ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Project 2012-2013. « Δ υο γειτονικοί λαοί, ο ελληνικός και ο τουρκικός συμβιώνουν και επηρεάζουν ο ένας τον άλλο μετά τα χρόνια της Άλωσης.

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Project 2012-2013. « Δ υο γειτονικοί λαοί, ο ελληνικός και ο τουρκικός συμβιώνουν και επηρεάζουν ο ένας τον άλλο μετά τα χρόνια της Άλωσης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Project 2012-2013

2 « Δ υο γειτονικοί λαοί, ο ελληνικός και ο τουρκικός συμβιώνουν και επηρεάζουν ο ένας τον άλλο μετά τα χρόνια της Άλωσης. Αλληλεπιδράσεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής, εμφανείς στα μνημεία της Βασιλεύουσας και σύγκριση τους με τις αρχιτεκτονικές δομές των σημερινών κτιρίων της Κωνσταντινούπολης.

3 Ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας, πρωτοποριακού σχεδιασμού, και υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Το οικοδόμημα ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Αρχιτεκτονικές επιρροές της Αγίας Σοφίας εντοπίζονται σε αρκετούς μεταγενέστερους ορθόδοξους ναούς αλλά και σε οθωμανικά τζαμιά. Εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της, η Αγία Σοφία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της, που ωστόσο υπέστη σοβαρές καταστροφές κυρίως από τις βαρβαρότητες των Τούρκων κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.

4 Η πρώτη Αγία Σοφία εγκαινιάστηκε το 360 επί της αυτοκρατορίας του Κωνσταντίνου Β’ και μαζί με το ναό της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό της πρωτεύουσας και έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 404 και χτίστηκε εξαρχής τα επόμενα χρόνια. Ο νέος ναός εγκαινιάστηκε το 415 επί βασιλείας του Θεοδοσίου Β’. Κατά τη Στάση του Νίκα το 532, υπέστη μεγάλη φθορά και το κτίσιμο του ναού που διατηρείται ως σήμερα δρομολογήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’. Αρχιτέκτονες του ναού ήταν οι γεωμέτρες Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα και τα εγκαίνιά του τελέστηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!» θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.

5

6 Επιρροή της ιουστινιάνειας Αγίας Σοφίας στη ναοδομία σε Ανατολή και Δύση Η επιρροή της Αγίας Σοφίας είναι δυνατό να εντοπιστεί σε συμβολικό επίπεδο· ήταν το κατεξοχήν σύμβολο της αυτοκρατορίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού όχι μόνο μέσα στην αυτοκρατορία, αλλά και πέρα από τα σύνορά της (Δυτική Ευρώπη, Ρωσία), όπου διαδόθηκε η φήμη της και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και για τους Οθωμανούς αρχιτέκτονες. Οι αρχιτεκτονικές και οι συμβολικές επιρροές της Αγίας Σοφίας μπορούν να ανιχνευθούν παραδείγματος χάρη στην Αγία Σοφία στο Κίεβο (11ος αιώνας), στη λογγοβαρδική Αγία Σοφία στο Μπενεβέντο (8ος αιώνας), στο ναό του Καρλομάγνου στο Άαχεν (8ος/9ος αιώνας) ή στην Παναγία του Πράτο του Τζουλιάνο ντε Σανγκάλο (ύστερος 15ος αιώνας, επηρεασμένος ίσως από τα σχέδια της κωνσταντινουπολίτικης Αγίας Σοφίας του Κυριακού της Αγκόνας). Εντούτοις η επιρροή του καθεδρικού ναού του Ιουστινιανού σε μεγαλύτερη κλίμακα είναι προφανέστερη στα μεγάλα οθωμανικά τζαμιά, όπως στο Σουλεϊμάνιγε τζαμί και στο Σουλταναχμέτ τζαμί στην Κωνσταντινούπολη.

7 Πληροφορίες αντλήσαμε απο : Διαδικτυακή Εγκυκλοπάιδεια Μείζονος Ελληνισμού Βικιπαίδεια

8 Ομάδα : Τουλουμτζίδη Ιωάννα Χατζηπαναγιωτίδου Δήμητρα Χασιώτη Αμαλία Χασιώτη Δήμητρα Φιλιπποπούλου Μαρία

9 Διερευνητική Εργασία Θέμα : Αρχαία Βυζαντινά Μνημεία Της Βασιλεύουσας

10 Αρχαιοβυζαντινά Μνημεία 1 ο : Βασιλική Κινστέρνα 2 ο : Χαλκή Πύλη 3 ο : Θεοδοσιανά Τείχη 4 ο : Πραιτώριο Κωνσταντινούπολης 5 ο : Επταπύργιο Κωνσταντινούπολης 6 Ο : Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης

11 Βασιλική Κινστέρνα H Βασιλική Κινστέρνα ή Κιστέρνα, γνωστή πλέον ως Γερεμπατάν Σαράι ή Γερεμπατάν Σαρνιτζί είναι η μεγαλύτερη υπόγεια δεξαμενή νερού που κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη, διαστάσεων περίπου 141 × 66.5 μ. στην κάτοψη και χωρητικότητας 78.000 m 3. Βρίσκεται στον πρώτο λόφο της πόλης, περίπου 150 μέτρα νοτιοδυτικά της Αγίας Σοφίας, στην περιοχή Σουλτάναχμέτ επί του ιστορικού κέντρου. Ονομάστηκε έτσι λόγω της θέσης της, κάτω από τη Βασιλική Στοά που βρισκόταν δυτικά του Αυγουσταίου. Η Στοά χτίστηκε πιθανώς από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο αλλά καταστράφηκε περίπου το 475. Η κινστέρνα διαμορφώθηκε ως έχει σήμερα, όταν ξαναχτίστηκε γύρω στο 542 μ. Χ. από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α, μετά την περίοδο της στάσης του Νίκα, για την ύδρευση της Κωνσταντινούπολης σε ολόκληρη τη βυζαντινή περίοδο και για να προμηθεύει νερό στο παρακείμενο Μέγα Παλάτιον, όπου είχε την έδρα του ο βυζαντινός αυτοκράτορας. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα δημόσια έργα του Ιουστινιανού και εξαίρετο δείγμα βυζαντινής μηχανικής.

12 Χαλκή Πύλη Ως Χαλκή πύλη αναφέρεται η κύρια είσοδος του Μεγάλου Παλατίου της Κωνσταντινούπολης που ονομάστηκε έτσι είτε λόγω των επιχρυσωμένων ορειχάλκινων κεραμιδιών της σκεπής της, είτε λόγω των χάλκινων πυλών της. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αυτοκρατορικά κτίσματα της πόλης, ιδιαίτερης συμβολικής αξίας. Πρώτος αρχιτέκτονας της Χαλκής πύλης ήταν ο Αιθέριος, επί αυτοκρατορίας του Αναστάσιου Α.Κτίστηκε εξαρχής με εντολή του Ιουστινιανού Α', ενώ είχε προηγηθεί η καταστροφή της από πυρκαγιά κατά τη στάση του Νίκα. Τον 7ο-8ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α μετέτρεψε αργότερα το κτίσμα σε δικαστική αίθουσα. Ο Ρωμανός Λεκαπηνός έχτισε ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Χριστό τον Χαλκίτη, που το επέκτεινε ο Ιωάννης Α' Τζιμισκής, ο οποίος θάφτηκε κιόλας εκεί. Το κτίσμα έχασε τη σημασία του ως πρόδομος από την εποχή του Νικηφόρου Β' Φωκά, όταν το παλάτι, του οποίου το κέντρο είχε μετακινηθεί προς νότον στο παλάτι του Βουκολέοντος, περιφράχθηκε και μειώθηκε η έκτασή του. Ο αυτοκράτορας Ισαάκ Β' Άγγελος αφαίρεσε τις χάλκινες πόρτες της πύλης, η οποία δεν αναφέρεται από βυζαντινές πηγές ύστερα από αυτό το σημείο. Ιστορικές αναφορές στη Χαλκή πύλη και την εκκλησία της υπάρχουν όμως από ρώσους προσκυνητές τον 14ο αιώνα. Το δε παρεκκλήσι, αν και ερειπωμένο, επιβίωσε κατά την οθωμανική περίοδο, οπότε ήταν γνωστό ως Αρσλάνχανε, μέχρι που κατεδαφίστηκε το 1804. Στην πρόσοψή της, πάνω από την κεντρική πύλη της εισόδου, είχε τοποθετηθεί εικόνα του Χριστού Χαλκίτη, η οποία αφαιρέθηκε κατά την περίοδο της εικονομαχίας και επαναφέρθηκε αργότερα από την αυτοκράτειρα Ειρήνη. Κατά την αυτοκρατορία του Λέοντα Ε αντικαταστάθηκε από ένα σταυρό και το 843 ένα μωσαϊκό με την ίδια παράσταση φιλοτεχνήθηκε από το ζωγράφο Λάζαρο.

13 Θεοδοσιανά Τείχη Ως Θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης είναι γνωστά τα χερσαία τείχη με τα οποία ο Θεοδόσιος Β‘ τείχισε την πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η κατασκευή τους ξεκίνησε το 408 υπό την επίβλεψη του επάρχου των πραιτωρίων της Ανατολής Ανθέμιου, ενώ μετά από ένα σεισμό επισκευάστηκαν και απέκτησαν την τελική τους μορφή το 447. Η ισχυρή διπλή σειρά τειχών προστάτευσε την πόλη και κατά συνέπεια την Αυτοκρατορία σε πολλές πολιορκίες διαμέσω των αιώνων, οδηγώντας στην προσωνυμία τους ως «θεοφύλακτα». Η μόνη φορά που παραβιάστηκαν από εχθρό ήταν το 1453, όταν οι Οθωμανοί, με τη χρήση ισχυρού πυροβολικού, τα διέσπασαν και κατέλαβαν την πόλη, καταλύοντας έτσι και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

14 Πραιτώριο Κωνσταντινούπολης Το Πραιτώριο της Κωνσταντινούπολης, γνωστό και σαν Πραιτώριο το Μέγα υπήρξε δημόσιο κτίριο στην βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Το Πραιτώριο ήταν η έδρα του Πραίτορα, του έπαρχου του Πραιτορίου [3], του Λογοθέτη που ήταν βοηθός του έπαρχου, και οι κρατικές φυλακές,στις οποίες κρατήθηκαν αντικυβερνητικοί, εικονομάχοι και Άραβες αιχμάλωτοι. Βρίσκονταν κοντά στον ιππόδρομο και σε σημείο ψηλότερα του λιμανιού των Σοφίων, το σημερινό Κάτεργα λιμανί. Στους βυζαντινούς χρόνους το όνομα «πραιτώριο» έγινε συνώνυμο της φυλακής.

15 Επταπύργιο Το Επταπύργιο της Κωνσταντινούπολης, τουρκικά Γεντί Κουλέ ή Γεντή Κουλέ (Yedikule) είναι ένα κάστρο ενσωματωμένο στα τείχη της Κωνσταντινούπολης, στο νοτιοδυτικό τους τμήμα παρά την Χρυσή Πύλη (Χρυσεία Πύλη), που φέρεται να θεμελιώθηκε από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ζήνωνα. Παραμελημένο όμως στη συνέχεια σχεδόν κατέρρευσε, οπότε και οικοδομήθηκε εκ νέου από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή και τους μετέπειτα Αυτοκράτορες Βασίλειο Β΄, Κωνσταντίνο Η΄ και Μανουηλ Α΄ Κομνηνό, επί της ηγεμονίας του οποίου και ολοκληρώθηκε. Το αρχικό του όνομα ήταν "στρογγύλο", αργότερα "Κυκλόβιο", Καστέλιο και τελικά "Πενταπύργιο" επειδή είχε λάβει σχήμα πενταγώνου φέροντας ένα πύργο σε κάθε γωνία.

16 Ιερά Θεολογική Σχολή Της Χάλκης Η Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης πριν κλειστεί από τις τούρκικες αρχές το 1971 ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Οι εγκαταστάσεις της σχολής βρίσκονται στο νησί Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπονήσια. Η σχολή στεγαζόταν αρχικά στη σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδας, στη Χάλκη, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄ της Κωνσταντινούπολης (858-861 και 878-886). Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄κατά την πρώτη του πατριαρχεία (1842- 1845), ίδρυσε το 1843 θεολογική Σχολή στις εγκαταστάσεις της μονής της Αγίας Τριάδας, την οποία και εγκαινίασε το αμέσως επόμενο έτος στις 13 Σεπτεμβρίου 1844. Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου. Το 1971 η σχολή έκλεισε εξαιτίας ενός τουρκικού νόμου που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 1998 η επιτροπή ιδιοκτητών της σχολής διατάχθηκε να διαλυθεί, αλλά διεθνής κριτική έπεισε την Άγκυρα να ακυρώσει τη διαταγή.

17 ΟΜΑΔΑ Ρούσεβ Μιλέν Ρούσεβ Δημήτρης Σαϊτης Κωνσταντίνος Σουλούκου Κατερίνα Ταμπάκου Ευαγγελία

18 ΘΕΜΑ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΟΜΗ - ΨΗΦΙΔΩΤΑ

19 Ι.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ο αρχιτεκτονικός τύπος της «Βασιλικής» Ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός τύπος αποτελούνταν από ένα επίμηκες κτίριο, με μια μεγάλη εσωτερική αίθουσα η οποία χωρίζονταν συνήθως με κιονοστοιχίες κατά μήκος του μεγάλου άξονα σε περισσότερα μακρόστενα τμήματα. Το κεντρικό τμήμα ήταν κατά κανόνα ψηλότερο από τα πλάγια και το φως έμπαινε από τους υπερυψωμένους τοίχους. Στο τέλος του κεντρικού μακρόστενου χώρου υπήρχε ένα υπερυψωμένο σημείο, η έδρα ή εξέδρα, εκεί οπού στη χριστιανική εποχή πήρε τη θέση του το Ιερό, το οποίο ήταν προσανατολισμένο στην ανατολή. Οι πλευρικές τοξοστοιχίες ή κιονοστοιχίες διαχωρίζουν τα εσωτερικά κλίτη τονίζοντας με έμφαση το κεντρικό. Η είσοδος βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ιερό. Έτσι ο χώρος της βασιλικής διαχωρίζεται βασικά σε έναν κεντρικό μακρόστενο χώρο όπου οι πιστοί παρακολουθούν την λειτουργία και στο ιερό και την αγία τράπεζα όπου τελετουργούν οι ιερωμένοι. Υπάρχει ένας ακόμα χώρος, ο νάρθηκα, ο προθάλαμος δηλαδή της εκκλησιάς και το αίθριο. Ανάμεσα τους υπήρχε η κεντρική είσοδος που συχνά σχημάτιζε τρίβηλο.

20 Τα περίκεντρα κτίρια Στην Βυζαντινή αρχιτεκτονική παράλληλα με την Βασιλική χρησιμοποιήθηκε και ο τύπος του περίκεντρου κτιρίου που προερχόταν από τα κυκλικά κτίρια με τις θολωτές στέγες. Ένα δείγμα αποτελεί η Ροτόντα της Θεσσαλονίκης το 4ου αιώνα μ.Χ. Το σχήμα της ροτόντας είναι κυκλικό και μέσα στο πάχος των τοίχων εγγράφονται οκτώ κόγχες.

21 Ο ναός της Αγίας Σοφίας Αποτελεί το πιο φημισμένο αρχιτεκτονικό έργο της εποχής του Ιουστινιανού (532-537). Ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από την Μίλητο, φυσικοί επιστήμονες, μαθηματικοί και μηχανικοί, διακεκριμένοι στην εποχή τους, μετατράπηκαν σε αρχιτέκτονες- δημιουργούς της Αγίας Σοφίας. Ο εσωτερικός χώρος της εκκλησίας αποτελούσε έναν συνδυασμό βασιλικής και περίκεντρου κτιρίου, ενώ η κατασκευή της στηριζόταν στις γνώσεις των θολωτών κατασκευών. Με την υπερύψωση του ημισφαιρικού τρούλου στο μέσον της μακρόστενης κάτοψης της βασιλικής, αυξανόταν ο εσωτερικός όγκος του κτιρίου.

22 Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι μια τρίκλινη βασιλική με δυο νάρθηκες και τρούλο. Καταλαμβάνει ένα παραλληλόγραμμο διαστάσεων 71 x 77 μ. και το κεντρικό κλιτός έχει μήκος 67 μ. και 32.5 πλάτος. Το ιερό βρίσκεται στην ανατολική κόγχη και η είσοδος στη δυτική. Ο τρούλος με τα σαράντα παράθυρα, στηρίζεται πάνω σε τέσσερα τόξα που ξεκινούν από τέσσερις ογκώδεις τετράγωνες κολώνες, τους πεσσούς, οι όποιοι βρίσκονται στις γωνίες ενός τετραγώνου. Επιπλέον σημεία στήριξης του τρούλου, αποτελούν τα τέσσερα λοφία, τα σφαιρικά δηλαδή τρίγωνα, τα οποία σχηματίζονται στο κοίλο τμήμα ανάμεσα στα τόξα. Τα τέσσερα υψηλότερα σημεία των τόξων και των λοφίων δημιουργούν μια στεφάνη, πάνω στην οποία ακουμπά ο τρούλος. Το ύψος του τρούλου από το έδαφος έως την κορυφή είναι 55μ. και η διάμετρος 31μ.

23 ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Κάτοψη

24 Στο εσωτερικό του ναού κυριαρχεί η διάσταση του μήκους. Το μεσαίο κλίτος, πάνω από την διπλή βόρεια και νότια τοξοστοιχία, όπου βρίσκονται τα υπερώα, τα τύμπανα είναι κλειστά, διάτρητα όμως από πλήθος παραθύρων. Από αυτά το φως διαχέεται στο εσωτερικό του κεντρικού κλίτους. Το σύστημα στήριξης και μεταφοράς φορτίων από τον τρούλο, προς τα πλευρικά τοιχώματα δε γίνεται αντιληπτό από τον θεατή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται η εντύπωση μιας οροφής σαν μια μεγάλη αγκαλιά που αιωρείται στο χώρο δίχως σημεία στήριξης. Τα τόξα, οι τοξοστοιχίες, τα ημισφαίρια, τα τετρατοσφαίρια και οι κόγχες καθώς αλληλοδιαδέχονται το ένα το άλλο, ‘μετατοπίζουν’ τα σημεία στήριξης προς τη γη. Όλες αυτές οι επινοήσεις, βοηθούν στην ‘εξαφάνιση’ της υλικής υπόστασης του κτιρίου και στη δημιουργία ενός χώρου όπου διαχέεται από παντού φως. Οι πολλαπλές οπτικές φυγές στο επίπεδο του παρατηρητή, οι ορθομαρμαρώσεις και οι αναλαμπές των χρωμάτων από τα πολύτιμα μάρμαρα των δαπέδων και των κιόνων τα καταστόλιστα κιονόκρανα που επιτρέπουν στο φως να παίζει πάνω στη διάτρητη επιφάνεια τους, καθώς και ο πλούσιος ψηφιδωτός διάκοσμος, συντελούν στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας εξαΰλωσης.

25 Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από τούβλα, με παχύ στρώμα συνδετικού υλικού και ζώνες ενίσχυσης από λίθους. Μόνο οι μεγάλοι πεσσοί είναι από πέτρα. Στο εσωτερικό η κατασκευή ενός ενιαίου και μοναδικού χώρου δηλώνει την υπεροχή του ενός αυτοκράτορα αλλά κυρίως του ενός και μοναδικού θεού. Ο συμβολισμός του ουρανού μεταφέρεται στην κατασκευή του τρούλου. Η εντυπωσιακή αυτή οργάνωση του εσωτερικού δε γίνεται άμεσα αντιληπτή από το εξωτερικό. Η επιβλητική μορφή του κτιρίου δεσπόζει στο πανόραμα της πόλης. Οι διαδοχικοί όγκοι του κτιρίου, ενώνονται σε μια κλιμακωτή διάρθρωση μέχρι τον τεράστιο τρούλο που υψώνεται στο κέντρο του οικοδομήματος. Το παιχνίδι των όγκων στην εξωτερική όψη του ιερού με τη διάδοχη των τετρατοσφαιρίων προετοιμάζει τον επισκέπτη για την ανυπέρβλητη αίσθηση της ‘οικουμενικότητας’ που θα νιώθει όταν βρεθεί στο εσωτερικό του ναού.

26 ΙΙ.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ. Στη Αγία Σοφία μορφοποιούνται οι αισθητικές αρχές και αντιλήψεις που κυοφορούνταν κατά τη ρωμαϊκή και την παλαιοχριστιανική περίοδο. Ο εσωτερικός αρχιτεκτονικός χώρος του ναού δεν αποτελείται από συνεχείς και συμπαγείς τοίχους αλλά από διαφράγματα, δηλαδή από πλήρη και ‘διάκενα’. Από τη διαδοχική αλλαγή, εναλλαγή, μεταξύ τους δημιουργείται ένας ‘ρευστός’ εσωτερικός αρχιτεκτονικός χώρος από φωτά και σκιές. Αποτέλεσμα αυτού του ‘παιχνιδιού’ είναι να τονίζονται οι ζωγραφικές άξιες σε βάρος των πλαστικών αξιών. Έτσι, τα αρχιτεκτονικά γλυπτά για να ανταποκριθούν στην εξαϋλωμένη διαμόρφωση του χώρου, αναγκάστηκαν να παραιτηθούν από την τρισδιάστατη αντίληψη του ολόγλυφου και να πάρουν τον χαρακτήρα ενός επίπεδου πλέγματος από φώτα και σκιές. Τα πάντα τείνουν προς την ζωγραφικότητα.

27 Αξιοπρόσεκτη είναι η ορθομαρμάρωση των τοίχων, δηλαδή η επένδυση τους με πολύχρωμες πλάκες και ποικίλα σχέδια αλλά και με ένθετη γεωμετρική διακόσμηση. Το δάπεδο ήταν στρωμένο με πλάκες, επίσης πολύχρωμες, γυαλιστερές και συναρμολογημένες καλά. Συμπερασματικά θα λέγαμε πως η διάρθρωση του εσωτερικού αρχιτεκτονικού χώρου, η λειτουργιά των αρχιτεκτονικών γλυπτών, ο ψηφιδωτός διάκοσμος, όλα ‘συνεργάζονται’ στην υποβολή της ζωγραφικότητας και της οπτικότητας.

28 ΙΙΙ. Τα ψηφιδωτά. Τα ψηφιδωτά τα επινόησαν οι λαοί της Μεσογείου. Τα χρησιμοποιούσαν στους ελληνιστικούς χρόνους για να διακοσμήσουν τα δάπεδα δημοσίων κτιρίων και ιερών. Τα ψηφιδωτά έχουν μεγάλη αντοχή στο χρόνο και έδιναν την εντύπωση μεγάλης λαμπρότητας. Για τα ψηφιδωτά χρησιμοποιούνταν χαλίκια λευκά για την απόδοση του θέματος και μαύρα για την απόδοση του βάθους του ‘κάμπου’. Εκτός από τις φυσικές ψηφίδες, υπήρχαν και οι τεχνικές. Αυτές κατασκευάζονταν από μάρμαρο, από πέτρες, από γυαλί χρωματιστό ή κεραμίδι. Για τα δάπεδα χρησιμοποιούσαν αρχικά βοτσαλάκια,χαλίκια ή χρωματιστές πέτρες, ενώ για τους τοίχους κατασκευάζονταν ψηφίδες από χρωματιστή υαλομάζα. Το σχήμα των ψηφιδωτών είναι συνήθως τετράγωνο ή ορθογώνιο. Για να συγκρατηθούν οι ψηφίδες βυθίζονταν ως τη μέση ενός στρώματος από μαλακό ή υγρό κονίαμα.

29 Το υψηλό κόστος των υλικών είναι ο πιο σημαντικός λόγος που η τέχνη απλώνεται σε ένα μικρό αριθμό μνημείων. Χορηγοί των ψηφιδωτών διακοσμήσεων είναι οι αυτοκράτορες, οι πατριάρχες της Κωνσταντινουπόλεως ή και ανώτατοι αξιωματούχοι ή ηγεμόνες έξω από τα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στη δύση σπουδαία ψηφιδωτά υπάρχουν σε ναούς της Ρώμης και της Ραβέννας. Στην ανατολή τα ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης αποτελούν ένα σημαντικό σύνολο. Τέτοια βρίσκονται στη Ροτόντα, Μονή Όσιου Δαβίδ, Αχειροποίητη, Άγιος Δημήτριος και η Αγία Σοφία από την Βυζαντινή περίοδο.

30 Τα ψηφιδωτά στο Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Από την διακόσμηση έχει διασωθεί ένα μέρος μόνο. Η διακόσμηση έγινε σε διαφορικές εποχές. Ο αρχικός διάκοσμος της ιουστινιάνειας ήταν ανεικονικός. Στα σφαιρικά τρίγωνα του τρούλου απεικονίζονταν από έναν Σεραφείμ, στον τρούλο παριστάνονταν σταυρός εντός στεφάνης και οι άλλες επιφάνειες κοσμούνται με φυτικούς έλικες, γεωμετρικά σχήματα ή πλέγματα. Η εικονομαχική κρίση προκάλεσε χάσμα στην άσκηση της τέχνης των εν τοίχων ψηφιδωτών. Τα παλαιοτέρα ψηφιδωτά στο ναό της Αγίας Σοφίας μετά την εικονομαχία χρονολογούνται το 867. Τέτοια είναι η Θεοτόκος Εν θρόνει ο αυτοκράτορας Λέων Στ΄ σε προσκύνηση ενώπιων του Χριστού (912), η Δέησις (1261).

31 Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄ ο Μονομάχος και η αυτοκράτειρα Ζωή. Στην επιγραφή αναγραφόταν αρχικά το όνομα του προηγούμενου συζύγου της Ζωής και διορθώθηκε μετά την ανάρρηση του Κωνσταντίνου στο θρόνο.

32 Ο Κωνσταντίνος ο Μέγας προσφέρει στο Χριστό τη νέα πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη. Από τη Ν. είσοδο του νάρθηκα.

33 Ο αυτοκράτορας Λέων Στ΄ ο Σοφός γονυπετής μπροστά στο Χριστό. Στα μετάλλια η Παναγία και ο αρχάγγελος Γαβριήλ. (9ος αιώνας)

34 Ο Χριστός, κεντρική μορφή της "Δέησης". Περιβάλλεται από τον Αγ. Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Παναγία. Στο Ν. μέρος του υπερώου.

35 Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης Η Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Η σχολή στεγαζόταν αρχικά στη σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδας, στη Χάλκη, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄. Όλα τα κτήρια εκτός από ένα παρεκκλήσι καταστράφηκαν στο μεγάλο σεισμό στις 28 Ιουνίου του 1894 με συνέπεια να διακοπεί η λειτουργία της. χάρη στον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη,, η σχολή με νέο πλέον κτίριο εγκαινιάστηκε ξανά στις 1 Οκτωβρίου του 1896. Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν Σχολή της Χάλκης, καθώς και ο Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Οι θεολογικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν το Παρεκκλήσιo της Αγίας Τριάδoς, κοιτώνες, γραφεία, και την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη η οποία κατέχει σημαντική ιστορική συλλογή βιβλίων και χειρογράφων. Το 1971 η σχολή έκλεισε εξαιτίας ενός τουρκικού νόμου που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων.

36 Μονή της Χώρας Η Μονή της Χώρας, γνωστή Καριγιέ Τζαμί (Kariye Camii), υπήρξε ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη που μετατράπηκε από τους Οθωμανούς σε τζαμί κατά το 16ο αιώνα. Από το 1958 λειτουργεί ως μουσείο.. Πάνω από την μεγάλη θύρα από την οποία εισέρχονταν εκ του εσωτερικού νάρθηκα στο ναό, βρίσκεται η εικόνα του Θεοδώρου του Μετοχίτη, δια μωσαϊκού. Ο ναός είχε δύο νάρθηκες τους οποίους κοσμούσαν μωσαϊκά και τοιχογραφίες. Οι εικόνες είναι από τις ωραιότερες Βυζαντινές. Τα χρώματα είναι έντονα, οι αναλογίες των μελών αρμονικές και η έκφραση των προσώπων φυσική. Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο.Επισκευάστηκε μετά από σεισμό το 1120 από τον Ισαάκιος Κομνηνός. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, καθώς και για το διάκοσμο του ναού που περιλάμβανε αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Η μονή μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος με εντολή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ και έγινε γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί.

37 Ιππόδρομος Ελάχιστα στοιχεία απομένουν από το γιγάντιο στάδιο στης καρδιά της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης. Θεμελιώθηκε από τον αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο τον 3ο αιώνα μ. Χ. κατά την ανοικοδόμηση της πόλης. Ο αυτοκράτορας Κων/νος επεξέτεινε τον Ιππόδρομο και συνέδεσε το "κάθισμα", το αυτοκρατορικό θεωρείο, με το γειτονικό Μέγα Παλάτιο. Λέγεται ότι το στάδιο είχε χωρητικότητα 100,000 ατόμων. Σήμερα αποτελεί τον επιμήκη δημόσιο κήπο Ατ Μεϊντανί. Εκεί που βρίσκεται σήμερα το γραφείο τουριστικών πληροφοριών, βρισκόταν παλιά μια στήλη όπου βρίσκονταν τα τέσσερα χάλκινα άλογα, τα οποία κλάπηκαν κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Σταυροφορίας και μεταφέρθηκαν στον 'Αγιο Μάρκο της Βενετίας. Παραμένουν όμως ο Αιγυπτιακός οβελίσκος που βρισκόταν στο Λούξορ, η Στήλη των Όφεων από τους Δελφούς και η Στήλη του Κων/νου του Πορφυρογέννητου ή Χάλκινη Στήλη.

38 Τέμενος Σουλεϊμανιγιέ Το πιο σημαντικό τέμενος της Κων/πολης αποτίνει φόρο τιμής στον αρχιτέκτονά του, το μεγάλο Σινάν και είναι μνημείο αφιερωμένο στον ιδρυτή του, τον Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή. Χτίστηκε στον Κεράτιο πάνω από τα ερείπια του παλιού παλατιού Εσκί Σαράι το διάστημα 1550-57. Όπως και τα άλλα αυτοκρατορικά τεμένη της πόλης, το Τέμενος Σουλεϊμανιγιέ, δεν ήταν απλώς τόπος λατρείας, αλλά και "κιουλιέ", δηλ. φιλανθρωπικό ίδρυμα. Το τέμενος περιβάλλεται από το πρώην νοσοκομείο του, την κουζίνα, τις σχολές, το καραβανσεράι και τα λουτρά. Το συγκρότημα φρόντιζε για τη σίτιση χιλίων και πλέον απόρων της πόλης - μουσουλμάνων, χριστιανών και Εβραίων.

39 Οικουμενικό Πατριαρχείο Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του Πατριαρχείου που οδηγούν στην πλαϊνή θύρα διαπιστώνουμε ότι η κύρια είσοδος είναι κλειστή. Αυτό έγινε σε ανάμνηση του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε', που απαγχονίστηκε εδώ ως προδότης το 1821, αφού παρότρυνε τους Έλληνες να αποκηρύξουν τον οθωμανικό ζυγό στην αρχή της επανάστασης για την απελευθέρωση. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην τουρκική και ελληνική κοινότητα εντάθηκε με την ελληνική κατοχή περιοχών της Τουρκίας κατά τη δεκαετία του 1920. Το 1955 έγιναν διάφορες ανθελληνικές εξεγέρσεις και στα μέσα της δεκαετίας του 1960 πολλοί Έλληνες κάτοικοι απελάθηκαν. Σήμερα, για την προστασία των κληρικών του Οικουμενικού Πατριαρχείο υπάρχει στην είσοδο ανιχνευτής μετάλλων. Στο κέντρο του Πατριαρχείου, βρίσκεται η βασιλική του Αγίου Γεωργίου που χρονολογείται από το 1720. Στην εκκλησία φιλοξενούνται όμως και πολύ παλαιότερα κειμήλια και έπιπλα. Ο θρόνος του Πατριάρχη λέγεται ότι είναι βυζαντινός.

40 Συνοικία του Πέρα - Σταυροδρόμι Συνοικία στις παρυφές του Γαλατά, με έντονα κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, καθώς υπήρξε η έδρα των περισσότερων ξένων πρεσβειών στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και μεγάλο εμπορικό κέντρο σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Η παρουσία του ελληνορθόδοξου στοιχείου στο Πέρα ήταν έντονη και απαντάται ήδη από το 17ο αιώνα, με ισχυρή οργάνωση, όπως δηλώνει και το καταστατικό της ελληνορθόδοξης κοινότητας Σταυροδρομίου, που είναι το πρώτο του είδους στην Κωνσταντινούπολη.

41 Edirne Kapu - Εντιρνέ Καπού Συνοικία μεταξύ του έκτου και του έβδομου λόφου της Κωνσταντινούπολης με σημαντικό ελληνορθόδοξο πληθυσμό, ο οποίος όμως ελαττώθηκε μετά το 1923 και μετά το 1955 εγκατέλειψε σταδιακά την περιοχή προς άλλες μεγαλύτερες και κεντρικότερες κοινότητες.

42 Φανάρι Μετά τη μεταφορά της έδρας του Πατριαρχείου στο Φανάρι, η περιοχή μετατρέπεται σε κέντρο της ορθοδοξίας. Εκεί ιδρύθηκαν σημαντικά σχολεία όπως η Μεγάλη του Γένους Σχολή, το Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο και το Μαράσλειο, χάρη στα οποία ο τόπος αυτός θεωρήθηκε το θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. Από το 18ο αιώνα κατασκευάστηκαν τα περίφημα λιθόκτιστα των Φαναριωτών. Η παρακμή της συνοικίας αυτής ξεκίνησε από τα μέσα του 19ου αιώνα. Από το 1923 έχασε τον ελληνικό του χαρακτήρα λόγω της εγκατάστασης πολλών Τούρκων προσφύγων.

43 Πώς επηρεάστηκε αρχιτεκτονικά το μπλε τζαμί από την Αγία Σοφία για να πάρει την τελική του μορφή; Το μπλε τζαμί χτίστηκε στο κέντρο του ιπποδρόμου,μπρος το λιμάνι επίτηδες απέναντι από την Αγία Σοφία, έτσι ώστε να δεσπόζει κατά την προσέγγιση των πλοίων. Ο αρχιτέκτονας του Αχμέτ Α΄ είχε λάβει εντολή να μη λυπηθεί κανένα έξοδο, προκειμένου να δημιουργήσει τον πιο εντυπωσιακό και όμορφο τόπο λατρείας του Ισλάμ στον κόσμο. Η εντολή του σουλτάνου ήταν ένα κτίριο ισάξιο, και ακόμα πιο επιβλητικό από κείνο της Αγίας Σοφίας. Έτσι ο αρχιτέκτονας θαυμάζοντας την μεγαλοπρέπεια του ναού της Αγίας Σοφίας, δε μπόρεσε να μην επηρεαστεί αρχιτεκτονικά και να προσπαθήσει να φτιάξει ένα κτίριο όμοιο με το πρώτο. Έτσι ο επισκέπτης μπορεί άνετα να κάνει τις συγκρίσεις πως το μπλε τζαμί ξεφεύγει από την δομή τζαμιών προ βυζαντίου και πως στην όψη μοιάζει περισσότερο με βυζαντινή εκκλησία λόγο του τρούλου που προστέθηκε.

44 Για ποιο λόγο θεωρούνται αρχιτεκτονικά θαύματα ο ναός της Αγίας Σοφίας και το μπλε τζαμί; Ευρέως αποδεκτό είναι πλέον πως ο ναός της Αγίας Σοφίας καθώς και το μπλε τζαμί αποτελούν κτιριακά θαύματα για την εποχή που χτίστηκαν. Κι αυτό γιατί η μεγαλοπρέπεια και το μέγεθος τους φαντάζουν ιδανικά για την περίοδο που ιδρύθηκαν καθώς τα τεχνολογικά μέσα ήταν περιορισμένης κάλυψης και τα υλικά δυσεύρετα και βαρέα κατά την μεταφορά τους.

45 Πως κατά την γνώμη σας η Αγία Σοφία επηρέασε την τεχνοτροπία των τούρκων; Ο ναός της Αγίας Σοφίας είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου και τέσσερις τεράστιοι πεσσοί στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο τρούλος. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του. Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα περιβαλλόμενο από δύο αυλές. Το αποτέλεσμα της αρχιτεκτονικής του ναού εντυπωσίασε τους μετέπειτα Οθωμανούς αρχιτέκτονες οι οποίοι με την σειρά τους ασπάστηκαν την τεχνοτροπία των ορθόδοξων εκκλησιών και την προσάρμοσαν στα μέτρα τους για να δημιουργήσουν τζαμιά ανάλογα στην μεγαλοπρέπεια, το κάλος και την επιβλητικότητα της Αγίας Σοφίας. Έτσι μετά την άλωση της Πόλης εμφανίζονται τζαμιά με ψηλή οροφή και φαντασμαγορικό τρούλο,

46 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ « Ιστορία των Τεχνών Έργα και Δημιουργοί» Βικιπαίδεια http://www.agiasofia.com/greek/greek9.html

47 ΟΝΟΜΑΤΑ ΟΜΑΔΑΣ Α΄ΜΕΡΟΣ Σινάτικα Ευαγγελία Σκριάπα Νίκη Τοζόπουλος Αθανάσιος Τοπαλσάββας Μάκης Τσιριμώνα Γλυκερία

48 ΟΝΟΜΑΤΑ ΟΜΑΔΑΣ Β΄ΜΕΡΟΣ Τζούτσα Νάνσυ Τσίπη Δήμητρα Τσόλα Δώρα Τσολακίδου Χριστίνα Χριστοδούλου Μαρία

49 Συμπέρασμα Δύο λαοί μπορούν να συνυπάρχουν; συνηθίζουν στο πέρασμα των χρόνων, δέχονται και μεταβιβάζουν στοιχεία πολιτισμού μεταξύ τους, αλληλεπιδρούν. Είναι απόλυτα εμφανές πως η αρχιτεκτονική δομή του Μπλε Τζαμιού ταυτίζεται και παρουσιάζει παρόμοια στοιχεία με το ναό της Αγίας Σοφίας. Το Μπλε Τζαμί επηρεάστηκε και δέχτηκε σπουδαίες και καταλυτικές επιδράσεις τόσο ως προς την εξωτερική όσο και ως προς την εσωτερική του μορφή. Η μεγαλοπρέπεια και το κύρος που διακατέχει την Αγία σοφία αντανακλάται στην όψη του Μπλε Τζαμιού. Αρχικά παρατηρούμε την ομοιότητα στην ύπαρξη του τρούλου που δεσπόζει στην κορυφή του ναού. Το Μπλε Τζαμί διαθέτει παρόμοιο τρούλο, κατασκευασμένο από χρυσό, ο οποίος δείχνει όμοιος με τον τρούλο της Αγίας σοφίας. Επιπλέον, άμεσα ορατά είναι και τα ημιθόλια που χρησιμεύουν σαν υποστηρίγματα του τρούλου και αποτελούν απαραίτητα θεμέλια για την κατασκευή του. Τόσο το Μπλε Τζαμί, όσο και η αγία Σοφία παρουσιάζουν το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό γνώρισμα και γι' αυτό και οι δύο ναοί μπορούν να παραλληλιστούν. Ακόμη ένα κοινό στοιχείο που φανερώνει την αλληλεπίδραση αυτή είναι και τα πολυάριθμα παράθυρα μέσα από τα οποία διέρχεται άπλετο φως και δημιουργεί μια μαγική εικόνα. Συνεπώς η Αγία Σοφία προσέφερε πληθώρα στοιχείων στην οικοδόμηση του Μπλε Τζαμιού. Από την άλλη, και η ίδια η Αγία Σοφία δέχτηκε επεμβάσεις ως προς την εξωτερική κατασκευή. Οι Τούρκοι επιδιώκοντας να προβάλλουν στοιχεία του πολιτισμού τους, προσάρτησαν στην Αγία Σοφία τους μιναρέδες. Το μπλε Τζαμί διέθετε 6 μιναρέδες, ενώ ο αριθμός των μιναρέδων στο ναό της Αγίας Σοφίας περιορίζεται στους 4. Επομένως οι μιναρέδες αποτελούν Τούρκικη προσθήκη. Συνοψίζοντας γίνεται αντιληπτό πως μετά το πέρας αιώνων οι δύο λαοί έχουν την ικανότητα να συμβιώνουν. Επιδρούν αμοιβαία ο ένας στην πολιτιστική κουλτούρα του άλλου και συνεισφέρουν ισότιμα στην εξέλιξη, την πνευματική ανάπτυξη και την αναγέννηση των δύο πολιτισμών.

50 CONCLUSION It is obvious that the architecture of the Blue Mosque is identical and comparable to the church of Ayia Sofia. The Blue Mosque was affected and received great and catalytic effects on its both external and internal characteristics. The majesty and authority that pervades the Ayia Sophia is reflected on the face of the Blue Mosque. We can observe the similarity in the existence of a dome that dominates the top of the temples and numerous windows where sunlight passes through and creates magical images. The Ayia Sofia has offered ample evidence in the building the Blue Mosque and on the other side the Ayia Sofia received architectural structures when the Turks -seeking to highlight elements of their own culture-, built 4 minarets instead of the 6 ones of the Blue Mosque. In conclusion, it is apparently true that during centuries both civilizations co-exist. Through these, there are strong interactions on the two cultures. So, there is an equal contribution not only to the spiritual growth, but also to the development and the regeneration of two cultures. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Αικατερίνη Αναστασίου