Επεξεργασίας Ισοδυνάμου προς Κροκκίδωσιν μετά Καθιζήσεως, Διυλίσεως και Απολυμάνσεως. α)Άνευ ευκρινώς ορατών επιπλεόντων ή καθιζανόντων στερεών ή εναποθέσεων ιλύος, προερχομένων εκ λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων. β)Άνευ λυμάτων μη υποστάντων αποτελεσματικήν απολύμανσην. γ)Οσμή μικροτέρα του οριακού αριθμού 8 (threshold number). δ) Φαινολικαί ενώσεις ολιγώτεραι των 0,005 mg/l (ως φαινόλη). ε)pH από 6,5 έως 8,5. στ) Διαλελυμένον οξυγόνον τουλάχιστον 5,0 mg/l. Προδιαγραφές ποιότητας υδάτινων αποδεκτών με βάση την υγειονομική διάταξη Ε 1β /221/65Ι

5 ζΆνευ τοξικών ή επιβλαβών εν γένει, ελαιωδών, κεχρωσμένων, θερμών ή άλλων αποβλήτων, δυναμένων μεμονωμένως ή εν συνδυασμώ να καταστήσουν τα εν λόγω ύδατα ακατάλληλα δια τας προβλεπομένας χρήσεις. η)Μετά την εν επικεφαλίδι καθοριζομένην επεξεργασίαν τα εν λόγω ύδατα θα ικανοποιούν άπαντας τους απαιτούμενους όρους δια το πόσιμον ύδωρ. 1.2.Ύδατα δια Κολύμβησιν και Πάσαν Ετέραν Χρήσιν, πληνΥδρεύσεως. α)Άνευ επιπλεόντων ή καθιζανόντων στερεών, ελαίων ή εναποθέσεων ιλύος, προερχομένων εκ λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων. β)Άνευ λυμάτων μη υποστάντων αποτελεσματικήν απολύμανσιν. γ) pH από 6,5 έως 8,5. δ) Διαλελυμένον οξυγόνον τουλάχιστον 5,0 mg/l. ε)Άνευ τοξικών ή επιβλαβών εν γένει, ελαιωδών, κεχρωσμένων, θερμών ή άλλων αποβλήτων, δυναμένων μεμονωμένως ή εν συνδυασμώ να καταστήσουν τα εν λόγω ύδατα ακατάλληλα δια τας προβλεπομένας χρήσεις. 1.4.Ύδατα δι' Άρδευσιν, Ψύξιν Μηχανών και Πάσαν Ετέραν Χρήσιν, πλην Υδρεύσεως, Κολυμβήσεως και Αλιείας. α)Άνευ ευκρινώς ορατών επιπλεόντων ή καθιζανόντων στερεών ή εναποθέσεως ιλύος, προερχομένων εκ λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων. β) pH από 6,5 έως 9,5. γ) Διαλελυμένον οξυγόνον τουλάχιστον 3,0 mg/l. Προδιαγραφές ποιότητας υδάτινων αποδεκτών με βάση την υγειονομική διάταξη Ε 1β /221/65ΙΙ

6 Η αδυναμία όμως συστηματικού ελέγχου της ποιότητας των υδάτινων αποδεκτών και του ακριβοδίκαιου καθορισμού της απαιτούμενης επεξεργασίας στην πηγή παραγωγής των αποβλήτων, σε συνδυασμό με την ανάγκη αντιμετώπισης και των ανόργανων ρυπαντών - που η Ε 1β /221/65 δεν προβλέπει - οδήγησε στη λήψη συμπληρωματικών νομοθετικών μέτρων. Για παράδειγμα αναφέρονται οι αποφάσεις των νομαρχών Ανατολικής Αττικής, Βοιωτίας, Εύβοιας και Φθιώτιδας (ΦΕΚ Β’/1136/27-12-79), που καθορίζουν standards ποιότητας για τα απόβλητα και όχι για τους αποδέκτες, που με τις ως άνω αποφάσεις ορίζονται ο Βόρειος και Νότιος Ευβοϊκός κόλπος, ο Μαλιακός και ο κόλπος των Πεταλιών, αντίστοιχα. Παράμετροι ελέγχου οργανικής ρύπανσης των υδάτινων αποδεκτών: BOD 5, COD (mg O 2 /L)

7 pH6,0 - 9,0 Θερμοκρασία35 o C Χρώμα Να μην είναι ορατό σε διάλυση 1 : 20 και σε στιβάδα πάχους Επιπλέοντα υλικά μεγαλύτερα απόΑπουσία - Μηδέν Καθιζάνοντα ml/l (μετρούμενα σε κώνο IMHOFF μετά από 2h) Διαχωριζόμενα ml/l0,5 Αιωρούμενα στερεά ολικά, mg/l40,0 Ολικά διαλελυμένα στερεά, mg/l1.500,0 BOD 5, mg/l40,0 COD, mg/l150,0 Απορρυπαντικά (βιοδιασπώμενα κατά 80%), mg/l5,0 Λίπη - Έλαια (Ζωικά - Φυτικά), mg/l20,0 Ορυκτά έλαια - Υδρογονάνθρακες, mg/l15,0 Σύνολον τοξικών μετάλλων, mg/l3,0 Αργίλλιο, mg/l5,0 Αρσενικό, mg/l0,5 Προδιαγραφές ποιότητας λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων για διάθεσή τους σε θαλάσσιους κόλπους με βάση τη διανομαρχιακή απόφαση ΦΕΚ Β’Ι /1136/27-12-79

8 .................. Άρθρο 6 - σε εδαφικούς αποδέκτες, χωρίς απορροή, για λίπανση επιτρεπόμενων καλλιεργειών, εξάτμιση – απορρόφηση με εδαφικό - φυτικό φίλτρο, άρδευση κλπ, πέραν των όσων θα προβλέπονται από τις εκάστοτε διατάξεις ή νομαρχιακές αποφάσεις καθορισμού αποδέκτη, πρέπει πρόσθετα να τηρούνται τουλάχιστον οι παρακάτω όροι: * BOD 5 επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων μέχρι 1.200 mg/l * COD επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων μέχρι 4.500 mg/l * Περιεκτικότητα σε ολικά στερεά μέχρι 0,45 % κατά βάρος To 1986 εμφανίζεται νομοθεσία αποκλειστική για τα πτηνο-κτηνοτροφικά απόβλητα Υπουργική Απόφαση ΥΔ 1β /8181/86 την οποία διαδέχτηκε το 1996 η ΥΔ 1β /2000/95 στην οποία ορίζεται 9άρθρο 6) πως η διάθεση επεξεργασμένων τελικών υγρών αποβλήτων επιτρέπεται :

9 Με την υγειονομική διάταξη Υ1β/2000/95 δόθηκε διέξοδος στο πρόβλημα της διάθεσης των πτηνο - κτηνοτροφικών αποβλήτων με προτεραιότητα στην εδαφική διάθεση, η οποία αποτελεί την κατεξοχήν περιβαλλοντικά αποδεκτή και οικονομικά εφικτή πρακτική. Αντίθετα, η διάθεση επεξεργασμένων υγρών πτηνο - κτηνοτροφικών αποβλήτων σε υδάτινους αποδέκτες, έστω και εποχιακά κατά τη χειμερινή περίοδο, εξακολουθεί να είναι απαγορευτική, λόγω των πρακτικά ανέφικτων απαιτούμενων προδιαγραφών ποιότητάς τους. Εκτός των παραπάνω νομοθετικών ρυθμίσεων, το 1986 εκδόθηκε και η πολεοδομική διάταξη 83840/3591/86, που αναφέρεται στις απαιτούμενες αποστάσεις νέων ή επεκτεινόμενων πτηνο - κτηνοτροφικών μονάδων από αστικά ή ημιαστικά κέντρα, οικισμούς, δρόμους, λίμνες, ακτές κλπ, για τον περιορισμό των ενοχλήσεων από την γειτνίαση των μονάδων με τέτοιες περιοχές.

10 γ Αριθμός ισοδύναμων ζώων Χώροι προστασίας Κάτω από 6 6-10 11-20 21- 40 41-80 81-160 160-320 321-650 Πάνω από 650 Επαρχιακοί δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές --- 50 100 150 200 Εθνικοί δρόμοι--- 100 150 200 250 Οικισμοί και χωριά μέχρι και 500 κατοίκων Εκπαιδευτήρια (υπάρχοντα ή προβλεπόμενα νόμιμα να ανεγερθούν) 50 100 150 250 400 550 75011001500 Οικισμοί και χωριά 501 μέχρι και 2.000 κατοίκων 100 150 250 400 550 75011001500 Πόλεις και κωμοπόλεις 2.001 μέχρι και 5.000 κατοίκων, λίμνες, ακτές και παραδοσιακοί οικισμοί 200 250400550750100015002000 Ελάχιστες απαιτούμενες αποστάσεις (σε m) των πτηνο - κτηνοτροφικών μονάδων με βάση την πολεοδομική διάταξη 83840/3591/86

11 ΥΔ Ε 1Β / 221 / 65 1965 Διανομαρχιακή Απόφαση ΦΕΚ ΙΙ / 1136 /27-12-79 1979 Νομοθετικές Ρυθμίσεις κατά Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση 1980-1990 Ν 1650/86 1986 ΚΥΑ 69269/5387 1990 ΥΔ Α 1Β 8181/86 ΥΑ 83840/3591 1987 ΥΔ Υ 1Β 2000 1995 Μελέτες Επεξεργασίας & Διάθεσης Αποβλήτων ΥΑ 16190/1335 ΥΑ 19652/1906 ΥΑ 85167/820 ΗΠ 15393/2332  Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων  Περιβαλλοντικές Εκθέσεις  Προμελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΗΠ 11014/703 Ν 3010/02 1997 1999 2000 2002 2003

12 ΜΕΡΟΣ ΙΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΚΡΟΩΝ ΓΙΑ : 1. Λίπανση Καλλιεργειών 2. Ανάπτυξη αυτοφυών (αζωτόφιλων ή καλιόφιλων) φυτών

13 Εδαφική Διάθεση – ΑξιοποίησηΙ Η εδαφική διάθεση υγρών αποβλήτων αυξημένου οργανικού φορτίου μετά από κατάλληλη προ - κατεργασία, συνιστά την κύρια, αν όχι τη μόνη, οικονομικά συμφέρουσα και περιβαλλοντικά φιλική για αυτά μέθοδο. Η μέθοδος γίνεται τόσο πιο ρεαλιστική, όσο μικρότερος είναι ο προς διάθεση τελικός όγκος των αποβλήτων. Μικρό όγκο εμφανίζουν τα υγρά απόβλητα των πτηνο - κτηνοτροφικών μονάδων και των ελαιοτριβείων, σε αντίθεση με τα υγρά αστικο - βιομηχανικά απόβλητα, στα οποία, ο μεγάλος όγκος δεν επιτρέπει, παρά μόνο την εποχιακή (θερινή) εδαφική διάθεση και αυτό, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Το έδαφος, με την χαρακτηριστική δομή και υφή, που διαθέτει μπορεί να ‘εξουδετερώνει’ ή να ‘αφομοιώνει’ μεγαλύτερα ρυπαντικά φορτία, από ότι ένας υδάτινος αποδέκτης και μάλιστα συστατικά, όπως το άζωτο, ο φώσφορος, τα διάφορα ιχνοστοιχεία και η οργανική ύλη, που για τον τελευταίο, γίνονται επικίνδυνα, πέρα από μια κρίσιμη συγκέντρωση.

14 Εδαφική Διάθεση – ΑξιοποίησηΙΙ Το έδαφος, από τη φύση του, δεν είναι σε θέση να δέχεται νερό άρδευσης και πολύ περισσότερο, υγρά απόβλητα, καθημερινά, σε ανεξέλεγκτες ποσότητες, όλο το χρόνο. Χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη υδατοχωρητικότητα, όση επιτρέπουν τα διάκενα μεταξύ των πόρων του, πέραν της οποίας, το νερό ή τα υγρά απομακρύνονται, είτε επιφανειακά με απορροή, είτε κατακόρυφα με διήθηση προς βαθύτερα εδαφικά στρώματα. Η άρδευση έχει ως σκοπό να προσφέρει την απαραίτητη ποσότητα νερού, που χρειάζονται τα φυτά για την ανάπτυξή τους. Το νερό αυτό το προσλαμβάνουν με τις ρίζες τους από το έδαφος, οπότε θα πρέπει η απαιτούμενη ποσότητα νερού να παραμένει στον εδαφικό χώρο γύρω από το ριζικό σύστημα (ριζόστρωμα). Από τη συνολική ποσότητα νερού, που μπορεί να ”συγκρατήσει” ένα έδαφος σε κατάσταση υδατοκορεσμού, τα φυτά μπορούν να αξιοποιήσουν μόνο ένα μέρος του και συγκεκριμένα, εκείνο που ορίζεται από το σημείο μάρανσης του εδάφους (εδαφική υγρασία 14 - 16% κ.β. ) και την υδατοϊκανότητά του (εδαφική υγρασία 31 - 34% κ.β. ), ανάλογα με τον τύπο του εδάφους. Κάθε φορά που η υγρασία του εδάφους πλησιάζει στο σημείο μάρανσης, θα πρέπει να προστίθεται αρδευτικό νερό στο έδαφος. Οι δόσεις άρδευσης καθορίζονται από τις ανάγκες της καλλιέργειας σε νερό, τη διηθητικότητα του εδάφους, το βάθος του ριζικού συστήματος και τις επικρατούσες στην περιοχή καιρικές συνθήκες.

15 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων Ι Η αξιοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων των κτηνοτροφικών μονάδων (χοιροστασίων και βουστασίων) για λίπανση καλλιεργειών μπορεί να γενικευθεί, αν αναληφθεί η ανάλογη προσπάθεια στην πράξη και να υποκαταστήσει σημαντικές ποσότητες χημικών λιπασμάτων, τόσο σε τοπικό, όσο και σε εθνικό επίπεδο. Παράλληλα, ο εμπλουτισμός των εδαφών με την οργανική ουσία, που περιέχεται στα υγρά αυτά, ενισχύει, εκτός των άλλων, την ικανότητα συγκράτησης των λιπαντικών στοιχείων στο έδαφος και έτσι αποφεύγεται: (α) η έκπλυσή τους με το νερό της βροχής προς γειτονικούς υδάτινους αποδέκτες (β) η εκδήλωση ευτροφικών φαινομένων σε στάσιμα ή μικρής κινητικότητας επιφανειακά νερά Η πιο ενδεδειγμένη εφαρμογή επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων στο έδαφος για λίπανση καλλιεργειών, αλλά ίσως όχι πάντα τόσο εύκολη στην πράξη, είναι η ανάμιξή τους με το νερό άρδευσης. Με τον τρόπο αυτό γίνεται πρακτικά δυνατή η διάθεση της απαιτούμενης στρεμματικής ποσότητας υγρών και αποφεύγεται η υπερλίπανση, με τις όποιες συνέπειές της στην απόδοση των καλλιεργειών ή τη ρύπανση τυχόν υπόγειων νερών (π.χ. περίπτωση εφαρμογής των υγρών σε δόσεις ίσες ή μεγαλύτερες εκείνων της άρδευσης).

16 Σύσταση υγρών αποβλήτων χοιροστασίου μετά την επεξεργασία τους με το σύστημα των ανοιχτών αναερόβιων δεξαμενών (1984 – 1986) ΠερίοδοςΦθινοπωρινήΧειμωνιάτικηΑνοιξιάτικηΚαλοκαιρινήΕτήσια Μήνες Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούλιος Μέσος όρος Παράμετρος Ολικά στερεά (%) κ.β. 0,22 0,31 0,30 0,34 0,29 Πτητικά Στερεά (%) (Ο.Σ.) (%) κ.β. 75,18 0,17 75,18 0,22 71,58 0,22 73,35 0,20 69,74 0,20 COD mg/L1.0202.6602.1503.9602.450 pH7,857,617,867,847,79 Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (μS/cm) 4.010 5.5706.6405.680 N-NH 4 mg/L434,00921,00839,00310,00626,00 N-NO 3 mg/L0,1910,236,065,005,37 P 2 O 5 mg/L26,0175,1646,1538,0546,34 K 2 O mg/L779,00798,00670,00597,00711,00 Ca mg/L26,5074,9074,5088,9566,20 Mg mg/L35,7044,3027,8036,9036,20 Na mg/L20,60200,00126,50163,50127,65 0,695,05 3,27 4,28 3,32

17 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων ΙΙ Με βάση τα δεδομένα του Πίνακα (ασφαλώς πρέπει να αναπροσαρμόζονται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση) με τη διενέργεια των απαραίτητων αναλύσεων και μετρήσεων στα υγρά, προκύπτει, ότι σε κάθε τόνο υγρών περιέχονται 0,3 - 0,9 kg αμμωνιακού αζώτου, 0,6 - 0,8 kg οξειδίου του καλίου και 0,025 - 0,075 kg πεντοξειδίου του φωσφόρου, ανάλογα με την εποχή, ότι τα υγρά έχουν υψηλές τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας (μεταξύ 4.000 και 6.600 μS/cm) και χαμηλό δείκτη προσρόφησης νατρίου (SAR), κυμαινόμενο μεταξύ 0,70 και 4,28. Οι τιμές αυτές κατατάσσουν τα υγρά, από πλευράς καταλληλότητας για άρδευση, σε υψηλής αλατότητας και χαμηλής αλκαλικότητας και, ως εκ τούτου, ακατάλληλα για τις περισσότερες καλλιέργειες. Το γεγονός αυτό συνηγορεί υπέρ της άποψης, ότι τα υγρά δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται σε δόσεις άρδευσης, παρά το γεγονός, ότι η υψηλή αγωγιμότητα αποδίδεται, κατά κύριο λόγο, στα αξιοποιήσιμα από τα φυτά στοιχεία αζώτου, καλίου και φωσφόρου των υγρών αυτών. Η χαμηλή αλκαλικότητα των υγρών και η μεγάλη περιεκτικότητά τους σε λιπαντικά στοιχεία τα καθιστούν εφάμιλλα με υγρό λίπασμα. Για το λόγο αυτό, η διάθεση των υγρών αυτών σε δόσεις λίπανσης, συνδυαζόμενη με νερό άρδευσης, όπως προαναφέρθηκε, συνιστά την ασφαλέστερη και συγχρόνως πρακτικότερη τακτική για την αξιοποίησή τους, χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις στο έδαφος και γενικότερα το περιβάλλον της περιοχής.

18 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών ΜονάδωνΙΙ Για τον υπολογισμό της απαιτούμενης έκτασης για λίπανση καλλιεργειών μπορεί να χρησιμοποιηθεί το μοντέλο : Ε = V ολ x Θ x F -1 x Φ -1 όπου = Ε = Απαιτούμενη εδαφική έκταση, σε στρέμματα V ολ = Ετήσιος όγκος αποβλήτων προς διάθεση, m 3, (ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ, Πίνακες 1 & 2). Θ = Περιεκτικότητα των τελικών υγρών στο στοιχείο με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση από τα τρία βασικά θρεπτικά συστατικά, kg/m 3 F = Ανάγκες των καλλιεργειών σε λίπανση στο στοιχείο με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση, kg /στρέμμα Φ = Καλλιεργητικοί περίοδοι εφαρμογής των υγρών Για τον υπολογισμό της απαιτούμενης αρχικής έκτασης ΕΦΦΑΑ χρησιμοποιείται η σχέση : Ε’ = Ε/2,5

19 Συνιστώμενες ποσότητες λίπανσης για τις βασικότερες καλλιέργειες στην Ελλάδα Λιπαντικές μονάδες (kg/στρ) ΚαλλιέργειαΆζωτο (N)Φώσφορος (P 2 O 5 ) (P 2 O 5 ) = (P) / 0,44 Κάλιο (K 2 O) (K 2 O) = (K) / 0,83 Σιτάρι9 - 180 - 40 Κριθάρι6 - 120 - 40 Καλαμπόκι18 - 350 - 40 Βαμβάκι9 - 1200 Τεύτλα8 - 160 - 80 Ρύζι5 - 100 - 40 Μηδική00 - 90 Πατάτα20 - 3020 Τομάτα30 - 4020 Αμπέλι3,5 - 150 - 55 - 25 Δενδρώδεις καλλιέργειες N/δένδροP 2 O 5 /δένδροK 2 O/δένδρο Ελιά0,40,55 Εσπεριδοειδή5 - 2000 - 2,5

20 Προσδιορισμός της ημερήσιας δόσης εφαρμογής αρδευτικού νερού με βάση τα χαρακτηριστικά του εδάφους Ωριαία δόση εφαρμογής νερού Δομή εδάφους στη ζώνη των ριζών mm/hcm/ημέρα Βαθμός διήθησης πολύ μεγάλος (25) - (21) μεγάλος (20) - (16) κανονικός (15) - (11) χαμηλός (10) - (6) αμελητέος (5) >25 12 - 25 8 - 18 5 - 10 2 - 5 38 19 9 4 1 Λεπτή άμμος Αμμώδες μίγμα Ιλυώδες μίγμα Αργιλώδες μίγμα Άργιλος

21 ΔΙΑΘΕΣΗ - ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΥΓΡΩΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ - ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΚΡΟΩΝ 1.Δόσεις λίπανσης – άρδευσης καλλιεργειών (αραβοσίτου κλπ) 2.Δόσεις άρδευσης – λίπανσης αυτοφυών (αζωτόφιλων ή καλιόφιλων) 3.Παραγωγή βιοαερίου, κυρίως ως σταθεροποιητικοί παράγοντες της αναερόβιας χώνευσης κατάλληλων μιγμάτων τους με α’ ύλες πλούσιες σε οργανικό άνθρακα

22 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων VΙΙΙ -Το διαθέσιμο άζωτο, που εφαρμόζεται στο έδαφος με τη λίπανση, πρέπει να παραμένει στην περιοχή των ριζών (ριζόστρωμα) και στην απαραίτητη ποσότητα (25 ή 17 kg/στρ.-έτος) για να αποφεύγεται η διήθησή του προς βαθύτερα εδαφικά στρώματα. -Η βαθμιαία ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών αραβοσίτου σε βάθος, οδηγεί, με την πάροδο του χρόνου, στην εφαρμογή της αζωτούχου λίπανσης σε ποσότητες συνεχώς αυξανόμενες, ανάλογες με το μέγεθος του ριζικού συστήματος. -Η μικρή σχετικά στρεμματική ποσότητα υγρών ΑΧΑΔ, που απαιτείται για κάλυψη του ορίου των λιπαντικών αναγκών των φυτών σε σχέση με τις ανάγκες τους σε νερό άρδευσης, επιβάλλει να συμπληρώνονται οι δόσεις εφαρμογής επεξεργασμένων υγρών με την ανάλογη ποσότητα αρδευτικού νερού. -Συνολικά η κάθε δόση επεξεργασμένων υγρών και νερού άρδευσης εφαρμόζεται μέχρι το 50-70% του υδατοκορεσμού του εδαφικού αποδέκτη, για λόγους ασφάλειας, όπως έχει προαναφερθεί.

23 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων IX Ο καθορισμός του ύψους ή του όγκου εφαρμογής κάθε δόσης άρδευσης (Α, mm ή m 3 /στρέμμα) γίνεται με βάση:  τη μηνιαία εκτίμηση της επιμήκυνσης του ριζικού συστήματος (RD, mm)  την υδατοϊκανότητα (Υ ή Θ FC, % κ.β. ) και το σημείο μόνιμης μάρανσης (ΣΜ ή Θ WF, % κ.β. ) του εδάφους  το ποσοστό εξάντλησης (ωφέλιμη υγρασία) της συνολικά διαθέσιμης στα φυτά υγρασίας (Υ - ΣΜ) πριν από κάθε νέα προσθήκη νερού (συντελεστής ωφελιμότητας f, περίπου 0,50 - 0,70)  τη φαινόμενη πυκνότητα στερεών του εδάφους (Φ.Π.Σ., 1,2 - 1,4 Μg/m 3 )  το βαθμό απόδοσης της άρδευσης (Β.Α.= 70-80%)  την πραγματική απώλεια, λόγω απόπλυσης του εδάφους (Απ, 10 - 12%), σύμφωνα με τη σχέση: Α = (Θ FC - Θ WF,) x f x RD x Φ.Π.Σ. x Απ / (Β.Α. x 100)

24 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων ΙΧ -Με βάση τα προαναφερθέντα εδαφικά χαρακτηριστικά, για τιμή υδατοϊκανότητας της τάξης του 32,5% κ.β., σημείου μόνιμης μάρανσης 17,5% κ.β. και βάθος ριζικού συστήματος 100 mm, προκύπτει μια δόση άρδευσης : Α = (32,5 - 17,5) x 0,60 x 100 x 1,3 x 1,1 / (0,75 x 100) = 17 mm ή 17 m 3 /στρ (στρογγυλοποίηση) - Η δόση αυτή αφορά στην ωφέλιμη υγρασία (60% της διαθέσιμης, που μπορεί να συγκρατήσει το έδαφος στην περιοχή του ριζοστρώματος) και θεωρείται εξαιρετικά ασφαλής. - Ποσότητα εφαρμογής υγρών = 8.400 m 3 /έτος / 54 στρ =156 m 3 /στρ. - έτος (βουστάσιο) και 25.600 / 123 = 208 m 3 /στρ. - έτος (χοιροστάσιο).

25 Επεξεργασμένα Υγρά Απόβλητα Κτηνοτροφικών Μονάδων Χ -Ο αριθμός των απαιτούμενων αρδεύσεων προσδιορίζεται από τις μηνιαίες ανάγκες των φυτών σε νερό διαιρούμενες με τις εκάστοτε τιμές της επιτρεπόμενης δόσης εφαρμογής Α, ανάλογα με το μήκος του κύριου ριζικού συστήματος, όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα. -Οι αυξημένες τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας των υγρών αυτών (6.000 – 12.000), λόγω κυρίως των υψηλών συγκεντρώσεων αμμωνιακού αζώτου και καλίου ελαττώνονται σημαντικά μετά τις απώλειες του πρώτου κατά την εφαρμογή των υγρών στο έδαφος. -Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό και με τις χαμηλές τιμές λόγου προσρόφησης νατρίου (SAR=3-5) εξομοιώνουν τα υγρά αυτά με εκείνα της υγρής λίπανσης (διάλυση χημικών λιπασμάτων σε νερό) και τα καθιστούν πρακτικά ακίνδυνα για τα φυτά, ιδιαίτερα αν εφαρμόζονται μαζί με το νερό άρδευσης (συνιστάται).