Τα Αναλυτικά Προγράμματα στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης Μαίρη Κουτσελίνη Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Παρουσίαση με θέμα: "Τα Αναλυτικά Προγράμματα στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης Μαίρη Κουτσελίνη Πανεπιστήμιο Κύπρου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τα Αναλυτικά Προγράμματα στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης Μαίρη Κουτσελίνη Πανεπιστήμιο Κύπρου

2 ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ Η ανάγκη για αλλαγή Εξωτερική και εσωτερική μεταρρύθμιση Οι διεθνείς δείκτες της δημοκρατικής εκπαίδευσης και το Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΑΠ) Τα κριτήρια ποιοτικών ΑΠ Η διαχείριση και υποστήριξη της αλλαγής

3 Η μεταρρύθμιση έχει δυο μορφές: - τη θεσμική-εξωτερική και - την πρακτική- εσωτερική Η θεσμική είναι εύκολη, καταρρέει, όμως εξίσου εύκολα, αν δεν υποστηρίζεται από την πρακτική. Το ΑΠ είναι η καρδιά της εξωτερικής και η ουσία της εσωτερικής

4 Υπάρχουν 5 ΑΠ (Goodland)  1) Το ιδεώδες, αυτό που έχουν στο μυαλό τους οι θεωρητικοί της εκπαίδευσης και οι διανοούμενοι,  2) To επίσημο, αυτό που παραδίδεται στους εκπαιδευτικούς για να το υλοποιήσουν,  3) Το αντιληπτό, αυτό που αντιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί ότι πρέπει να εφαρμόσουν,  4) Το βιωνόμενο ΑΠ, αυτό που οι μαθητές βιώνουν μέσα στην τάξη και στο σχολείο και τέλος  5) Τ ο Εφαρμοζόμενο, αυτό που ένας παρατηρητής μπορεί να αντιληφθεί ότι εξελίσσεται στην τάξη, όταν παρακολουθεί ένα μάθημα.

5  Όσο μεγαλύτερη σύγκλιση υπάρχει μεταξύ αυτών των προγραμμάτων τόσο πιο επιτυχημένη η αλλαγή και μεταρρύθμιση,  Η σύγκλιση είναι ο δείκτης της αρμονικής συνύπαρξης εξωτερικής και εσωτερικής μεταρρύθμισης

6 Δημοκρατική εκπαίδευση για κοινωνική δικαιοσύνη Τα πέντε a των διεθνών δεικτών της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως ορίζονται στο κείμενο του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών, The right to education (Art. 13): 08712/99 ( E/C.12/1999/10): Availability, Accessibility, Affordability, Acceptability, Adaptability.

7 Οι Διεθνείς Δείκτες για δημοκρατική εκπαίδευση και κοινωνική δικαιοσύνη και τα ΑΠ α) Να υπάρχουν κατάλληλα και επαρκή σχολικά ιδρύματα και προγράμματα, με όλα τα απαραίτητα έργα υποδομής και μέσα για την υλοποίηση των προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής και διευκολύνσεων για χρήση της τεχνολογίας (=Availability) β) Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και μέσα πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους, χωρίς διακρίσεις για άτομα με οποιαδήποτε διαφορετικότητα, σωματική, γεωγραφικής και εθνικής προέλευσης, οικονομικής δυνατότητας ( =Accessibility)

8 δ) H παρεχόμενη εκπαίδευση και τα προγράμματα να είναι αποδεκτά από την κοινωνία μέσα στην οποία θα λειτουργήσουν ( άμεσα σχετικά, πολιτιστικά αποδεκτά και αναγνωρισμένης ποιότητας) (=Acceptability), γ) Η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, οπωσδήποτε και πάντα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και σταδιακά και στις υπόλοιπες βαθμίδες ή τουλάχιστον να χρηματοδοτείται με τρόπο που να γίνεται προσβάσιμη σε όλους (=Affordability),

9 ε)Τα προγράμματα και η εκπαίδευση εν γένει να είναι ευέλικτη ούτως ώστε να προσαρμόζεται σε αποκλίνουσες ανάγκες και κοινωνίες μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο και αλληλοεπηρεαζόμενο κόσμο (=Adaptability).

10 Κριτήρια ποιοτικών αναλυτικών προγραμμάτων Συνοπτικότητα: Αναφέρεται στην ποσότητα, τον όγκο των ειδών μάθησης που περιλαμβάνει, σε σχέση με το διαθέσιμο χρόνο διδασκαλίας Ισορροπία: Δεν είναι ετεροβαρές ως προς τα είδη μάθησης που περιλαμβάνει, ώστε να επιτυγχάνει την ολόπλευρη ανάπτυξη του μαθητή

11 Συγχρονικότητα: Είναι ικανά να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πηγών ενός ΑΠ, δηλαδή της κοινωνίας, του μαθητή, των γνωστικών αντικειμένων Επιστημονικότητα: Περιέχουν έγκυρες επιστημονικές και παιδαγωγικές αρχές και προσεγγίσεις

12 Λειτουργικότητα: Οι πιθανότητες που έχει για να εφαρμοστεί αποτελεσματικά Συνοχή: Ο βαθμός στον οποίο τα επιμέρους συμβάλλουν στην επίτευξη του γενικού σκοπού Συνέπεια: Οι δεσμοί και οι σχέσεις που έχουν μεταξύ τους τα διάφορα συστατικά/δομικά στοιχεία ενός προγράμματος

13 Δημοκρατικότητα: Σύμφωνα με τα 5a για δημοκρατική εκπαίδευση και ιδιαίτερα να είναι αποδεκτό χωρίς να επιβάλλεται Αποτελεσματικότητα: Αυτό που περιέχει ως προσδοκώμενα αποτελέσματα μπορούν να μετρηθούν/ τεκμηριωθούν ως αποτελέσματα στη συμπεριφορά του μαθητή

14 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ Αλλαγή: 1. Επιστημολογικής βάσης και φιλοσοφίας 2. Περιεχομένου 3. Δομής 4. Εφαρμογής 5. Αξιολόγησης 6. Διαχείρισης και υποστήριξης

15 ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ 1. Από την Ισότητα ευκαιριών στην αποτελεσματικότητα 2. Από τη Διδασκαλία προγράμματος στην αντισταθμιστική εκπαίδευση 3. Από τη μονοεπίπεδη εκπαίδευση στην μεγιστοποίηση της μάθησης κάθε μαθητή 4. Από τη Διδασκαλία στη μάθηση 5. Από την Κύπρο, στην ΕΕ, και στον κόσμο

16 Η φιλοσοφική βάση των σύγχρονων ΑΠ αποκλείει τους αποκλεισμούς και τη λογική του είτε-είτε: είτε ανθρωπιστικά προγράμματα, είτε τεχνοκρατικά, είτε κοινωνικώς αναδομητικά (κριτήριο της ισορροπίας)

17 Ο σύγχρονος πολίτης πρέπει να έχει τα προσόντα να ζήσει, να δημιουργήσει και να εργαστεί στη σύγχρονη κοινωνία- άρα ναι, θα εκπαιδευτεί για να αποκτήσει και δεξιότητες που απαιτεί η εντεινόμενα ανταγωνιστική αγορά εργασίας – τεχνολογικό ΑΠ Αλλά θα πρέπει να αναπτυχθεί με τρόπο που να μπορεί μέσα από την παιδεία να ικανοποιήσει τις προσωπικές ανάγκες και αναζητήσεις του, να αποκτήσει ενσυναίσθηση που θα τον οδηγήσει σε προσωπικές επιλογές και αυτοπραγμάτωση- άρα ναι στην ανθρωπιστική παιδεία- Ανθρωπιστικό ΑΠ και τέλος θα πρέπει να ζήσει σε μια κοινωνία που του παρέχει την ασφάλεια της κοινωνικής συνοχής και της ειρηνικής συμβίωσης και διαβίωσης, άρα ναι σε προγράμματα οργανωμένα με βάση αρχές προς επίλυση ουσιαστικών σύγχρονων κοινωνικών, τοπικών, ευρωπαϊκών και παγκόσμιων προβλημάτων- Αναδομητικό ΑΠ

18 ΑΛΛΑΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Το ΑΠ δεν είναι διδακτέα ύλη  Στον ορισμό της η ΟΥΝΕΣΚΟ για το ΑΠ ορίζει ότι αυτό είναι ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα που καθορίζει το Σκοπό και τα προτιθέμενα αποτελέσματα στην ανάπτυξη του μαθητή, τα Μέσα επίτευξης της ανάπτυξης αυτής και τον τρόπο Αξιολόγησής της.  Η ύλη είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός.

19 Έμφαση σε Ικανότητες/δεξιότητες/τρόπο σκέψης/ αντί σε πληροφορίες, έννοιες και αρχές-: -Επεξεργασία και διαχείριση τη γvώσης -Κριτική σκέψη και στοχασμός -Συμμετoχή και διαχείριση διαφoρώv - Αvάπτυξης καινοτομικού πνεύματος- δημιουργικότητα - Μεταγνωστική ικανότητα - Ερευνητική ικανότητα Έμφαση σε στάσεις συνεργασίας, συμβίωσης, αποδοχής του εαυτού και των άλλων

20 ΑΛΛΑΓΗ ΔΟΜΗΣ Από την κατακόρυφη/ιεραρχική δομή ύλης από τάξη σε τάξη στην οργάνωση σε επίπεδα ετοιμότητας (3-5) που συνυπάρχουν σε κάθε τάξη Οι πυρηνικές γνώσεις/ διαδικασίες και τρόποι σκέψης επαναφέρονται ούτως ώστε να γίνεται σεβαστό το διαφορετικό επίπεδο ετοιμότητας, ωρίμανσης, ρυθμού μάθησης του κάθε μαθητή. Η οργάνωση των προγραμμάτων θεμελιώνεται στην αρχή της Διαφοροποίησης, δηλαδή της ικανοποίησης στις τάξεις μικτής ικανότητας όλων των επιπέδων ετοιμότητας των μαθητών

21 Για να είναι λειτουργικό δεν παραμένει σε σκοπούς και στόχους –κονσέρβα Να δημιουργήσει τον ενεργό πολίτη Να αναπτύξει Κριτική σκέψη

22 ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Ανάπτυξη επιχειρημάτων για υπεράσπιση μιας θέσης Ετοιμότητα για απάντηση σε αντίθετα επιχειρήματα Παραγωγή και εφαρμογή κριτηρίων Συναγωγή συμπερασμάτων Σύγκριση, Συσχέτιση και Κατηγοριοποίηση ιδεών και επιχειρημάτων Αξιολόγηση με εσωτερικά και εξωτερικά κριτήρια Παραγωγή εναλλακτικών προτάσεων, λύσεων, τρόπων δράσης Γνώση, επιλογή και χρήση διαδικασιών/στρατηγικών

23 ΑΛΛΑΓΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ - Διδασκαλία - Μέσα και Υλικά - Περιβάλλον μάθησης

24 Το διδακτικό εγχειρίδιο Το διδακτικό εγχειρίδιο δεν είναι αναλυτικό πρόγραμμα ούτε μπορεί να το αντικαταστήσει. Συνήθως το διδακτικό εγχειρίδιο είναι μια απόπειρα εφαρμογής του ΑΠ, κατά κανόνα κατώτερης ποιότητας, μια επιλογή από πολλές που μπορούν να προταθούν.

25 Η προσήλωση του εκπαιδευτικού στο βιβλίο και η «διδασκαλία του» προκαλεί πολλαπλά προβλήματα Α) Περιορίζει την παιδαγωγική αυτονομία του εκπαιδευτικού- τον αποδεξιοποιεί (deskilling- M. Apple), από παιδαγωγός = παιδονόμος Β) Υποβαθμίζει την ουσιαστική-ποιοτική εκπαίδευση σε ασκησιο-θεραπεία. Εκπαιδευτικοί και μαθητές λύνουν εκ των προτέρων δοσμένες πανομοιότυπες ασκήσεις και στην καλύτερη περίπτωση τι μαθαίνουν; Να λύνουν τον συγκεκριμένο τύπο ασκήσεων.

26 Γ) Δημιουργεί η/ και διαιωνίζει τα προβλήματα κοινωνικής ασυνέχειας με την μονοεπίπεδη διδασκαλία και τη συστηματική περιθωριοποίηση του μεγαλύτερου πληθυσμού στην τάξη. Διδάσκουμε για να μαθαίνει το 5-10% του μαθητικού πληθυσμού, όπως επιβεβαιώνει η συμμετοχή μας στις Διεθνείς Έρευνες- που όσο και αν τις κατηγορούμε- είναι ένας δείκτης όχι βέβαια ο σκοπός της εκπαίδευσης.

27 Διαχείριση της αλλαγής Αιτιολόγηση της αλλαγής και ανάλυσή της με τρόπο που να πείθονται αυτοί που συμμετέχουν καθώς και η ευρύτερη κοινωνία εν γένει ότι η αλλαγή χρειάζεται και είναι προτιμητέα από τη μη αλλαγή Οργάνωση αποδεκτών ομάδων για το σχεδιασμό και υλοποίηση της αλλαγής Θεμελίωση ενός εκπαιδευτικού οράματος και μύηση στο όραμα ομάδων σε θέσεις κλειδιά σε όλα τα επίπεδα

28 Ευρεία συμμετοχή ομάδων/ προσώπων (θεσμοποιημένων εκπαιδευτικών σωμάτων, επιθεωρητών, εκπαιδευτικών, γονιών, μαθητών) στην υλοποίηση της αλλαγής Επιμόρφωση συνεχής των προσώπων που θα υλοποιήσουν την αλλαγή- εκπαιδευτικών/ επιθεωρητών και συμβούλων

29 Γενίκευση της αλλαγής Διαμορφωτική, συνεχής αξιολόγησή της Προγραμματισμός για παρουσίαση αποτελεσμάτων και επιβράβευση της βελτίωσης σε σύντομο χρονικό διάστημα, με συγκεκριμένους δείκτες, ποσοτικούς και ποιοτικούς.

30 Υποστήριξη της αλλαγής Η αλλαγή πρέπει να είναι πολυεπίπεδη και να αφορά όλους τους υποστηρικτικούς μηχανισμούς ανάπτυξης των μαθητών και λειτουργίας του προγράμματος

31 Προγράμματα αλφαβητισμού Προγράμματα Ενίσχυσης Προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής από αλλόγλωσσους μαθητές και ένταξης των μαθητών Προγράμματα συνεχούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών Προγράμματα βελτίωσης της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης των μαθητών και αντιστάθμισης του περιορισμένου μορφωτικού κεφαλαίου Προγράμματα συνεργασίας γονιών, μαθητών και εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση των παιδιών τους Προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών

32 Υποστήριξη της αλλαγής Νέοι Θεσμοί όπως η αυτονόμηση της σχολικής μονάδας. Αυτό σημαίνει, όχι μόνο διοικητική, αλλά πρωτίστως παιδαγωγική αυτονόμηση της σχολικής μονάδας Εγκαθίδρυση συνεργασίας- συνεταιρισμών (partnership) μεταξύ σχολείων και ερευνητικών κέντρων - πανεπιστημίων Άσκηση εκ μέρους του εκπαιδευτικού της παιδαγωγικής του αυτονομίας, σε συνεργασία με όλη την κοινότητα του σχολείου για εφαρμογή καινοτομιών (situated learning)- αλλαγή κλίματος σχολείου και τάξης

33  Το Αναλυτικό Πρόγραμμα είναι η καρδιά της οποιασδήποτε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης – είναι το συμβόλαιο της Πολιτείας με τους γονείς, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, το όραμα της ανάπτυξης του πολίτη και της πολιτείας

34  Το κλειδί, όμως, για την εσωτερική μεταρρύθμιση και αποτελεσματικότητα του ΑΠ είναι ο εκπαιδευτικός  Αυτός, με την κατάλληλη συμμετοχή και υποστήριξη θα κατορθώσει τη σύγκλιση του επίσημου ΑΠ με το αντιληπτό, το εφαρμοζόμενο και το βιωνόμενο