Κοινωνικο-ψυχολογικές θεωρίες για την πρόσληψη της απειλής στις διομαδικές σχέσεις Γιώργος Τσουβέλας Υποψ. Διδάκτορας, Τμήμα Ψυχολογίας ΕΚΠΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "Κοινωνικο-ψυχολογικές θεωρίες για την πρόσληψη της απειλής στις διομαδικές σχέσεις Γιώργος Τσουβέλας Υποψ. Διδάκτορας, Τμήμα Ψυχολογίας ΕΚΠΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κοινωνικο-ψυχολογικές θεωρίες για την πρόσληψη της απειλής στις διομαδικές σχέσεις Γιώργος Τσουβέλας Υποψ. Διδάκτορας, Τμήμα Ψυχολογίας ΕΚΠΑ

2 Περιεχόμενα Συζήτηση- Αναστοχασμός - Άσκηση Εφαρμογές των θεωριών Διομαδικές θεωρίες απειλής Απειλή & γνωστική ασυμφωνία Διομαδικές σχέσεις

3 συγκρούσεις πόλεμος κοινωνία μηδενική ανοχή διακρίσεις φύλου βία οικογένεια ρατσισμός σχολείο απειλές χώρος εργασίας μετανάστευση Εισαγωγή ανηθικότητα άμυνα άλλος Πώς δημιουργούνται; Πως διαιωνίζονται; Πως μεταδίδονται;

4 Θεωρία κοινωνικής ταυτότητας Θεωρία γνωστικής ασυμφωνίας

5 Θεωρίες απειλής, άγχος και γνωστική ασυμφωνία

6 Απειλή γνωστική ασυμφωνία  Απειλές: προσωπική αβεβαιότητα, ευκρινής θνητότητα, απώλεια ελέγχου, αντιληπτικός αιφνιδιασμός, συγκρούσεις ως προς τους στόχους  Προκαλούν  αύξηση της δέσμευσης σε στόχους, ιδανικά, κοινωνικές σχέσεις, ταυτίσεις, ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες  Αμυντικές αντιδράσεις  σε νευροχημικό, υπαρξιακό και συμπεριφορικό επίπεδο

7 Θεωρίες αμυντικής αντίδρασης στην απειλή  Θεωρίες που βασίζονται στην θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας του Festinger  Ενεργοποίηση της εσωτερικής έντασης προέρχεται από την ασυμφωνία μεταξύ των εμπειριών που έρχονται σε σύγκρουση με τις σχετικές γνωσίες (σκέψεις-κανόνες-αξιολογήσεις-εκτιμήσεις).  Η μείωση της εσωτερικές έντασης έρχεται μέσα από σκέψεις & συμπεριφορές που έρχονται ως απάντηση

8 Ομπρέλα θεωριών γ.α. για απειλή

9 Βασικός μηχανισμός

10 Θεωρία διαχείρισης του τρόμου Τerror management theory (TMT)

11

12  Νύξεις θανάτου ενεργοποιούν τόσο προσωπικές όσο και κοινωνικές άμυνες.  Προσωπικές άμυνες = βελτίωση της αυτοεκτίμησης  Κοινωνικές άμυνες = προάσπιση πολιτισμικών κοσμοθεωριών και έσω- ομάδων

13 Θεμελιώδεις αρχές ΤΜΤ  Επίγνωση θανάτου  τρόμο  ακινητοποιήσει πλήρως το άτομο (συμφ. με Becker).  Βασικό κίνητρο συμπεριφοράς = προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του τρόμου.  Αντιμετώπιση  μέσω πολιτισμού & αίσθησης αξίας που αυτός παρέχει στο άτομο (αυτοεκτίμησης) (Solomon et al.,1991)  Πολιτισμός - Αυτοεκτίμηση & Στενές σχέσεις με τους άλλους  μηχανισμοί άμυνας απέναντι στο άγχος του θανάτου (Florian, Mikulincer & Hirschberger, 2002. Mikulincer, Florian & Hirschberger, 2003).

14 Νόημα – θάνατος & ΤΜΤ  Δεν προσπαθούμε να διαχειριστούμε φόβο θανάτου, αλλά  διαχειριστούμε ένα σύστημα νοημάτων (Wong, 2002).  Άνθρωποι γεννιούνται με μια έμφυτη ανάγκη για νόημα, " Overload" υποχρεώσεων που προκύπτουν μέσα από τις διαδικασίες της ζωής. Θάνατος  αφυπνίζει ανάγκη & ώθηση για ανεύρεση νοήματος & σκοπού στη ζωή. Aνακαλύπτουμε & δημιουργούμε νόημα σε κάθε κατάσταση (ακόμα και στην αντιμετώπιση του θανάτου). Μέσω διαχείρισης του νοήματος  εμβαθύνουμε σε πίστη & πνευματικότητα  προστατευτούμε από τον φόβο του θανάτου.

15 ΤΜΤ Μοντέλο διπλής επεξεργασίας  Εγγύτερες & απώτερες άμυνες (Pyszczynski, Greenberg, & Solomon, 1999)  Εγγύτερες  άμεση καταστολή επίγνωσης του θανάτου  παροδικά επίτευξη στόχου, (απόσπαση) στη συνέχεια αναδύονται οι απώτερες άμυνες (Greenberg, Pyszczynski, Solomon, Simon, & Breus, 1994).  Απώτερες άμυνες  άμυνες αυτοεκτίμησης και προάσπισης της κοσμοθεωρίας για καταστολή άγχους μέσω συμβολικής αθανασίας  Διπλή επεξεργασία & «δυναμικά άγχους»

16 (Πηγή: Arndt, Cook & Routledge, 2004, Μετάφραση: Καραγιαννάκη, 2012 )

17 Γενικές αρχές θεωριών απειλής & γ.α.  Αυτό-αξία, διαχείριση τρόμου, αποκατάσταση του ελέγχου βλέπουν απειλή ως κάτι που υποσκάπτει κάποια θεμελιώδη ψυχολογική ανάγκη για την αποκατάσταση της οποία θα πρέπει να ενεργοποιηθούν κάποιες άμυνες.  Ανάλογα με τη θεωρία ασυμφωνίας σε επίπεδο αντίληψης – επιστημολογίας – κινήτρων.  Απειλή = το αποτέλεσμα της ασυμφωνίας ή της επιθυμίας και της παρούσας κατάστασης.

18  Εγγύτερες άμυνες = εγρήγορση /αποφυγή/ ανακούφιση  Ύστερα από κάποια περίσπαση   Απώτερες άμυνες που εμπλέκουν το άτομο σε επίταση της δέσμευσής του σε ενέργειες, σε σκέψεις, σε στόχους και σε ομάδες. Γενικές αρχές θεωριών απειλής & γ.α.

19 Απειλή και TMT τι κρατάω Θάνατος Σταμάτα να το σκέφτεσαι! Σώσε τον εαυτό σου μέσα από: Αύξηση της αυτοεκτίμησης & Μέσα από κοσμοθεωρίες  Αθανασία! Απόσπαση Προσοχής!

20 Διομαδικές θεωρίες απειλής Θεωρία κοινωνικής ταυτότητας Θεωρία ενοποιημένης / διομαδικής απειλής Θεωρία κοινωνικής κυριαρχικότητας

21 Α) Θεωρία κοινωνικής ταυτότητας Social Identity Theory (SI)

22 Θεωρία κοινωνικής ταυτότητας  Κατανόηση διομαδικής διάκρισης  Ελάχιστες συνθήκες μέλη έσω ομάδας να κάνουν διάκριση σε μέλη έξω ομάδας;  Αυτοεικόνα & συμπεριφορά ομάδας (Hogg & Terry, 2001)  Προσωπική ταυτότητα = ηθική ευαισθησία και συνείδηση, επιθυμία για επίτευξη, υπεροχή και ικανότητα (Mayor et al., 2009) Θεωρία που προβλέπει τις διομαδικές συμπεριφορές βασιζόμενη στο ατομικά προσλαμβανόμενο στάτους σε ένα διομαδικό περιβάλλον (Tajfel & Turner, 1979)

23

24 Προσωπική ταυτότητα vs Κοινωνική ταυτότητα  Προσωπική= βιοκοινωνικοί δείκτες (φύλο, ηλικία φυλή) και προσωπική ιστορία του ατόμου  Κοινωνική= κατηγοριοποίηση & κοινωνική πρόσληψη, επιδίωξη της κοινωνιοψυχολογικής κατανόησης των αιτιών της προκατάληψης και των διομαδικών συγκρούσεων (Abrams & Hoggs, 1999).  Αλληλεπίδραση προσωπικής & κοινωνικής ταυτότητα  γενική ταυτότητα

25 3 διαστάσεις κοινωνικής ταυτότητας  Αυτο-αντίληψη  Αυτοεκτίμηση που απορρέει από την ομάδα  Δέσμευση στην ομάδα  αίσθημα ένωσης με την ομάδα  Έξω ομάδα  ανταγωνισμός για status, για αγαθά και πηγή κοινωνικής σύγκρισης

26 Διαστάσεις Κοινωνικής Ταυτότητας  Κοινωνική ταυτότητα & διομαδική συμπεριφορά καθοδηγούνται από επιθυμία για θετική αξιολόγηση της κοινωνικής ταυτότητας μέσα από θετικά διομαδικά χαρακτηριστικά τα οποία στη συνέχεια κινητοποιούν την ανάγκη για θετική εκτίμηση (Hogg & Terry, 2001).  Κοινωνική ταυτότητα κινητοποιείται από την αυτό-ενίσχυση & μείωση της αβεβαιότητας τα οποία  αγωνίζονται ώστε η ομάδα αυτή να είναι καλύτερη και διακριτή από τις άλλες ομάδες  Κεντρικές διαστάσεις = αυτοκατηγοριοποίηση, η συλλογική αυτοεκτίμηση & η δέσμευση στην ομάδα.

27 Προσωπική ταυτότητα  Ηθική ευαισθησία και συνείδηση  Επιθυμία για επίτευξη  Επιθυμία για υπεροχή  Επιθυμία για επάρκεια

28 Αυτοκατηγοριοποίηση

29 Συλλογική αυτοεκτίμηση = θετική αυτοεκτίμηση που προκύπτει από τη συμμετοχή στην ομάδα.  Ανάγκη να βλέπουν τον εαυτό με ένα θετικό τρόπο σε σχέση με τους σχετιζόμενους (έσω ομάδα) άλλους (Hogg & Terry, 2011) και αυτό μπορεί να επιτευχθεί εντός της έσω ομάδας μέσα από συγκρίσεις μεταξύ των μελών της έσω ομάδα με την έξω ομάδα με τρόπους που προάγουν την ενοομαδική εύνοια.  Όσο πιο καλός δείχνει κάποιος σε σύγκριση με άλλες ομάδες, τόσο περισσότερο ανεβαίνει το στάτους του και τόσο περισσότερο ανεβάζει τα συλλογικά επίπεδα αυτοεκτίμησης της ομάδας.

30 Δέσμευση στην ομάδα = Βαθμός δέσμευσης του ατόμου στην ομάδα.  Ρίσκο αποδέσμευσης και ψυχολογικής προσχώρησης σε κυριαρχούσα ομάδα  Διατήρηση ομάδας και των μελών εντός της ομάδας  Όταν κάποιοι προσδένονται υπερβολικά με την ομάδα οδηγούνται σε στερεοτυπική σκέψη και υποτίμηση των έξω ομάδων, υπερβολική εξάρτηση, αντικοινωνική συμπεριφορά, μειωμένη δημιουργικότητα & μειωμένη αίσθηση της έννοιας του εαυτού στο επίπεδο του ατόμου.

31 SI πεδία εφαρμογής Πεδία εφαρμογής Σχέσεις στο επίπεδο του ατόμου & ομαδικές διεργασίες Προκατάληψη & διομαδικές σχέσεις Αυτοεικόνα & προσωπικότητα Στερεότυπα

32 SI Δυνάμεις και αδυναμίες  Ανάλογα με το πλαίσιο το άτομο μπορεί να επιλέξει προσωπική ή κοινωνική ταυτότητα  Δυνάμεις  εμπειρική τεκμηρίωση σε πειράματα και σε μελέτες πεδίου στο χώρο εργασίας  Εμπεριέχει κοινωνικές & ατομικές διαστάσεις ενώ παράλληλα εξηγεί κίνητρα για την αιτιολόγηση της συμπεριφοράς  Ενσωματώνει κίνητρα αιτιολόγησης τόσο προσωπικών όσο και κοινωνικών χαρακτηριστικών ενός ατόμου  Εμπεριέχει κοινωνικές & προσωπικές όψεις επιπλέον στην περιγραφή του πώς η κατάσταση διαμορφώνει τη συμπεριφορά

33 SI Βασικές αδυναμίες  Εξαρτάται υπερβολικά από την ασαφή έννοια της ταυτότητας για να εξηγήσει πώς τα άτομα κινητοποιούνται να συμπεριφέρονται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται.  Η συμπεριφορά δεν καθορίζεται πλήρως από την ένταξη σε μια ομάδα και δεν είναι από την άλλη τελείως ανεξάρτητη από αυτή (Batalha, 2008). Η κοινωνική συμπεριφορά ενός ατόμου εκφράζει τόσο την ατομικότητα όσο και την συμμετοχή ενός ατόμου στην ομάδα.

34 Θεωρία ενοποιημένης/διομαδικής απειλής Integrated/Intergroup Threat Theory (ITT)

35 Θεωρία ενοποιημένης/διομαδικής απειλής (ΙΤΤ)  Απειλές είναι ενεργές κάθε φορά που οι ενέργειες, οι πεποιθήσεις, ή τα χαρακτηριστικά μια ομάδας έρχονται σε σύγκρουση με την επίτευξη ενός στόχου ή με την ευημερία μιας άλλης ομάδας (Riek et al. 2006).  Συγκρούσεις μπορεί να είναι για υλικά αγαθά (π.χ. χρήματα) είτε συμβολικά αγαθά (ισχύς, status, δύναμη, γνώση).  Έλλειψη αγαθών  απειλή ομάδας  κινητοποίηση  ανταγωνισμός για αγαθά  διατήρηση ταυτότητα της ομάδας & επίτευξη στόχων  Ανταγωνισμός  αρνητικές στάσεις  σε όσους χρησιμοποιούν/έχουν τα αγαθά

36 2 είδη απειλής Α) προσωπική  κάποιος λαμβάνει αρνητική αξιολόγηση στη δουλειά του και παραιτείται για να αμυνθεί απέναντι στην επίθεση που δέχεται η ταυτότητά του Β) διομαδική (μπορεί να είναι και προσωπική παράλληλα)  τα μέλη μια ομάδας αντιλαμβάνονται ότι τα μέλη της άλλης ομάδας θα εξαντλήσουν τα αγαθά (είτε ψυχολογικά, είτε υλικά) και δεν θα είναι πλέον σε θέση να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα αγαθά

37 Συνθήκες έλλειψης απειλής  Χωρίς απειλή τα άτομα δεν κινητοποιούνται να προστατέψουν τα αγαθά (Redmond, 2012)  Κινητοποιούνται για εμπλοκή σε συνεργατικές συμπεριφορές – συμβάλουν ουσιαστικά σε αποτελεσματικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων (Redmond, 2012)  Άτομα σκέφτονται και δρουν λιγότερο στερεοτυπικά (Ellemers et al., 2002)

38 Ενδοομαδική εύνοιαΕξωομαδική υποτίμηση  τείνουν να βοηθούν μέλη της ομάδας τους Αίσθημα δέσμευσης στην ομάδα (Redmond, 2012) Μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση/ «αυτοαξία» από το ανήκειν στην ομάδα (Redmond, 2012) Ενδοομαδική εύνοια ως προστατευτικός μηχανισμός  άτομο & ομάδα Όσο πιο μεγάλη ομάδα τόσο μεγαλύτερη ισχύ στις άλλες  εκτός ομάδας Δυνητικός ανταγωνιστής για πόρους (Redmond, 2012) Η απειλή πρέπει να υπάρχει προκειμένου να υπάρχει σύγκρουση και αρνητικές συμπεριφορές προκειμένου να συνεχίζουν να ακολουθούνται από τις δύο ομάδες. Τα μέλη της έσω-ομάδας επιθυμούν να κάνουν/παρουσιάζουν/αναπαριστο ύν τα μέλη της έξω-ομάδας να δείχνουν οι κακοί της υπόθεσης προκειμένου να ενισχύουν την εικόνα τους και το status τους.

39 ΙΤΤ διαστάσεις  Ρεαλιστικές απειλές  Συμβολικές απειλές  Διομαδικό άγχος  Αρνητικά στερεότυπα  1 + 2  ο βαθμός στον οποίο αισθάνεται η έσω ότι απειλείται τόσο θα τείνει να υπάρχει προκατάληψη για την άλλη ομάδα.  3 + 4  ενισχύουν τις αντιλαμβανόμενες απειλές με το να καλλιεργούν αρνητικές προσδοκίες και πεποιθήσεις για τις άλλες ομάδες

40 Ρεαλιστικές απειλές  Ρίσκο/επικινδυνότητα για  Ασφάλεια  Οικονομία  Πολιτική  Υγεία  Ευμάρεια (Kendall, 1998).

41 Συμβολικές απειλές  Πεποιθήσεις και αξίες που διακινδυνεύονται (;) π.χ. ηθικές, αξίες, στανταρντς, στάσεις, πεποιθήσεις (Oskamp, 2000)  Απειλές στον τρόπο που κατανοεί & ερμηνεύει κάθε ομάδα τον κόσμο (κοσμοθεωρία)  Ηθική ορθότητα του συστήματος αξιών Πεδία εφαρμογής επιχειρήσεις – πολιτική

42 Επιπτώσεις της απειλής  Σύγκρουση σε επίπεδο συμπεριφορών, πεποιθήσεων & συναισθημάτων  Συναισθήματα: φόβος, οργή, αίσθημα προσβολής, ματαίωση, περιφρόνηση, ανασφάλεια  Προσλαμβανόμενες απειλές  μειώνουν την ενσυναίσθηση για τα μέλη της έξω ομάδας

43 Γνωστικές απαιτήσεις & απειλή  Χαμηλή ικανότητα λήψης απόφασης (στερεοτυπική σκέψη)  Η «ισχυρή» ομάδα που πλέον είναι ευάλωτη  Αρνητικές διομαδικές στάσεις + προκαταλήψεις σε επίπεδο συναισθήματος  συμπεριφορικές αντιδράσεις απέναντι στην απειλή.  Βαθμός συμπεριφορικής αντίδρασης είναι ανάλογος της ισχύος της ομάδας που βρίσκεται υπό απειλή.

44 Διομαδικό άγχος  Αμηχανία στην παρουσία μελών την έξω ομάδας που προκύπτει από την αβεβαιότητα σχετικά με το πώς να συμπεριφερθούν απέναντί τους  Διομαδικό άγχος μπορεί να ενεργοποιείται όταν η έσωομάδα με λανθασμένο τρόπο κάνει προβλέψεις για την αντίδραση των έξω ομάδων για τις αξίες της έσω ομάδας  Αυξημένες προσδοκίες για αρνητικές αλληλεπιδράσεις  υψηλότερα επίπεδα προκατάληψης και πόλωσης μεταξύ των ομαδων

45 Αρνητικά στερεότυπα  Δημιουργία και συντήρηση αρνητικών στερεοτύπων στην έσω ομάδα τόσο από μέλη της έσω ομάδας όσο και από μέλη της έξω ομάδας

46 ΙΤΤ Θεμελιώδεις διαστάσεις  Οι σχέσεις μεταξύ των ομαδων  Το μέγεθος της έσω ομάδας σε σχέση με το μέγεθος της έξωομάδας στην κοινωνία  Ατομικές διαφορές (αυτοεκτίμηση – κοινωνική κυριαρχία)  δια-Πολιτισμικές διαστάσεις (ατομοκεντρισμός, απόσταση από την εξουσία, αποφυγή της αβεβαιότητας)  Παράγοντες πλαισίου (πλαίσιο επαφής, αν πρόκειται/σχεδιάζεται να υπάρξει επαφή, η φύση της αλληλεπίδρασης)

47 ΙΤΤ πεδία εφαρμογής  Θρησκευτική έλλειψη ανοχής  Στάσεις κοινής γνώμης για την μετανάστευση  Φυλετικό προφίλ και στερεότυπα  Διαφυλικές σχέσεις  Υποστήριξη φεμινιστικών κινημάτων  Διαφορετικότητα και «εθνική ταυτότητα»  Κίνητρα στο χώρο εργασίας

48 Θεωρία κοινωνικής κυριαρχίας Θεωρίες νομιμοποίησης του συστήματος

49 Κοινωνική κυριαρχία  εξετάζει τη διαδικασία της δόμησης ανθρώπινων κοινωνιών  Κατανοούμε πώς ομάδες σχηματίζονται; & πώς οι μεμονωμένες ομάδες μελών συμπεριφέρονται για τη διατήρησή τους;  Πώς οι ομάδες σχηματίζουν σε ιεραρχίες;  για να καταλάβουμε πώς τα στερεότυπα των προκαταλήψεων και των διακρίσεων παράγονται και διατηρούνται.

50 Θετική κοινωνική αξία  Κινητοποιεί μέλη της ομάδας υψηλού κύρους για τη διατήρηση της ιεραρχίας (Sidanius & Pratto, 1999).  Ευννοιοκρατία έσω ομάδα και εξω-ομαδική υποτίμηση  Διατήρηση του κύρους, της ισχύος και των πόρων της έσω-ομάδας  Οι υφιστάμενες ομάδες πριμοδοτούνται στο να διατηρήσουν το ισχύον status quo της υπερκείμενης ομάδας  προϋπόθεση να μην αμφισβητούν την κυριαρχούσα ομάδα & με την ελπίδα ότι θα ενωθούν με αυτή και στη συνέχεια θα έχουν πρόσβαση στη θετική κοινωνική αξία (Pratto et al, 2006. Sidanius & Pratto, 1999).

51 Αρνητική κοινωνική αξία  Κινητοποιεί τα μέλη της υφιστάμενης ομάδας να γίνουν μέλη της υπερκείμενης ομάδας (Sidanius & Pratto, 1999)  Μπορεί να ερμηνεύσει κινητικότητα & κίνητρα ακόμα και σε υφιστάμενες ομάδες που ανταγωνίζονται για την συμμετοχή στην επικρατούσα ομάδα  Πολλές υφιστάμενες/ «κατώτερες» ομάδες θα αφοσιωθούν στην διατήρηση της κοινωνικής ιεραρχίας, ακόμη και αν είναι σε μειονεκτική θέση, επειδή η ύπαρξη της υφιστάμενης ομάδας τους δίνει την ευκαιρία να ενταχθούν σε μια ανώτερη/ υψηλότερου κοινωνικοοικονομικού κύρους ομάδα = νομιμοποιητικοί μύθοι (Sidanius & Pratto, 1999).

52 Διαστάσεις Θεωρίας Κοινωνικής Κυριαρχίας  Τα μέλη της ομάδας δεν είναι σε θέση να προστατεύσουν μόνο τα μέλη της δικής τους ομάδας αλλά αισθάνονται αναγκασμένα να δικαιολογήσουν την συμπεριφορά τους (εξουσιαστική ή εξουσιαζόμενη) μέσα από ένα ιεραρχικό σύστημα που έχει τις εξής 3 διαστάσεις:  Νομιμοποιητικοί μύθοι  Τριμορφική δομή  Προσανατολισμός στην κοινωνική κυριαρχία

53 Νομιμοποιητικοί μύθοι  Οι κοινωνικές πρακτικές ευθύνονται για την κατανομή της κοινωνικής αξίας στα κοινωνικά συστήματα  Νομιμοποιητικοί Μύθοι:  αντισταθμίζουν τις τάσεις και τις αξίες που τροφοδοτούν την ηθική και γνωστική νομιμοποίηση των κοινωνικών πρακτικών.  είναι ένας τρόπος μέσω του οποίου παράγονται & διατηρούνται οι κοινωνικές ιεραρχίες.  είναι στάσεις, αξίες, στερεότυπα, ιδεολογίες που παρέχουν ηθική & διανοητική νομιμοποίηση για κοινωνικές πρακτικές που κατανέμουν κοινωνική αξία εντός του κοινωνικού συστήματος.

54 Νομιμοποιητικοί μύθοι  Τόσο η κυρίαρχη όσο και οι υφιστάμενες ομάδες να προσπαθούν να διατηρήσουν τις ιεραρχίες που βασίζονται στις ομάδες μέσα από την ανάπτυξη αντιτιθέμενων ιδεολογιών που προωθούν ή μειώνουν την ύπαρξη ανισοτήτων και ιεραρχίας (ΝΜ).  Μέσα από διαφορετικά στρατόπεδα οι ομάδες μέσω της «κοινωνικής πολιτικής» προσπαθούν να διατηρήσουν της ιεραρχία της ομάδας τους για διαφορετικούς λόγους.

55 Νομιμοποιητικοί μύθοι  Συμπεριφορική ασυμμετρία = διαφορές στους λόγους διατήρησης/ρήξης  Ασυμμετρία  η επικρατούσα ομάδα επιθυμεί τη διατήρηση θετικού κοινωνικού κύρους ενώ οι υφιστάμενες ομάδες επιθυμούν να ανέλθουν στην ιεραρχία και να συμμετέχουν στα προνόμια της επικρατούσας κοινωνικής ομάδας.  Νομιμοποιητικοί μύθοι ενίσχυσης της ιεραρχίας  Νομιμοποιητικοί μύθοι μείωσης της ιεραρχίας

56 Νομιμοποιητικοί μύθοι ενίσχυσης της κυριαρχίας Νομιμοποιητικοί μύθοι μείωσης της κυριαρχίας Λογοτεχνία/βιβλιογραφία, γραπτές πολιτικές, στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις, στερότυπα, και ιδεολογίες που παρέχουν ηθική και διανοητική νομιμοποίηση για την επικρατούσα ομάδα ώστε να έχει πρόσβαση στα περισσότερα αγαθά και να παραμένει στην εξουσία. Λογοτεχνία/βιβλιογραφία, γραπτές πολιτικές, στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις, στερότυπα, και ιδεολογίες που παρέχουν ηθική και διανοητική νομιμοποίηση για τις κατώτερες ομάδες ώστε να προοδεύουν μέσα από την κοινωνική ανέλιξη και να έχουν περισσότερη πρόσβαση σε αγαθά και ισότητα.

57 Τριμορφική δομή ιεραρχιών που βασίζονται σε ομάδες 1 Ηλικία Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έχουν υψηλή κοινωνική αξία και έχουν κίνητρα να διατηρούν την κοινωνική τους ιδιότητα (stature). 2 Φύλο. 3 Αυθαίρετα προσδιοριζόμενo σύστημα

58 Προσανατολισμός στην κοινωνική κυριαρχία  Βαθμός στον οποίο μέλη μιας ομάδας επιθυμούν & υποστηρίζουν ομάδες βασιζόμενες σε ιεραρχίες και την επικυριαρχία των ανώτερων ομάδων στις κατώτερες  Υψηλά ΠΚΚ θα συμπεριφέρονται  στηρίζουν τις κοινωνικές ιεραρχίες & δημιουργούν διακρίσεις ενάντια σε υφιστάμενες ομάδες  Νομιμοποιητικοί μύθοι προκειμένου να δικαιολογηθεί το ότι η ομάδα τους είναι ανώτερη από τις άλλες (Umphress et, al., 2008).

59

60 Εφαρμογές της θεωρίας της κοινωνικής κυριαρχίας  Μεταναστευτικά ζητήματα  Σεξισμός  Κοινωνικοπολιτικά θέματα  Ανισότητα  Διαφυλετικοί γάμοι  Κοινωνικές ιεραρχίες  Προκατάληψη και διακρίσεις  Αυταρχισμός

61 Δυνάμεις και αδυναμίες θεωρίας κοινωνικής κυριαρχίας  Ισχυρός παράγοντας πρόβλεψης των διακρίσεων  Έχει δυνατότητα να ερμηνεύσει θεμελιώδη ζητήματα σε οργανισμούς Τάση ατόμων να κάνουν διακρίσεις σε μέλη ομάδων χαμηλού κοινωνικού στάτους Τάση ατόμων να ακολουθούν οδηγίες από εξουσιαστικές φιγούρες  Ερμηνεία διακρίσεων σε επιλογή προσωπικού στελέχωση

62 Συζήτηση - Απορίες

63 Παρακολούθηση του βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=A04tWt pE700

64 Απελάσεις αλλοδαπών γυναικών φορέων του AIDS, προανήγγειλε ο υπουργός Υγείας μιλώντας σε ημερίδα για την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Ο υπουργός χαρακτήρισε μεγάλο το πρόβλημα της αδήλωτης παράνομης πορνείας και αναφέρθηκε στη σχέση της με την αύξηση των κρουσμάτων. Η μετάδοση δήλωσε «γίνεται από την παράνομη μετανάστρια στον Έλληνα πελάτη, στην ελληνική οικογένεια». Από τους 620 οίκους ανοχής και studio οι 7 είναι νόμιμοι και από τα 20.000 εκδιδόμενα άτομα τα 1.200 είναι δηλωμένα, ανέφερε ο υπουργός Υγείας. Σε συνεργασία με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, όπως είπε, δόθηκαν από το υπουργείο Υγείας τα στοιχεία για την παράνομη εκπόρνευση καθώς «εγείρεται θέμα δημόσιας υγείας». Για να καταλήξει: «Να φύγουν από τη χώρα οι γυναίκες φορείς»! Να σημειωθεί ότι οι ειδικοί του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων έχουν διαπιστώσει πως η αύξηση του AIDS το 2011 έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο αφού άγγιξε το 50% τους πρώτους μήνες σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Ένα μεγάλο ποσοστό της αύξησης αποδίδεται στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αλλά και στην πορνεία.

65 Το πρόβλημα οξύνεται καθώς οι περισσότερες γυναίκες εργάζονται σε συνθήκες αδήλωτης εργασίας, χωρίς να διαθέτουν τα απαραίτητα βιβλιάρια υγείας. Είναι χαρακτηριστική μάλιστα η προ μηνός παρέμβαση του Ανδρέα Λοβέρδου για το θέμα όταν είχε καλέσει «όσους επιλέγουν τον αγοραίο έρωτα να μην προτιμούν τις παράνομες πόρνες και τα παράνομα πορνεία για να μην μεταφέρουν ασθένειες στο σπίτι τους και την οικογένειά τους». (http://www.protothema.gr/greece/article/165813/apelaseis-gia-tis-paranomes-pornes-me-aids/) Στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, ο υπ. Υγείας δήλωσε ότι για το AIDS ευθύνονται οι γυναίκες από την υποσαχάρια Αφρική, που εξαναγκάζονται στην πορνεία. Αλλά στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι οροθετικές ήταν Ελληνίδες. (http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=385463)

66

67 Με βάση τα προηγούμενα δημοσιεύματα καλείστε να ερμηνεύσετε την απειλή μέσα από τις θεωρίες της κοινωνικής ψυχολογίας που καλύφθηκαν στη σημερινή ενότητα.

68 Δραστηριότητα για την επόμενη φορά

69 Αφού μελετήσετε το άρθρο Integrating intercultural communication and cross- cultural psychology: Theoretical and pedagogical implications που θα βρείτε στον ιστότοπο http://scholarworks.gvsu.edu/orpc/vol2/iss1/12/Integrating intercultural communication and cross- cultural psychology: Theoretical and pedagogical implications http://scholarworks.gvsu.edu/orpc/vol2/iss1/12/  καλείστε να εντοπίσετε παρεμβάσεις (εάν υπάρχουν!) με άξονες της θεωρίες τις απειλής που να επιχειρούν την ενδυνάμωση αρμονικών διομαδικών σχέσεων και την άμβλυνση διομαδικής σύγκρουσης.

70 Θεωρία κοινωνικής ταυτότητας Abrams, D. E., & Hogg, M. A. (1999). Social identity and social cognition. Blackwell Publishing. Hogg, M. A. (2006). Social identity theory. Contemporary social psychological theories, 13, 111-1369. Tajfel, H., & Turner, J. C. (1986). The social identity theory of intergroup behaviour. In S. Worchel & W. G. Austin (Eds.), Psychology of Intergroup Relations (pp. 7–24). Chicago, IL: Nelson-Hall. Θεωρία Κοινωνικής Κυριαρχικότητας https://www.researchgate.net/profile/Jim_Sidanius https://www.researchgate.net/profile/Felicia_Pratto https://www.youtube.com/watch?v=7WtfYlAW4B0 https://www.youtube.com/watch?v=doyggpoQPbU https://www.youtube.com/watch?v=A04tWtpE700 Sibley, C.G., & Duckitt, J. (2008). Personality and Prejudice: A Meta-Analysis and Theoretical Review. Personality and Social Psychology Review, 12, 248-279. Rubin, M., & Hewstone, M. (2004). Social Identity, System Justification, and Social Dominance. International Society of Political Psychology, 25(6), 823-844. Θεωρία ενοποιημένης / διομαδικής απειλής https://www.researchgate.net/profile/Walter_Stephan https://www.researchgate.net/profile/Oscar_Ybarra Χρήσιμες πηγές

71 Θεωρία διαχείρισης του τρόμου http://www.tmt.missouri.edu/ https://www.researchgate.net/profile/Tom_Pyszczynski2 https://www.researchgate.net/profile/Joseph_Hayes3 https://www.researchgate.net/profile/Mark_Dechesne https://www.youtube.com/watch?v=SQb93wBF97c https://www.youtube.com/watch?v=pZLOJIrvLA8 https://www.youtube.com/watch?v=86Y1fDgguj8 Θεωρίες απειλής https://wikispaces.psu.edu/pages/viewpage.action?pageId=41095 610 https://wikispaces.psu.edu/pages/viewpage.action?pageId=41095 610 Jonas, E., McGregor, I., Klackl, J., Agroskin, D., Fritsche, I., Holbrook, C.,... & Quirin, M. (2014). Threat and defense: from anxiety to approach. Advances in experimental social psychology, 49, 219-286. Κατανοώντας την προκατάληψη http://www.understandingprejudice.org/

72 gtsouvelas@psych.uoa.gr