ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

2 ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

3 ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ονομάζεται η συγκέντρωση δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων για συνεργασία. Αποσκοπεί στην κατάπαυση του υφιστάμενου μεταξύ των επιχειρήσεων ανταγωνισμού και την κατά το δυνατόν μονοπωλιακή επικράτηση στην αγορά. Προϋποθέσεις επιτυχίας Για την επιτυχία των σκοπών του συνασπισμού απαιτείται η συνδρομή τριών βασικών προϋποθέσεων: Ομοιομορφία προϊόντος: Όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ομοιότητας των προϊόντων τα οποία παράγουν ή εμπορεύονται οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις, τόσο ευκολότερα εξευρίσκεται βάση για συνεννόηση και συνεργασία. Αντίθετα, η συγκέντρωση καθίσταται δύσκολη, όταν τα προϊόντα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Μεγάλη συμμετοχή του κλάδου στο συνασπισμό: Για τη στάθμιση του βαθμού συμμετοχής στο συνασπισμό, εξετάζεται όχι μόνο ο αριθμός των συμμετεχουσών επιχειρήσεων αλλά και το ποσοστό της αγοράς το οποίο αυτές αντιπροσωπεύουν. Αν για παράδειγμα σε συνασπισμό που ιδρύεται στον κλάδο της υποδηματοποιίας μετέχουν 70 από τις 100 επιχειρήσεις τις οποίες περιλαμβάνει συνολικά ο κλάδος αυτός, η συμμετοχή δεν θεωρείται μεγάλη αν οι παραμένουσες εκτός συνασπισμού 30 επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν π.χ. το 85% της συνολικής παραγωγής του κλάδου.

4 Εξάλειψη των υπαρχουσών, μεταξύ των συνασπιζομένων επιχειρήσεων, διαφόρων: Μεταξύ των επιχειρήσεων που προτίθενται να συνασπιστούν, υπάρχουν διαφορές αναφερόμενες στον τεχνολογικό τομέα, στον οικονομικό καιν τον οργανωτικό. Οι επιχειρήσεις που μειονεκτούν σε ένα ή περισσότερους από αυτούς τους τομείς ευρίσκονται σε αντίστοιχα μειονεκτική ανταγωνιστική θέση, έναντι των υπολοίπων. Για την επίτευξη του απαραίτητου βαθμού προσέγγισης ως προς το σημείο αυτό, αναλαμβάνεται συνήθως προσπάθεια εξάλειψης ή άμβλυνσης των διαφορών αυτών δια της παροχής αντίστοιχης βοήθειας προς τις επιχειρήσεις που μειονεκτούν. Μορφές Συνασπισμών Οι συνασπισμοί διακρίνονται σε: Συνασπισμοί οριζόντιας μορφής: Οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις είναι ομοειδείς, παράγουν δηλαδή το αυτό προϊόν. Συνασπισμοί κάθετης μορφής: Οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις ανήκουν από άποψη αντικειμένου απασχόλησης σε διαφορετικά στάδια επεξεργασίας μιας και της αυτής πρώτης ύλης (τα προϊόντα ορισμένων από τις συνασπιζόμενες επιχειρήσεις αποτελούν πρώτη ύλη για την παραγωγή των προϊόντων των υπολοίπων επιχειρήσεων π.χ. επιχειρήσεις παραγωγής νημάτων με ορισμένες άλλες που χρησιμοποιούν το νήμα για την παραγωγή πλεκτών).

5 Συνασπισμοί συμπληρωματικής μορφής: Οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις παράγουν αλληλοσυμπληρούμενα προϊόντα (π.χ. ενώνονται επιχειρήσεις που παράγουν διαφορετικά μέρη και εξαρτήματα ενός μηχανήματος ή επί ενώσεως για συνεργασία μιας ξενοδοχειακής επιχείρησης και μιας επιχείρησης τουριστικών μεταφορών). Κατηγορίες Συνασπισμών από Άποψη Τυπική Συμφωνίες κυρίων: Είναι η περισσότερο χλιαρή μορφή δέσμευσης μεταξύ των συνεργαζομένων επιχειρήσεων. Καταρτίζεται προφορικά, δεν επιφέρει οποιαδήποτε ποινή για τη μη τήρησή της, αλλά στηρίζεται στη καλή πίστη, την ευπρέπεια και το κύρος των συμβαλλομένων. Καρτέλ: Είναι συγκέντρωση ομοειδών επιχειρήσεων (συνασπισμός οριζόντιας μορφής). Αντικείμενο της καρτελικής συμφωνίας δυνατόν να αποτελέσουν διάφορα θέματα που έχουν σχέση είτε με τον εφοδιασμό είτε με τις πωλήσεις. Στην πρώτη περίπτωση επιδιώκεται συνήθως η κατάπαυση του ανταγωνισμού που εκδηλώνεται κατά την προμήθεια υλικών στοιχείων (πρώτων υλών, εμπορευμάτων) ή υπηρεσιών (ύψος καταβαλλομένων αμοιβών). Η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με την κατάπαυση του ανταγωνισμού που αφορά την προσφορά των προϊόντων στην καταναλωτική αγορά. Αντικείμενο του καρτέλ προσφοράς αποτελεί συνήθως ο προσδιορισμός ενιαίας τιμής πώλησης, η κατά περιφέρειες κατανομή των πωλήσεων, ο περιορισμός της παραγωγής για τη στήριξη της τιμής καθώς και διάφορα άλλα θέματα αναφερόμενα στους όρους πωλήσεων. Τα καρτέλ διακρίνονται σε εθνικά και διεθνή (αναλόγως εάν περιλαμβάνουν επιχειρήσεις μιας ή περισσοτέρων εθνικοτήτων) και σε ελεύθερα ή αναγκαστικά (εάν ιδρύονται ελεύθερα και με πρωτοβουλία των συνασπιζόμενων επιχειρήσεων ή η ίδρυσή τους επιβάλλεται για διάφορους λόγους από το κράτος). Στα καρτέλ οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις διατηρούν πλήρη νομική, οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια.

6 Κονσέρν: Οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις διατηρούν πλήρη τυπική – νομική αυτοτέλεια, περιορισμένη όμως οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια. Διακρίνουμε τα κονσέρν αμοιβαίας συμμετοχής και τα κονσέρν κεφαλαιακής ηγεσίας. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα κονσέρν που προκύπτουν από την ανταλλαγή μετοχών μεταξύ των επιχειρήσεων, γεγονός το οποίο συνεπάγεται αμοιβαία ανάμειξη στα οικονομικά και στη διοίκηση. Το κονσέρν κεφαλαιακής ηγεσίας προκύπτει αν μία επιχείρηση (ηγέτιδα ή μητρική)αποκτά με αγορά ή με ανταλλαγή την πλειοψηφία των μετοχών μιας άλλης επιχείρησης, η δεύτερη αποκτά κατά τον ίδιο τρόπο την πλειοψηφία των μετοχών μιας τρίτης κ.ο.κ. Έτσι δημιουργείται μια αλυσίδα αλληλοεξαρτωμένων επιχειρήσεων, τη διοίκηση και τον έλεγχο των οποίων έχει άμεσα ως προς τη Β και έμμεσα ως προς τις υπόλοιπες, η επιχείρηση Α.

7 Pools: Μοιάζουν προς τα cartels και τις συμφωνίες κυρίων, αποτελούν όμως συνασπισμούς ισχυρότερης δέσμευσης. Επιδιώκουν σκοπούς ανάλογους προς εκείνους των cartles. Οι συνασπιζόμενες επιχειρήσεις διατηρούν τη νομική και τη διοικητική τους ανεξαρτησία, υφίστανται όμως πλήρη ρύθμιση της παραγωγής και διαθέσεως των προϊόντων τους και η διανομή των κερδών διενεργείται ανάλογα με την παραγωγική δυναμικότητα κάθε επιχείρησης. Τραστ: Επέρχεται πλήρης και ολοκληρωτική συγχώνευση των συνασπιζόμενων επιχειρήσεων. Η συγχώνευση μπορεί να προκύψει είτε από τη διάλυση όλων των επιχειρήσεων και τη δημιουργία μιας νέας στην οποία περιέχονται όλα τα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού τους, είτε από την απορρόφηση (με αγορά όλων των ενεργητικών στοιχείων και ανάληψη των χρεών) εκ μέρους της μεγαλύτερης, όλων των υπολοίπων επιχειρήσεων.

8 Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα Συνασπισμών Καταπαύει ο ανταγωνισμός και αντί αυτού εξασφαλίζεται συνύπαρξη και συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων. Οι εισερχόμενες στο συνασπισμό μικρές επιχειρήσεις επωφελούνται και αποφεύγουν την εξαφάνιση εξαιτίας του ανταγωνισμού και ακόμη με τον συνασπισμό, ιδιαίτερα όταν αυτός παίρνει τη μορφή του τράστ, δημιουργείται μία νέα μεγάλη επιχείρηση, συγκεντρώνουσα όλα τα πλεονεκτήματα των μεγάλων επιχειρήσεων. Υπάρχει κίνδυνος εξαφάνισης των εκτός συνασπισμού μικρών επιχειρήσεων, η αποδυνάμωση του μηχανισμού του ανταγωνισμού και η δημιουργία οικονομικής ολιγαρχίας, η οποία καθίσταται αδύνατη ή άκρως δυσχερή την εμφάνιση νέων ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, με τελική συνέπεια την καταδυνάστευση του καταναλωτικού κοινού.

9 ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η επιχείρηση είναι οργανισμός κοινωνικο-οικονομικού και τεχνολογικού χαρακτήρα. «Γεννιέται», αναπτύσσεται και επιδιώκει την πραγματοποίηση των σκοπών της μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του οποίου αποτελεί υποσύστημα. Η επιχείρηση προκειμένου να επιβιώσει και να πραγματοποιήσει τους σκοπούς της είναι αναγκασμένη να προσαρμόζεται προς τις συνθήκες του περιβάλλοντός της, άλλως σε περίπτωση σύγκρουσης, θα προκύψουν σε βάρος τις δυσμενείς συνέπειες οι οποίες και θα την οδηγήσουν σε αποτυχία και τελικά σε εξαφάνιση. Το Εξωτερικό Επιχειρηματικό Περιβάλλον Περιλαμβάνει κάθε στοιχείο ευρισκόμενο έξω από αυτή και την επηρεάζει είτε κατά άμεσο είτε κατά έμμεσο τρόπο. Διακρίνεται σε γενικό και ειδικό. 1.Γενικό περιβάλλον Περιλαμβάνει μεγέθη και δυνάμεις που δεν μπορούν να προσδιορισθούν ειδικά και να σταθμισθεί με βεβαιότητα και ακρίβεια ο βαθμός επίδρασης σε συγκεκριμένη επιχείρηση, επηρεάζουν όμως τη ζωή και τη δράση των οργανισμών αυτών.

10 Οι βασικοί παράγοντες που συγκροτούν το γενικό επιχειρηματικό περιβάλλον είναι: Η γενική οικονομική κατάσταση: Τα βασικά οικονομικά μεγέθη τα οποία προσδιορίζουν την ποιότητα της επικρατούσας οικονομικής κατάστασης και τα οποία επηρεάζουν την επιχείρηση, είναι ο πληθωρισμός, η αμοιβή του κεφαλαίου (επιτόκια), το ποσοστό της ανεργίας και η ζήτηση. Τα υψηλά επιτόκια π.χ. δημιουργούν προβλήματα χρηματοδότησης και αυξάνουν ανάλογα το κόστος λειτουργίας της. Ομοίως συντελούν στον περιορισμό της ζήτησης κατά το μέτρο κατά το οποίο καθιστούν απρόθυμους τους καταναλωτές για τη λήψη δανείων, για τη προμήθεια αγαθών κλπ. Η αυξημένη ανεργία, από το ένα μέρος φαίνεται ότι ευνοεί τις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν την ευκαιρία να προμηθεύονται φθηνά εργατικά χέρια, από το άλλο μέρος όμως, συντελεί στη μείωση της αγοραστικής δύναμης του καταναλωτικού κοινού. Η τεχνολογία: Η ταχύτατη πρόοδος της τεχνολογίας στη σύγχρονη εποχή πρέπει να αποτελεί αντικείμενο συνεχούς προσοχής και επαγρύπνησης, εκ μέρους των στελεχών της επιχείρησης. Οι νέες μέθοδοι και τεχνικές έχουν ως αποτέλεσμα τη βελτίωση από άποψη ποιότητας και κόστους των παραγόμενων αγαθών καθώς και τη δημιουργία νέων αγαθών τα οποία κατακλύζουν συνεχώς την αγορά. Η τεχνολογική εξέλιξη συνεπάγεται και αντίστοιχες αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών και σε τελική ανάλυση συντελεί στη διαρκή αναδιάταξη των ανταγωνιστικών συσχετισμών στον επιχειρηματικό χώρο (π.χ. τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ένα πλήθος παραδοσιακών μηχανημάτων, εργαλείων και συσκευών που χρησιμοποιούσε ευρύτατα ο άνθρωπος καταργήθηκαν από την αγορά).

11 Τα ήθη, τα έθιμα και οι κοινωνικές αξίες: Προσδιορίζουν σε σημαντικό βαθμό την ευαισθησία του λαού και τον επηρεάζουν στην επιλογή των αγαθών και των υπηρεσιών καθώς και των προτύπων συμπεριφοράς. Σε ορισμένες κοινωνίες π.χ. αποδίδεται μεγάλη σπουδαιότητα στην κοινωνική τάξη και την κοινωνική θέση, η οποία συχνά συνδέεται με την αγορά και τη χρησιμοποίηση αγαθών παραγομένων από επιχειρήσεις με αναγνωρισμένη φήμη (αυτοκίνητα, ενδύματα, κοσμήματα) ανεξαρτήτως του εάν τα αγαθά αυτά υπερέχουν ή όχι σε λειτουργικότητα, έναντι άλλων ομοειδών αγαθών, και παρά τις υψηλές τιμές στις οποίες αυτά πωλούνται. Οι κοινωνικές αξίες και τα πιστεύω, επηρεάζουν επίσης και τη στάση των εργαζομένων απέναντι στην επιχείρηση. Στην Ιαπωνία οι εργαζόμενοι, πέραν της τυπικής, νομικής υποχρέωσης για παροχή των υπηρεσιών τους, που προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας, τρέφουν απέναντι στην επιχείρηση και ένα είδος σεβασμού και αφοσίωσης, πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει με τους συναδέλφους τους της Ευρώπης και της Αμερικής. Το πολιτικό κλίμα: Ο βαθμός της πολιτικής σταθερότητας που επικρατεί σε ένα τόπο, επηρεάζει ανάλογα και τη δραστηριότητα της επιχείρησης. Οι συχνές κυβερνητικές αλλαγές και ιδιαίτερα όταν αυτές συντελούνται κάτω από ανώμαλες πολιτικές συνθήκες, δημιουργούν αντίστοιχες κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές. Η πολιτική αστάθεια και αβεβαιότητα παρεμβάλλει σοβαρά εμπόδια στη διαδικασία του επιχειρηματικού προγραμματισμού.

12 Το σύνταγμα και οι νόμοι: Το σύνταγμα ως υπέρτατος νόμος του κράτους θέτει τους γενικούς κανόνες λειτουργίας των τριών κρατικών εξουσιών (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) και κατοχυρώνει τα θεμελιώδη δικαιώματα του πολίτη. Το βασιζόμενο στο σύνταγμα σύστημα των κανόνων δικαίου προσδιορίζει σε σημαντικό βαθμό τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται και τι επιβάλλεται να κάνει η επιχείρηση. Ο προσδιορισμός των ανωτάτων διοικητικών οργάνων της επιχείρησης, οι φορολογικές της υποχρεώσεις, οι σχέσεις της με το προσωπικό, σε πάμπολλες περιπτώσεις η ποιότητα των προσφερομένων αγαθών και υπηρεσιών καθώς και οι τιμές αυτών, αποτελούν αντικείμενο νομοθετικής ρύθμισης. Πληθυσμός: Ο πληθυσμός του τόπου στον οποίο εγκαθίσταται και λειτουργεί η επιχείρηση, επηρεάζει άμεσα την επιβίωση και την ανάπτυξή της. Το μέγεθος της επιχείρησης επηρεάζεται αποφασιστικά από το μέγεθος του πληθυσμού. Εκτός από το συνολικό μέγεθος του πληθυσμού, άλλα στοιχεία τα οποία πρέπει να ερευνά και να λαμβάνει υπόψη η επιχείρηση είναι η διάρθρωση κατά φύλο, κατά ηλικία και κατά κοινωνικές τάξεις. Ο φυσικός πλούτος: Η αφθονία φυσικού πλούτου σε μια χώρα προσδιορίζει σε σημαντικό βαθμό και την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία στη χώρα αυτή. Ο φυσικός πλούτος περιλαμβάνει κυρίως τα αποθέματα μεταλλευμάτων, πετρελαίου, το δασικό πλούτο, τη γόνιμη γη, τον αλιευτικό πλούτο κ.ο.κ. και αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής. Η άνθηση όμως επιχειρήσεων πρωτογενούς παραγωγής σε ένα τόπο δημιουργεί άριστες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και επιχειρήσεων που ανήκουν και στις δύο άλλες μορφές παραγωγής (μεταποίηση, εμπόριο-υπηρεσίες).

13 Το Ειδικό Περιβάλλον Οι βασικοί παράγοντες που συγκροτούν το ειδικό περιβάλλον είναι οι ακόλουθοι: Ανταγωνιστές: Για κάθε επιχείρηση ανταγωνιστές είναι όλες οι άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις των οποίων τα συμφέροντα συγκρούονται με τα δικά της. Το περισσότερο εμφανές πεδίο στο οποίο εκδηλώνεται ο ανταγωνισμός είναι η προσπάθεια προσέλκυσης καταναλωτών. Ανταγωνισμός εκδηλώνεται και σε άλλους τομείς δραστηριότητας, όπως είναι η προμήθεια πρώτων υλών ευρισκομένων σε ανεπάρκεια, η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία και η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας. Πελάτες: Μεταξύ συγκεκριμένης επιχείρησης και του τελικού καταναλωτή των προϊόντων της, περιλαμβάνεται μια αλυσίδα μεσαζόντων. Για παράδειγμα πελάτης μιας βιομηχανίας αναψυκτικών είναι ο χονδρέμπορος. Αυτός έχει σαν πελάτη το λιανέμπορο και του λιανέμπορου πελάτης είναι ο τελικός καταναλωτής. Επομένως το ποιος είναι ο πελάτης, την προσοχή του οποίου επιδιώκει να αποσπάσει συγκεκριμένη επιχείρηση, εξαρτάται και από τη θέση την οποία αυτή κατέχει στην παραπάνω αλυσίδα. Η συγκέντρωση πληροφοριών που αποσκοπούν στην εξασφάλιση και τη διατήρηση πελατείας, επιδιώκεται με διαφόρους τρόπους από τους οποίους οι πιο συνηθισμένοι είναι: η έρευνα αγοράς, η χρησιμοποίηση καταλόγων διαφόρων ατόμων ή οργανισμών που λόγω ιδιότητας ή επαγγέλματος χρησιμοποιούν συγκεκριμένο αγαθό (π.χ. οι γιατροί για ένα νέο φάρμακο) και οι περιοδικές εκθέσεις που υποβάλλουν στην επιχείρηση ειδικευμένοι στο θέμα αυτό συνεργάτες της. Ο χειρισμός της πελατείας θεωρείται ως ένα από τα περισσότερο σοβαρά προβλήματα της σύγχρονης επιχείρησης.

14 Οι προμηθευτές: Περιλαμβάνει κάθε άλλη επιχείρηση ή οργανισμό και κάθε άτομο από το οποίο η επιχείρηση προμηθεύεται οτιδήποτε της είναι απαραίτητο για τη διεξαγωγή της δραστηριότητάς της. Έτσι ως προμηθευτές χαρακτηρίζονται ακόμη: οι τράπεζες και τα άλλα πιστωτικά ιδρύματα που προμηθεύουν στην επιχείρηση χρηματικά κεφάλαια, οι προμηθευτές υπηρεσιών συντήρησης και επισκευών κτιριακών και μηχανικών εγκαταστάσεων, τα γραφεία ευρέσεως εργασίας ως προς τις υπηρεσίες εξασφάλισης προσωπικού, οι εκδότες περιοδικών, οι προμηθευτές επαγγελματικών πληροφοριών κ.ο.κ. Πρέπει να αποφεύγεται η εξάρτηση από μία και μοναδική πηγή προμήθειας υλικών ή υπηρεσιών. Ο καταρχήν «καλός» προμηθευτής μπορεί να παύσει σε κάποια στιγμή να είναι συνεργάσιμος και συνεπής οπότε η ύπαρξη εναλλακτικής λύσης είναι αναγκαία. Οι επαγγελματικές ενώσεις: Αυτές κατά τον ένα ή κατά τον άλλο τρόπο ασκούν έλεγχο ή ρυθμιστική επιρροή επί της δραστηριότητας της επιχείρησης. Π.χ. οι εμπορικοί σύλλογοι, οι ενώσεις των ιατρών, των φαρμακοποιών, των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, των ιδιωτικών ακινήτων κ.λ.π. Οι ενώσεις αυτές θεσμοθετούνται για την προστασία του καταναλωτικού κοινού από τις αυθαιρεσίες και τις υπερβολές των επιχειρήσεων αλλά και για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης των ιδίων των επιχειρήσεων. Οι κοινωνικές ομάδες πίεσης: Αυτές επιδιώκουν να θέσουν περιορισμούς στη δραστηριότητα των επιχειρήσεων. Το αντικαπνιστικό κίνημα, οι ενώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, για την ισότητα των δύο φύλλων, για την προστασία έναντι της αυθαιρεσίας των δημοσίων οργανισμών (ύδρευση, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρικό ρεύμα) θα μπορούσαν να αποτελέσουν παραδείγματα τέτοιων ομάδων πίεσης. Τα σωματεία των εργαζομένων: Έχουν δικαίωμα διαπραγμάτευσης με την ηγεσία της επιχείρησης επί των θεμάτων που απασχολούν τα μέλη τους.

15 Οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις: Οι επιχειρήσεις πολλές φορές συνεργάζονται μεταξύ τους για την επιδίωξη στόχων για την πραγματοποίηση των οποίων δεν αρκεί η μεμονωμένη προσπάθεια. Στις περιπτώσεις αυτές δημιουργούνται πρόσθετα προβλήματα αναφερόμενα στην οργάνωση και το συντονισμό της κοινής προσπάθειας, τη χρησιμοποίηση του εξοπλισμού, τον επιμερισμό των δαπανών, τη διαφύλαξη των βιομηχανικών μυστικών κ.ο.κ..

16 ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το εσωτερικό περιβάλλον είναι διαφορετικό για κάθε επιχείρηση και συγκροτείται από την ανωτάτη ηγεσία, τους εργαζόμενους και τη διαμορφωμένη και επικρατούσα μέσα στην επιχείρηση νοοτροπία. Ανωτάτη ηγεσία: Αν η επιχείρηση είναι ατομική την ανωτάτη διοίκηση την έχει ο ατομικός επιχειρηματίας ή το προβλεπόμενο για κάθε περίπτωση συλλογικό όργανο διοίκησης, αν η επιχείρηση λειτουργεί με τη μορφή εταιρείας (π.χ. στην ανώνυμη εταιρεία το διοικητικό συμβούλιο). Εργαζόμενοι: Οι ενώσεις αποτελούν στοιχεία του ειδικού εξωτερικού περιβάλλοντος ταυτόχρονα όμως και του εσωτερικού περιβάλλοντος από τη στιγμή που τα μέλη της δραστηριοποιούνται εντός της επιχείρησης. Η εναρμόνιση των στόχων μεταξύ διοίκησης και προσωπικού πρέπει να αποτελεί μόνιμη επιδίωξη της διοίκησης. Επικρατούσα νοοτροπία: Στα πλαίσια της κοινής προσπάθειας και της αλληλοεπίδρασης μεταξύ των μελών της επιχείρησης, δημιουργείται και επικρατεί ως συνισταμένη των διαφορετικών απόψεων και ιδεών, μια γενική νοοτροπία σχετικά με: το ρόλο και τη σημασία της επιχείρησης για τους ιδιοκτήτες, για τη κοινωνία και τους εργαζόμενους, το πώς πρέπει να εκτελείται κάθε δραστηριότητα και το πώς πρέπει να ενα ιεραρχούνται οι σκοποί και οι ενέργειες.

17 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η επιχείρηση παρά το ότι δεν έχει φυσική υπόσταση ανάλογη με εκείνη του ατόμου, είναι αυτοτελής οντότητα και διαθέτει δική της φυσιογνωμία και κοινωνική παρουσία που εκφράζεται διά των στελεχών της. Αποτελεί ενεργό μέρος της κοινωνίας, αναπτύσσει δραστηριότητα και δημιουργεί σχέσεις εντός αυτής, υφίσταται την επίδρασή της και επιδρά η ίδια επ’ αυτής. Απολαμβάνει κοινωνικών δικαιωμάτων αναλόγων προς εκείνα των ατόμων και ως εκ τούτου αναλαμβάνει, σε ανταπόδοση, αντίστοιχες υποχρεώσεις και ευθύνες. Οφέλη και δικαιώματα Ανθρώπινες υπηρεσίες: Η επιχείρηση προμηθεύεται από την κοινωνία τις πάσης φύσεως ανθρώπινες υπηρεσίες που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία της. Έχει την ευχέρεια και την άνεση να επιλέξει ελεύθερα τα άτομα που κρίνει κατάλληλα για τις δικές της ανάγκες. Υλικά μέσα: Τα πάσης φύσεως υλικά μέσα (πρώτες ύλες, εμπορεύματα κ.λ.π.) προμηθεύεται η επιχείρηση από το κοινωνικό της περιβάλλον. Χρηματικά μέσα: Το κοινωνικό περιβάλλον θέτει στη διάθεσή της τα απαραίτητα χρηματικά κεφάλαια είτε αυτά προέρχονται από τους άμεσους επενδυτές (μετόχους, δανειστές) είτε από το τραπεζικό πιστωτικό σύστημα.

18 Υπηρεσίες υποδομής: Οι τηλεπικοινωνίες, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, το οδικό δίκτυο, το δίκτυο των σιδηροδρομικών μεταφορών, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, αποτελούν μερικές μόνο περιπτώσεις από τα θεμελιώδους σημασίας έργα υποδομής που τίθενται στη διάθεση της επιχείρησης από την πρώτη στιγμή ίδρυσης και λειτουργίας της. Η συμβολή των υπηρεσιών που αντλεί η επιχείρηση από τα έργα υποδομής αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση των σκοπών της. Υπηρεσίες ασφάλειας και προστασίας: Οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από ασφάλεια και προστασία απέναντι στο έγκλημα και γενικά απέναντι σε κάθε προσβολή των εννόμων αγαθών τους. Την ασφάλεια και την προστασία των επιχειρήσεων όπως και των μελών της κοινωνίας, αναλαμβάνει το κράτος με τη συγκρότηση, την οργάνωση και τη λειτουργία καταλλήλων για το σκοπό αυτό δημοσίων υπηρεσιών (δικαστήρια, σώματα ασφαλείας κ.λ.π.). Υποχρεώσεις και ευθύνες Ευθύνες για την προστασία του περιβάλλοντος: Η επιχείρηση έχει ευθύνη για την διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η ρύπανση των υδάτων των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών και η καταστροφή της εντός αυτών ζωής και η καταστροφή του χερσαίου ζωικού και φυτικού πλούτου, έχουν προσελκύσει κατά τα τελευταία χρόνια την προσοχή των ειδικών και έχουν αναχθεί σε μείζονα προβλήματα της διεθνούς κοινότητας. Οι επιχειρήσεις φέρουν ένα μεγάλο ποσοστό ευθύνης για την συντελούμενη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

19 Ευθύνη για τον εργαζόμενο άνθρωπο: Ο εργαζόμενος πρέπει να αντιμετωπίζεται από την επιχείρηση ως ανθρώπινη ύπαρξη και ανθρώπινη αξία. Ο σεβασμός της αξιοπρέπειας, η προστασία της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο της εργασίας, η εξασφάλιση ανεκτών συνθηκών εργασίας από άποψη χώρου, φωτισμού, αερισμού, θερμοκρασίας κ.λ.π. η καταβολή δίκαιης αμοιβής, η στοιχειώδης προστασία της μητρότητας και των ανηλίκων εργαζομένων είναι μερικά από τα σημεία στα οποία έχει υποχρέωση να δίνει ιδιαίτερη σημασία η επιχείρηση. Ευθύνη για τον καταναλωτή: Η επιχείρηση πρέπει να εφαρμόζει μια κοινωνική υπεύθυνη πολιτική στις σχέσεις της με το καταναλωτικό κοινό. Οφείλεται να φέρεται με στοιχειώδη ευπρέπεια προς τους πελάτες και να μεριμνά για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειάς του. Η επιχείρηση έχει την κοινωνική υποχρέωση απέναντι στον καταναλωτή: - Για την πληρέστερη δυνατή ενημέρωσή του, όσον αφορά τη λειτουργία και τη χρησιμότητα του πωλουμένου αγαθού. - Για την αναγνώριση του δικαιώματος και για τη διευκόλυνση να επιλέξει το αγαθό που επιθυμεί να αγοράσει. - Για προσεκτική ακρόαση του πελάτη, για τυχόν παράπονα που διατυπώνει για ελαττώματα του αγαθού ή για πληρωμή υπερβολικής τιμής. Η αντιμετώπιση των παραπόνων πρέπει να γίνεται με ειλικρίνεια και εντιμότητα και οι ευθύνες, να γίνονται με προθυμία αποδεκτές.

20 Η ευθύνη προς τους επενδυτές: Απέναντι στους επενδυτές (μέτοχοι) το διοικητικό συμβούλιο και τα διοικητικά στελέχη ως διαμορφωτές και εκφραστές της βούλησης της επιχείρησης, έχουν ηθική-κοινωνική ευθύνη για εμπνευσμένη, σώφρονα και έντιμη διαχείριση, ώστε να επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή αποδοτικότητα των κεφαλαίων τους και να καθίσταται δυνατή η διανομή ικανοποιητικού μερίσματος. Συμμετοχή σε κοινωφελείς δραστηριότητες: Ο βαθμός της κοινωνικής υπευθυνότητας της επιχείρησης συμπίπτει με το βαθμό της κοινωνικής ευαισθησίας και κρίνεται από την προθυμία συμμετοχής στην κοινωνική προσπάθεια για: - Πνευματική ανάπτυξη και καλλιέργεια - Ανακούφιση των οικονομικών αδυνάτων - Βελτίωση της ποιότητας των ανθρωπίνων σχέσεων - Απάλυνση του ανθρωπίνου πόνου Η επιχείρηση για να τύχει της γενικής κοινωνικής εκτίμησης και αποδοχής πρέπει να συνεισφέρει σε διάφορους οργανισμούς κοινωφελούς χαρακτήρα, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκπαίδευσης, της υγείας, της τέχνης, της φιλανθρωπίας κ.ο.κ.

21 Έλεγχος της κοινωνικής ανευθυνότητας Η αγνόηση της κοινωνικής ευθύνης και η κοινωνική ασυνέπεια, επισύρει σε βάρος της επιχείρησης τις ακόλουθες μορφές ελέγχου: Κοινωνικός έλεγχος: Ασκείται μέσω του ανταγωνισμού, μέσω του συνδικαλισμού και μέσω των ευαισθητοποιούμενων κοινωνικών ομάδων. Ο μηχανισμός του ανταγωνισμού επεμβαίνει κυρίως όταν εκδηλώνεται παραμέληση ή αγνόηση των κοινωνικών υποχρεώσεων προς τον καταναλωτή. Ο καταναλωτής θα στρέψει την προτίμησή του προς τα προϊόντα άλλων επιχειρήσεων, αν αυτό που του προσφέρεται θέτει σε κίνδυνο την υγεία ή την ασφάλειά του, ή μειονεκτεί ποιοτικά, ή του προσφέρεται σε υψηλή τιμή. Θα αντιδράσει επίσης όταν η απέναντί του συμπεριφορά εκ μέρους της επιχείρησης δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή και όταν περιφρονούνται τα στοιχειώδη δικαιώματά του. Ο συνδικαλισμός επεμβαίνει εκεί όπου εμφανίζονται συμπτώματα μειωμένου ενδιαφέροντος της επιχείρησης για το προσωπικό της. Οι χαμηλές αμοιβές, η ακαταλληλότητα των χώρων και των συνθηκών εργασίας, τα αυξημένα εργατικά ατυχήματα, το χαμηλό επίπεδο συμπεριφοράς του επιχειρηματία προς το εργατικό και υπαλληλικό προσωπικό, αποτελούν τις συνηθισμένες αιτίες διαμαρτυρίας των συνδικαλιστικών οργάνων.

22 Κρατικός έλεγχος: Εκδηλώνεται μέσα από μηχανισμούς που εισάγονται και λειτουργούν στα πλαίσια των διαφόρων κλάδων του δικαίου. Οι κανόνες του εργατικού δικαίου που αφορούν τις αμοιβές, την ασφάλιση, την προστασία από εργατικά ατυχήματα, την χορήγηση αδειών κ.λ.π. αποτελούν μέσα προστασίας κατά της αυθαιρεσίας και ασυνέπειας της επιχείρησης σε βάρος των εργαζόμενων. Επίσης το εμπορικό, το αγορανομικό, το φορολογικό και το ποινικό δίκαιο αποσκοπούν: στην προστασία των συμφερόντων του κράτους, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην προστασία του καταναλωτή και στην εύρυθμη διεξαγωγή των συναλλαγών προς εξυπηρέτηση του γενικότερου κοινωνικού συμφέροντος. Αυτοέλεγχος: Ο αυτοέλεγχος επιτυγχάνεται έμμεσα με τη συμβολή των διαφόρων στελεχών της επιχείρησης (υπεύθυνοι ελέγχου ποιότητας, υπεύθυνοι για τα παράπονα πελατών, εργατολόγοι, φοροτεχνικοί κ.λ.π.). Με τη συμβολή των στελεχών αυτών αποφεύγεται η δημιουργία ή διευκολύνεται η ριζική λύση προβλημάτων κοινωνικής ευθύνης της επιχείρησης.

23 Αρνητικές και θετικές περί κοινωνικής ευθύνης απόψεις Αρνητικές απόψεις - Η συμμετοχή σε κοινωνικούς σκοπούς εκτρέπει την επιχείρηση από τον βασικό σκοπό της που είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους προς όφελος του επιχειρηματία. - Η συμμετοχή σε κοινωνικούς σκοπούς (π.χ. οικονομική ενίσχυση) αυξάνει την επιρροή των επιχειρήσεων. - Η διαμάχη και ο ανταγωνισμός που αναπτύσσεται μεταξύ διαφόρων τοπικών κοινωνικών φορέων για την εξασφάλιση της εύνοιας και φυσικά και κάποιας οικονομικής βοήθειας από μέρους μιας ή περισσοτέρων επιχειρήσεων που είναι εγκαταστημένες σε έναν τόπο ή διατηρούν κοινωνικούς δεσμούς με τον συγκεκριμένο τόπο. Στις περιπτώσεις αυτές δημιουργείται δίλημμα και για το στέλεχος της επιχείρησης που καλείται να πάρει σχετική απόφαση. Θετικές απόψεις - Από τη στιγμή που και η ίδια η επιχείρηση έχει συντελέσει στη δημιουργία ορισμένων κοινωνικών προβλημάτων είναι λογικό και δίκαιο να συμμετάσχει στην προσπάθεια για τη λύση τους. - Επιβάλλεται η επιχείρηση να συμπεριφέρεται κοινωνικά κατά τρόπο ανάλογο με εκείνον που επιβάλλουν τα αισθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Αυτό προκύπτει από το ότι η επιχείρηση αποτελεί κοινωνική ομάδα και χαίρει νομικής προστασίας ανάλογης με εκείνης των ατόμων.