O ελληνισμός από τα μέσα του 18 ου αι. έως τις αρχές του 19 ου αι. Δημιουργία παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη Θεόφιλος Χατζημιχαήλ.

Παρουσίαση με θέμα: "O ελληνισμός από τα μέσα του 18 ου αι. έως τις αρχές του 19 ου αι. Δημιουργία παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη Θεόφιλος Χατζημιχαήλ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 O ελληνισμός από τα μέσα του 18 ου αι. έως τις αρχές του 19 ου αι. Δημιουργία παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη http://portobuffalo.blogspot.com Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934):ο Ρήγας Βελεστινλής ( δεξιά) και ο Αδαμάντιος Κοραής (αριστερά) κρατούν την Ελλάδα.

2 Οικονομικοί μετασχηματισμοί Ανάπτυξη του ελληνικού εμπορίου και της ναυτιλίας. Λόγοι 1. Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774):ελεύθερη διακίνηση πλοίων με ρωσική σημαία στα Στενά του Βοσπόρου. Eκμετάλλευση της συνθήκης από Έλληνες.Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή 2.2. Ναπολεόντειοι πόλεμοι: περιορισμένη παρουσία αγγλικών και γαλλικών πλοίων στη Μεσόγειο. 3.Ανάπτυξη πόλεων-εμπορικών κέντρων :Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Σμύρνη, Χίος κα.Χίος 4.Ενίσχυση ελληνικών παροικιών ( Ἰδρυσή τους από τον 16 ο αι.- Εγκατάσταση εμπόρων - Κέντρα οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης: Βιέννη, Βενετία, Οδησσός, Τεργέστη, Λιβόρνο, Αλεξάνδρεια Αιγύπτου )Ενίσχυση ελληνικών παροικιών Κέντρα οικονομικήςπνευματικής ανάπτυξης

3 Τοποθεσία υπογραφής της Συνθήκης του Küçük Kaynarca «Εδώ, στις 10/21 Ιουλίου 1774 υπογράφτηκε η Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή μεταξύ των εμπίστων της Αικατερίνης της Μεγάλης, Πέτρου Ρουμυάντσεφ, και του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Α΄, Μεγάλου Βεζίρη Μουσούλ Ζαντέ Μεχμέτ Πασά. Το άρθρο 7 της Συνθήκης αυτής προβλέπει: Η Υψηλή Πύλη υπόσχεται μόνιμη προστασία της Χριστιανικής Θρησκείας και των εκκλησιών της.»

4 Το λιμάνι της Χίου, ένα από τα κύρια εμπορικά κέντρα του ελληνισμού κατά την προεπαναστατική εποχή

5 Το 18ο αι. οι σημαντικότερες παροικίες βρίσκονται στη Βιέννη, στην Πέστη, στην Τεργέστη, στην Ιταλική χερσόνησο (Λιβόρνο, Αγκόνα), στο Άμστερνταμ και στην Οδησσό.

6 Η πρώτη ελληνική εφημερίδα, ο Ταχυδρόμος της Βιέννης, κυκλοφόρησε στη Βιέννη με πρωτοβουλία του αυστριακού εκδότη Joseph von Baumeister και του Ζακυνθινού λόγιου τυπογράφου Γεωργίου Βεντότη (1757-1795). Το πρώτο φύλλο της εκδόθηκε στις 28 Ιουνίου του 1784. Φατούρα για την αγορά και τη μεταφορά εμπορευμάτων 6 Σεπτεμβρίου 1728 Αλεξάνδρεια AEIB, Ε΄. Οικονομική Διαχείριση, 1. Διαθήκες, κληροδοτήματα, διαχείριση, δωρεές, αρ. 118α, Θήκη 7, έγγρ. 252 Η εμπορική εταιρεία Salama ed Foxes με έδρα την Αλεξάνδρεια συντάσσει ένα τιμολόγιο για την αποστολή φορτίου καφέ στο Λιβόρνο για λογαριασμό του Λεονάρδου Καπετανάκη και του Γεωργίου Μέλου. Το εμπόρευμα φορτώθηκε στο καράβι (polacca) «Santa Croce e Santa Anna» με καπετάνιο τον Rafael Bartheleme και θα το παραλάμβανε στο λιμάνι της Ιταλίας ο Nicolò Fragella. Στο τιμολόγιο καταγράφονται η τιμή και η ποσότητα του εμπορεύματος, το ναύλο, οι τελωνειακοί δασμοί, τα προξενικά δικαιώματα και τα άλλα έξοδα που έγιναν για την αποστολή του φορτίου στο Λιβόρνο.

7 1. Οι Έλληνες κυριαρχούν στο εμπόριο της Βαλκανικής Για έναν ολόκληρο αιώνα μετά το 1750, τα ελληνικά ήταν η γλώσσα του εμπορίου στα Βαλκάνια και οι βαλκάνιοι έμποροι, ανεξάρτητα από την εθνική τους προέλευση, μιλούσαν γενικά ελληνικά [...]. «Έλληνας» πρώτα απ’ όλα σήμαινε πλανόδιος πωλητής ή έμπορος και μ’ αυτή την έννοια ακόμα και ένας Εβραίος μπορούσε να είναι «Έλληνας». T. Stoianovich, «Ο κατακτητής ορθόδοξος βαλκάνιος έμπορος», Σπ. Ασδραχάς (επιμ.), Η οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών, Μέλισσα, Αθήνα 1979, σ. 318. Έλληνας έμπορος, 1780, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι η γλώσσα του εμπορίου στα Βαλκάνια, την περίοδο που εξετάζουμε, ήταν τα ελληνικά;

8 Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (1) Ορθόδοξη Εκκλησία Αναγνώρισή της ως ηγεσία των υπόδουλων χριστιανών από τους Οθωμανούς Τάσεις: 1.Εναντίωση στη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού 1.Εναντίωση στη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού (=κίνδυνος για την ίδια και τον ελληνισμό) 2. Υιοθέτηση από μερίδα κληρικών των ιδεών του Διαφωτισμού ( Μεθόδιος Ανθρακίτης (περ. 1650- 1736), Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806)Ευγένιος Βούλγαρης 3. Δραστηριοποίηση ορισμένων εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας

9

10 Ευγένιος Βούλγαρης

11 Κοινωνικοί μετασχηματισμοί (2) Φαναριώτες (Φανάρι) Σπουδές: ξένες γλώσσες, κυρίως στη Δύση Σπουδές: Σταδιοδρομία: Διερμηνείς Υψηλές θέσεις στην Οθωμανική διοίκηση 18 ος αι.: ηγεμόνες στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες ( Μολδαβία, Βλαχία) Προεστοί Διοίκηση ελληνορθόδοξων κοινοτήτων Συγκέντρωση φόρων από Έλληνες-Απόδοσή τους στους Οθωμανούς Διέθεταν πολιτική εμπειρία Κάτοχοι μεγάλων περιουσιών Τοπική επιρροή στους τοπικούς Τούρκους αξιωματούχους Έμποροι και καραβοκύρηδες Βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης Έμποροι παροικιών: διάδοση νεωτερικών ιδεών ( ίδρυση σχολείων, εκτύπωση βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, χορήγηση υποτροφιών)νεωτερικών ιδεών

12 Η Μεγάλη του Γένους Σχολή. Το κτίριο της Σχολής. Αποκαλείται συχνά και Κόκκινο Κάστρο λόγω της εξωτερικής του εμφάνισης και του χρώματος. Στο θόλο πάνω από το κεντρικό κτίριο στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της Σχολής, που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο. Εδώ σπούδασαν γόνοι Φαναριώτικων οικογενειών, πατριάρχες, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Υψηλής…

13 2. Παροικιακός ελληνισμός, εκπαίδευση και νεωτερικές ιδέες Φροντίζουν οι πάροικοι για την ίδρυση σχολείων στις ιδιαίτερες πατρίδες τους σε κτίρια στα οποία αναδεικνύεται ο διακριτός ρόλος του εκπαιδευτηρίου. Με τα κληροδοτήματά τους σπουδάζουν νέοι συμπατριώτες τους στους τόπους καταγω­γής ή με υποτροφίες τους παίρνουν το δρόμο για τα πανεπιστήμια της Βιέννης,του Gottingen, της Ιένας, της Λειψίας, της Halle, του Παρισιού, νέοι που διψούν για τα νεωτερικά γράμματα, νέοι που θα επανδρώσουν τα σχολεία των παροικιών αλλά και τις πολλαπλασιαζόμενες εκπαιδευτικές εστίες στην Ανατολή. Ό. Κατσιαρδή – Hering., «Η ελληνική διασπορά», Ιστορία του νέου ελληνισμού, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, τόμ. 1ος, σ. 103-104. Το Ελληνομουσείο Φλαγγίνη (αριστερά) και ο Άγιος Γεώργιος των Ελλήνων (κέντρο).

14 Kλέφτες Αγρότες Καταφύγιο στα βουνά Ληστείες για λόγους επιβίωσης Υποστήριξη ενίοτε από ντόπιους πληθυσμούς Δημοτικά τραγούδια: εξύμνησή τους Αρματολοί Συμμετοχή σε ένοπλα σώματα, οργανωμένα από Οθωμανική διοίκηση Τήρηση της τάξης Σχέση κλεφτών-αρματολών Αγρότες 80% του πληθυσμού Καλλιέργεια κτημάτων κρατικών ή ιδιωτικών (τσιφλίκια)  κυρίως τουρκική περιουσία. Ζωή με στερήσεις Απασχολούμενοι στο εμπόριο - Ναύτες Αύξηση του αριθμού τους. Ανάπτυξη εμπορίου- ναυτιλίας Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (3)

15 Aρματολοί και Κλέφτες

16 Κινήματα εναντίον της Οθωμανικής κυριαρχίας Αρχές 18ου : Στροφή Ελλήνων προς Ρωσία για βοήθεια Κοινά συμφέροντα Ομόδοξη Ι. 1770: Ορλωφικά (αδελφοί Ορλώφ).Ορλώφ Αποτυχημένη επανάσταση (ρωσική υποκίνηση) με κέντρο την Πελοπόννησο. Λόγοι αποτυχίας: Μικρή κινητοποίηση Ελλήνων Περιορισμένη συμμετοχή ρωσικών πλοίων ΙΙ. 1787…1792: Αποτυχημένη προσπάθεια Λάμπρου Κατσώνη, απεσταλμένου ΡωσίαςΛάμπρου Κατσώνη Τόπος: νησιά Αιγαίου ΙΙΙ. 1789-1803: Συγκρούσεις Σουλιωτών με Αλή Πασά ΙωαννίνωνΣουλιωτών 1803: εγκατάλειψη του αγώνα τους και των πατρώων εδαφών

17 Λάμπρος Κατσώνης (1752-1804) Αλέξιος Ορλώφ (1737 - 1808)

18 J.Cartwright, Σουλιώτης, έγχρωμη χαλκογραφία. Σουλιώτες πολεμιστές, χαλκογραφία, μέσα 19ου αιώνα

19 O Nεοελληνικός Διαφωτισμός (1) Μέσα 18 ου αι.: Νεοελληνικός Διαφωτισμός Κίνημα για 1) διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού 2) Ιδεολογική προετοιμασία του αγώνα Πού; Παροικίες +Μεγάλα εμπορικά κέντρα ελληνισμού (Σμύρνη, Ιωάννινα, Χίος) Υποστηρικτές του : Λόγιοι. Ανάμεσά τους ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής Πολέμιοί του: Συντηρητικοί λόγιοι, ανώτερος κλήρος Επαφή Ελλήνων, εμπόρων και ταξιδιωτών, με τις ιδέες του Διαφωτισμού στις παροικίες. Καλλιέργεια αντίληψης: Η λογική ως εργαλείο εξήγησης αλλά και αλλαγής του κόσμου. Σύνδεση εκπαίδευσης και απελευθερωτικού αγώνα Το περιοδικό Λόγιος Ερμής, το σημαντικότερο από τα περιοδικά που κυκλοφόρησαν κατά το Nεοελληνικό Διαφωτισμό, τυπωνόταν στη Βιέννη από το 1811 μέχρι το 1821. Ο πρώτος διευθυντής του ήταν ο Άνθιμος Γαζής.

20 Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός (2) Θέσεις υποστηρικτών του Διαφωτισμού Θαυμασμός για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό Σύνδεση αρχαίου πολιτισμού με την ελευθερία Εκπαίδευση στην υπηρεσία του αγώνα για την ελευθερία Βάση εκπαίδευσης : οι θετικές επιστήμες Γλώσσα εκπαίδευσης : η λαϊκή Θέσεις πολέμιων του Διαφωτισμού Απόρριψη ιδεών Διαφωτισμού Βάση της εκπαίδευσης τα εκκλησιαστικά κείμενα. (σχέσεις συντηρητικών με την εκκλησία) Γλώσσα διδασκαλίας: η αρχαΐζουσα

21 Εκπρόσωποι Νεοελληνικού Διαφωτισμού (1) Ρήγας Φεραίος (1757;-1798) Η επαναστατική του κίνηση :έκφραση των πόθων της ελληνικής αστικής τάξης ( =οικονομική και πνευματική παρουσία στις παροικίες και στη βαλκανική) «Νέα Πολιτική Διοίκηση» (επίδραση ιδεών Γάλλων Ιακωβίνων) απελευθέρωση των βαλκανικών λαών δημιουργία μιας παμβαλκανικής ομοσπονδίας δημοκρατική διοίκηση (ισοπολιτεία, ισονομία των πολιτών) σύμφωνα με το Σύνταγμα του Ρήγα (επιρροές από το γαλλικό του 1793)Σύνταγμα του Ρήγα Συμμετοχή και των Τούρκων. Όμως πρώτος λόγος στο ελληνικό έθνος ( ελληνική αστική τάξη) Αποτύπωση της ομοσπονδίας στη Χάρτα του ΡήγαΧάρτα του Ρήγα  Το κίνημα του Ρήγα :εθνικό, φιλελεύθερο. Υποβοήθησε στη στερέωση μιας εθνικής ιδεολογίας  Το σχέδια του δεν εφαρμόστηκαν. Σύλληψη του και εκτέλεσή του.

22 3. Η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», το σύνταγμα του Ρήγα (1797) 2. Τα φυσικά δίκαια είναι: πρώτον το να είμεθα όλοι Ίσοι και όχι ο ένας ανώτερος οπό τον άλλον· δεύτερον να είμεθα ελεύθεροι και όχι ο ένας σκλάβος του αλλουνού· τρίτον να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας και κανένας να μην ημπορή να μας την πάρη αδίκως και κατά την φαντασίαν του· και τέταρτον, το κτήματα οπού έχομεν κανένας να μην ημπορή να μας τα εγγίξη αλλ’ να είναι εδικά μας και των κληρονόμων μας. 3. Όλοι οι άνθρωποι Χριστιανοί και Τούρκοι, είναι Ίσοι. [...] Π. Κιτρομηλίδη (επιμ.), Ρήγα Βελεστινλή, Άπαντα τα σωζόμενα, Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα 2000, τόμ. 5, σ. 36. Να σχολιάσετε το απόσπασμα υπό το φως των θέσεων του Τζον Λοκ και Ρουσό ( ενότητα 1 του βιβλίου, κείμενα 3 α, 3β) και του κειμένου της Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη ( εν. 3. κείμ. 1)

23 Τμήμα της Χάρτας Τμήμα της Χάρτας της Ελλάδας Ρήγας Φεραίος (1757-1798)

24 Εκπρόσωποι Νεοελληνικού Διαφωτισμού (2) Ανωνύμου, Ελληνική Νομαρχία (1806)Ελληνική Νομαρχία Θέση: Οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν μόνοι τους για την ελευθερία. 4. Η μόρφωση θα φέρει τους Έλληνες πιο κοντά στην ελευθερία Ας εξετάσουμε τώρα τις αιτίες που κάνουν πιο εύκολη την εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων. Πρώτη, λοιπόν, είναι η πρόοδος του γένους μας στα μαθήματα. Πόση διαφορά υπάρχει ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα και αυτή που επικρατούσε πριν από δέκα χρόνια! [...] Δεν υπάρχει πόλη σήμερα που να μην έχει δύο και τρία σχολεία. [...] Η Λογική και η Φυσική άνοιξαν το μάτια των περισσοτέρων. Ανώνυμος, Ελληνική Νομαρχία (1806), Κάλβος, Αθήνα 1980, σ. 165 (απόδοση στη νέα ελληνική: οι συγγραφείς). 1.Πώς εννοεί ο Ανώνυμος την «εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων»; 2.Με τι την συνδέει; Γιατί;

25 Εκπρόσωποι Νεοελληνικού Διαφωτισμού (3) Αδαμάντιος Κοραής Αδαμάντιος Κοραής ( 1748-1833) Υποστηρικτής των φιλελεύθερων ιδεών της γαλλικής επανάστασης. Προϋπόθεση για την κατάκτηση της ελευθερίας: η μόρφωση Γλώσσα :δημοτική χωρίς ξένες και λαϊκές γλώσσες Άλλοι διαφωτιστές Ιώσηπος Μοισιόδαξ Δημήτριος Καταρτζής Δημήτριος Καταρτζής υποστηρικτές της λαϊκής γλώσσας Κωνσταντίνος Κούμας Κωνσταντίνος Κούμας υποστηρικτής εισαγωγής νέων μεθόδων διδασκαλίας Θεόφιλος Καϊρης Θεόφιλος Καϊρης οπαδός φιλελεύθερων ιδεών γαλλικής επανάσταστης

26 Αδαμάντιος Κοραής ( 1748-1833 ) Ο πλούτος χωρίς παιδείαν και αρετήν τόσον είναι μακράν από το να στολίση τον έχοντα, ώστε και κάμνει φανερωτέραν αυτού την γυμνότητα. [1802]. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική πεζογραφία, Β΄. Εκδόσεις έργων Περάνθη, χ.χ. 274. Δράξασθε παιδείας. [Ψαλμός 2, 12]. Διάλογος δεύτερος περί των ελληνικών συμφερόντων, 1827. 74. Φρονιμωτέραν άλλην συμβουλήν εις το έθνος να δώση τις δεν έχει παρά την συμβουλήν του χυδαϊσμού, ήγουν «να γράφη καθώς μιλεί και να μη γυρεύη να σιάση την γλώσσαν οπού έλαβεν από τους γονιούς του». Επιστολή προς τον Αλέξανδρο Βασιλείου, 15 Μαΐου 1810. Αλληλογραφία, Γ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1979. 28, 12-15. Μόνη αληθής κιβωτός και μόνον ασφαλές κλειδίον του πλούτου είναι η παιδεία. Επιστολή προς τους Δημογέροντες και Προεστώτες της νήσου Ύδρας, 14 Ιουνίου 1820. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 240, 8-9.

27 Δημήτριος Καταρτζής (1730-1807) Χαλνούμε πάντα τη ρωμαίκια οπού λαλούμε, κι είναι αχάλαστη, γιατ’ είν’ φυσική·μ’ όλον τούτο την καταφρονούμε. «Λόγος προτρεπτικός στο να κάμουμε δασκάλους στα ρωμαίκα, σε κάθ’ επιστήμ’ ή ελευθέρια τέχν’ ή αναγκαία ξενική γλώσσα». Τα Ευρισκόμενα. Ερμής, 1999. 205. Ιώσηπος Μοισιόδαξ ( 1730-1800) «Η φυσική θα καταπολεμήσει την απάτη και ο (δια)φωτισμός θα διαλύσει την αμάθεια, τις ερινύες των προκαταλήψεων που έχουν εκβαρβαρώσει το περίλαμπρον άλλοτε γένος των Ελλήνων.

28 Κωνσταντίνος Κούμας (1777-1836) «Η μάθησις έχει εις τον νουν ακριβώς τον αυτόν λόγον, τον οποίον έχει η τροφή εις το σώμα.» Σύνοψις Φυσικής, 1812. Κ.Θ. Δημαράς (επιμ.), Ο Κοραής και η εποχή του. Βασική Βιβλιοθήκη, 9. «Αετός» Α.Ε., 1953. 34.

29 Κρεμμυδάς (Β.),Νεότερη ιστορία. Ελληνική και Ευρωπαϊκή, εκδ. γνώση, Αθήνα, 1990 http://troktiko.eu/?p=42020 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BB%CE%B1%CE% B3%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF% 82_%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%AE http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BB%CE%B1%CE% B3%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF% 82_%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%AE http://exagorefsis.blogspot.com/2010/03/1821_5128.html http://194.177.217.107/gr/unboundmaterials.asp?cursort= unboundTitle&selectFieldValue=&vpage=20 http://194.177.217.107/gr/unboundmaterials.asp?cursort= unboundTitle&selectFieldValue=&vpage=20 http://archive.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=09.03.2 007,id=59429052 http://archive.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=09.03.2 007,id=59429052 http://www.snhell.gr/references/quotes/writer.asp?id=158 http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/63610 http://www.snhell.gr/references/quotes/writer.asp?id=172 http://museduc.gr/docs/Istoria/C/031- 044_C_GYM_KEF_02.pdf http://museduc.gr/docs/Istoria/C/031- 044_C_GYM_KEF_02.pdf http://www.greek- language.gr/greekLang/images/history/thema_12/image00 1.gif http://www.greek- language.gr/greekLang/images/history/thema_12/image00 1.gif http://www.kaireios.gr/~kairis/content/theofilos-kairis Πηγές