Η Βιολογία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Πρόταση διδακτικών διαθεματικών δραστηριοτήτων για τη Γ΄ Γυμνασίου και την Α΄ Λυκείου. Δρ Χριστίνα Παπαζήση Σχολική.

Παρουσίαση με θέμα: "Η Βιολογία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Πρόταση διδακτικών διαθεματικών δραστηριοτήτων για τη Γ΄ Γυμνασίου και την Α΄ Λυκείου. Δρ Χριστίνα Παπαζήση Σχολική."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η Βιολογία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Πρόταση διδακτικών διαθεματικών δραστηριοτήτων για τη Γ΄ Γυμνασίου και την Α΄ Λυκείου. Δρ Χριστίνα Παπαζήση Σχολική Σύμβουλος ΠΕ04

2 Βασικός σκοπός μάθησης στις Φ.Ε. Μαθητές/τριες “επιστημονικά εγγράμματοι”: ενημερωμένοι, ευαισθητοποιημένοι, ενεργοί, που θα παίρνουν αποφάσεις σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο στηριγμένοι σε αντικειμενικά δεδομένα και με ορθολογική σκέψη

3 Η διδασκαλία της Βιολογίας Αναδεικνύεται ως πρωτεύον και καθοριστικό μέρος μιας Ανθρωπιστικής Παιδείας, από την οποία διαμορφώνεται και στον τομέα των γνώσεων και στον τομέα των αξιών ο μελλοντικός δημοκρατικός πολίτης

4 Κατευθυντήριοι σκοποί Εννοιολογική γνώση: Απόκτηση γνώσεων – εννοιολογική κατανόηση για νόμους, αρχές, φαινόμενα. Διερευνητική μάθηση: Ικανότητα ερμηνείας καταστάσεων και φαινομένων, που αφορούν τον ίδιο το μαθητή και το περιβάλλον του και Εξοικείωση με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης Συνεργατική μάθηση: Δυνατότητα για επικοινωνία και συνεργασία με άλλα άτομα ή ομάδες.

5 Μεθοδολογία Επιστημονική μέθοδος προσέγγισης της γνώσης: ο/η μαθητής/τρια να κατανοεί, να κατακτά και να αξιοποιεί την επιστημονική γνώση (νόμοι, αρχές, ερμηνεία φαινομένων και καταστάσεων/διαδικασιών). Βήματα: Παρατήρηση Διατύπωση ερωτημάτων (Γιατί; Πώς;) – Υπόθεση (διατύπωση εξήγησης) Έλεγχος υπόθεσης με σχεδιασμό πειράματος Συλλογή/καταγραφή δεδομένων (Μετρήσεις) Ανάλυση δεδομένων και παρατηρήσεων και Ερμηνεία Συμπεράσματα - Γενίκευση- Θεωρία

6 Μαθησιακό περιβάλλον Πώς ο/η μαθητής/τρια αναπτύσσει “νέα κατανόηση” και “νέο νόημα“ σε σχέση με τη Βιολογία και τις Φ.Ε. στο σχολείο; Με μεσολαβητή και υποστηρικτή το δάσκαλο: για να περάσει την επιστημονική γνώση και να αλληλεπιδράσει σε διαπροσωπικό επίπεδο με τους μαθητές του.

7 Σχεδιασμός και Οργάνωση σύγχρονου μαθησιακού περιβάλλοντος 1.Εναλλακτικές και Διαφοροποιημένες διδακτικές προτάσεις (προσαρμοσμένες στο γνωστικό και ψυχολογικό προφίλ των μαθητών). 2. Σύνθεση ομάδων εργασίας και οργάνωση επικοινωνίας μέσα στην ομάδα και ανάμεσα στις ομάδες με διαδικασίες σχεδιασμού, διερεύνησης επεξεργασίας/ανάλυσης, σύνθεσης και παρουσίασης αποτελεσμάτων.

8 3. Σχεδιασμός δραστηριοτήτων με στόχο την ενεργοποίηση της σκέψης, οι οποίες : να είναι σχετικές με τα ενδιαφέροντα και τα βιώματα των μαθητών/τριών, να συνδέουν την επιστημονική γνώση με την καθημερινή ζωή και τα προβλήματά της μέσα από διερεύνηση, να επιδιώκουν την ενεργή συμμετοχή τους.

9 4. Χρήση ποικίλων εργαλείων, όπως φύλλα εργασίας, πείραμα, Η/Υ, άρθρα εφημερίδων κλπ. 5. Χρήση ποικίλων διδακτικών μέσων, όπως όργανα, πίνακες, διαγράμματα, χάρτες, λογισμικά, sites κλπ. (www.e-yliko.gr)www.e-yliko.gr ΤΠΕ: για μοντελοποίηση, οπτικοποίηση, προσομοίωση φυσικών φαινομένων, εικονικά πειράματα, βάσεις δεδομένων.

10 6. Εφαρμογή ποικίλων διδακτικών τεχνικών, όπως καταιγισμός ιδεών, χαρτογράφηση εννοιών, διερευνητικές δραστηριότητες (πειράματα), ζώνη διαλόγου κλπ. 7. Αξιολόγηση επιστημονικών και τεχνολογικών εφαρμογών (βιοηθική).

11 “Βιολογία κι άλλη Βιολογία”! Διαθεματικότητα: διασύνδεση μεταξύ μαθησιακών αντικειμένων (Φ.Ε. + Ανθρωπιστικές + Κοινωνικές Επιστήμες) Διεπιστημονικότητα: πώς κάθε μαθησιακό αντικείμενο βλέπει ένα φαινόμενο Σύνδεση με τη ζωή και την καθημερινότητα Γνωριμία με νέα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα

12 Σκοποί της Βιολογίας (ΑΠΣ) Η ανάπτυξη θεμάτων, που προκαλούν το ενδιαφέρον των μαθητών και η δημιουργία θετικών στάσεων και συμπεριφορών για τη σωστή σωματική υγιεινή.

13 Βιολογία στην Α΄ Τάξη Λυκείου Nα μη δίνεται έμφαση στις λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και συστημάτων. Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση - στην ανάδειξη της σχέσης δομής και λειτουργίας, - στο ρόλο των λειτουργιών στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως συνόλου και - στην επίδραση διαφόρων παραγόντων, ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής του ατόμου στη διατήρηση της υγείας.

14 Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί - με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία Λυκείου) καθώς και - με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους (www.dschool.edu.gr)www.dschool.edu.gr

15 Υποχρεωτικές εργαστηριακές ασκήσεις α) Μικροσκοπική παρατήρηση μόνιμων παρασκευάσματων κυττάρων και ιστών. β) Παρατήρηση επιθηλιακών κυττάρων στοματικής κοιλότητας. γ) Αναγνώριση οργάνων και συστημάτων ανθρωπίνου οργανισμού με χρήση προπλασμάτων. Στην ιστοσελίδα http://www.biologyinschool.gr/ έχουν αναρτηθεί όλες οι εργαστηριακές Ασκήσεις που προτείνονται από τα ΕΚΦΕ.http://www.biologyinschool.gr/

16 Προαιρετικές εργαστηριακές ασκήσεις: Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με πιεσόμετρο. Μικροσκοπική παρατήρηση μόνιμου παρασκευάσματος αίματος. Παρατήρηση τομής αρτηρίας και φλέβας σε μόνιμα παρασκευάσματα

17 Διδακτικές διαθεματικές δραστηριότητες για το Κυκλοφορικό Σύστημα (σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ) Πραγματοποίηση εργασιών (ομαδικών ή ατομικών) σε θέματα σχετικά με 1) την επίδραση της διατροφής και της άσκησης στην καλή λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος – Προβληματισμός – Συμπεράσματα – Παρέμβαση για την ευαισθητοποίηση και τον προβληματισμό των υπόλοιπων μαθητών. Συζήτηση σχετικά με την εθελοντική αιμοδοσία. Εκστρατεία ενημέρωσης του άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντος ή συμμετοχή σε σχετικές προσπάθειες.

18 2) Νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος - Επίδραση της άσκησης και της διατροφής Οργανώνεται μια δραματοποιημένη δραστηριότητα στην οποία ένας μαθητής υποδύεται ένα άτομο το οποίο παρακολουθεί τηλεόραση τρώγοντας σνακς, πίνοντας αναψυκτικά και καπνίζοντας. Μετά την ολοκλήρωση του δρώμενου ο καθηγητής ζητά από τους μαθητές να του αναφέρουν λόγους για τους οποίους επικρατεί αυτό το μοντέλο διάθεσης του ελεύθερου χρόνου. Στη συζήτηση που ακολουθεί ο καθηγητής παρουσιάζει συνοπτικά τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος και η τάξη καλείται να ερευνήσει πώς η καθιστική ζωή, η υιοθέτηση κακών συνηθειών (κάπνισμα κλπ) επιδρά αρνητικά στη λειτουργία αυτή.

19 3) Διατροφή – Μεσογειακή δίαιτα, η σχέση της με το περιβάλλον, τα αποτελέσματά της για τη ζωή των μεσογειακών λαών Οι μαθητές συλλέγουν και φέρνουν στην τάξη προϊόντα, που αποτελούν συστατικά της Μεσογειακής διατροφής (όσπρια, λαχανικά, ψάρια, λάδι κλπ). Πραγματοποιούν εργασίες σχετικές με: - την καταγραφή των συστατικών αυτών των τροφών (βιταμίνες, φυτικές ίνες κ.ά.), - τη σημασία τους για την υγεία του καταναλωτή, - τα είδη των τροφών, στα οποία είναι πλούσια σ’ αυτές, - τη διαθεσιμότητά τους στις διαφορετικές εποχές του έτους. Μετά την παρουσίαση των εργασιών οι μαθητές συγκρίνουν διαφορετικές τροφές (π.χ. μια πίτσα με ένα παραδοσιακό μεσογειακό πιάτο) από την άποψη του θερμιδικού περιεχομένου, την ύπαρξη φυτικών ινών, πολυακορέστων λιπών κτλ.

20 4) Οι αποφάσεις για ζητήματα που αφορούν την υγεία είναι προσωπικές - Επίδραση της κοινωνικής ομάδας στη συμπεριφορά και στις στάσεις των μαθητών έναντι των εξαρτησιογόνων ουσιών Οργανώνεται μια δραματοποιημένη δραστηριότητα στην οποία ο ήρωας, ένας μαθητής, πιέζεται από το φιλικό περιβάλλον του να καπνίσει ένα τσιγάρο. Οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν τους λόγους για τους οποίους ο μαθητής μπορεί να αποδεχτεί ή να αρνηθεί την προτροπή της παρέας του. Μετά την ενσωμάτωση των λόγων αυτών σε δύο διαφορετικά σενάρια, το σενάριο της αποδοχής και το σενάριο της άρνησης, τα σενάρια αυτά υλοποιούνται μέσα στην τάξη. Όταν ολοκληρωθούν τα δρώμενα ο καθηγητής ρωτά τους μαθητές ποια από τις δύο στάσεις αποτελεί προσωπική επιλογή του μαθητή. Η συζήτηση που ακολουθεί προσανατολίζεται έτσι ώστε να αναγνωρίσουν οι μαθητές ότι η διατήρηση της καλής υγείας έχει άμεση σχέση με προσωπικές επιλογές και πρακτικές στην καθημερινή ζωή του ατόμου.