Διαλέξεις:3η-6η 5&7 &13/10/2015 Ε. Δ. Βαλάκος ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Βιολογική Ανθρωπολογία και Εξέλιξη Εξέλιξη και Ανθρωπολογία Πρώιμες ερμηνείες για την.

Παρουσίαση με θέμα: "Διαλέξεις:3η-6η 5&7 &13/10/2015 Ε. Δ. Βαλάκος ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Βιολογική Ανθρωπολογία και Εξέλιξη Εξέλιξη και Ανθρωπολογία Πρώιμες ερμηνείες για την."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διαλέξεις:3η-6η 5&7 &13/10/2015 Ε. Δ. Βαλάκος ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Βιολογική Ανθρωπολογία και Εξέλιξη Εξέλιξη και Ανθρωπολογία Πρώιμες ερμηνείες για την εξελιξη Η απαρχή της εξελικτικής σκέψης Τα είδη αλλάζουν Η ώρα του Δαρβίνου Δαρβινική θεωρία Αντιδράσεις στη Θεωρία του Δαρβίνου Η θεώρηση του Ανθρώπου Υπάρχει χάσμα; Εξερευνώντας το χάσμα Η μοναδικότητα του Ανθρώπου Βιβλιογραφία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ε.Ο.Wilson 2000.Κοινωνιοβιολογία: Η Νέα Σύνθεση, Σύναλμα Κ. Κριμπάς 2010. Ο Δαρβινισμός και η Ιστορία του έως τις μέρες μας, Ωκεανιδα Ernst Mayr 2009. Η Ανάπτυξη της βιολογικής σκέψης. ΜΙΕΤ Relethford J.2010. Το Ανθρώπινο είδος, Εκδόσεις,Παρισιάνου Πίτσιος Θ.Κ. 2003. Εξελικτική Ανθρωπολογία, Εκδ. Πσχαλίδης Ε.Ο.Wilson 1998. Σύναλμα, Σύναλμα Ayala F. 2010. Είμαστε Πίθηκοι;, Κατοπτρο J. Diamond. 2009. Ο τρίτος Χιμπαντζής. Κάτοπτρο J. Diamond. 2006. Οπλα Μικρόβια και Ατσάλι. Κάτοπτρο Kappeler P.M.& Silk J.B. 2010. Mind the Gap. Spinger Haviland et al.2005. Evolution ans prehistory.Wadsworth Larsen C.2010. Essentials of physical Anthropology.W.W. NORTON & COMPANY Larsen C. 2008. Our Origin.W.W. NORTON & COMPANY Fuentes A.2007. Biological Anthropology. Mc GroHill

2 Εξέλιξη και ανθρωπολογία Η εξέλιξη είναι και Γεγονός και Θεωρία Εξέλιξη: Βιολογική μεταβολή των οργανισμών κατά τη διαδοχή των γενεών Γεγονός: Παρατήρηση της μεταβολήςΘεωρία: Σειρά υποθέσεων πως γίνεται η μεταβολή Η εξέλιξη των φυτών και των ζώων είναι ένα γεγονός που δεν χωρά αμφισβητηση αλλά.... Πως το δεχόμαστε αφού κανένας δεν έχει δει άμεσα την εξέλιξη των οργανισμών π.χ. την προέλευση του χιμπαντζή και του ανθρώπου από κοινό πρόγονο..... Η ύπαρξη της εξέλιξης τεκμηριώνεται από παρατηρήσεις και πειράματα που επιβεβαιώνουν τις συνέπειές της Δυνατότητα δοκιμής:Τα θηλαστικά διαφοροποιήθηκαν μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Απολιθωματικές σειρές Πολλές φορές τα ερωτήματα τίθενται με «λάθος» τρόπο Ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο; Ο άνθρωπος και οι «πίθηκοι» μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο Οι σύγχρονες μορφές δεν μπορεί να είναι οι πρόγονοι άλλων συγχρόνων τους μορφών Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες ταξινομούν τα στοιχεία του περιβάλλοντός τους,διαθέτουν εξηγήσεις για την προέλευσή τους και τις καθημερινές τους δραστηριότητες και διηγούνται ιστορίες - μύθους για τη δημιουργία του κόσμου

3

4 Πρώιμες ερμηνείες για την εξέλιξη Φιλοσοφικές και θεολογικές θεωρήσεις Η εξελικτική αναζήτηση προϋπήρξε της θεωρίας του Δαρβίνου Ήδη στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία η μεταβλητότητα των ειδών υποστηρίχθηκε από πολλούς φιλοσόφους. Ο Αναξίμανδρος (611-547 π.Χ.) μιλά για την προέλευση των οργανισμών από ένα πρωτογενές υγρό ή μια πρωτογενή λάσπη στην οποία τελικά επανέρχονται οι οργανισμοί. Ο Ξενοφάνης (576-480 π.Χ.) υποστηρίζει ότι τα απολίθώματα δείχνουν οργανισμούς που έζησαν στο παρελθόν και η εύρεση απολιθωμένων υδρόβιων μορφών στη ξηρά υποδηλώνει την ύπαρξη θάλασσας σε παλιότερες εποχές. Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) προτείνει την κατάταξη των οργανισμών με μια ιεραρχία προς την τελειότητα.Ετσι τοποθετούσε τους οργανισμούς σε μιά σκάλα όπου στη βάση βρισκόταν η άψυχη ύλη στη συνέχεια υπήρχαν τα κατώτερα φυτά, τα κατώτερα ζώα ενώ ακολουθούσαν τα ψάρια, τα αμφίβια, τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά. Επικράτηση της έννοιας της ουσιοκρατίας Η συλλογιστική της υποδεικνύει την ύπαρξη μιας αληθινής, ιδανικής μορφής για κάθε οργανισμό, ενώ όλοι οι ζωντανοί εκπρόσωποί τους παρουσιάζουν ελαφρές αποκλίσεις από τον ιδανικό τύπο. Από τον συγκερασμό της Μεγάλης Αλυσίδας της Ύπαρξης και της προοπτικής της ουσιοκρατίας προκύπτει μια καλή εξήγηση για την ποικιλότητα της ζωής στη γη. Όλα τα όντα κατατάσσονται σε ιδιαίτερες τάξεις (με τον άνθρωπο στην κορυφή) και ουδέποτε αποκλίνουν υπερβολικά από την ιδανική μορφή. Οι πιθανές παραλλαγές που ανακύπτουν θεωρούνται φτωχές εκδοχές του ιδανικού τύπου. Η Εβραϊκή-Χριστιαν-Ισλαμική Παράδοση στηρίζεται στον Δημιουργό και περιγράφεται στην βίβλο Οι παραπάνω θεωρήσεις επικρατούν μέχρι την αναγέννηση Μέχρι τον 15ο αιώνα η ηλικία της Γης θεωρείτο ότι ήταν μικρή και σύμφωνα με τις απόψεις του επισκόπου James Ussher (1581-1656) η Γη δημιουργήθηκε 4004 π. Χ.. Ο J. Lightfoot προσδιορίζει την ακριβή ηλικία της Γης στις 23 Οκτωβρίου του 4004 π.Χ. στις 9.00.(έναρξη χειμερινής περιόδου του Cambridge!!!!!) Η επιστημονική επανάσταση άνοιξε την πόρτα στη συστηματική μελέτη του κόσμου Ηλιοκεντρική θεωρίαΤα πειράματα και οι Θεωρίες του ΓαλιλέουΟι αρχές σύγχρονης επιστημονικής μεθοδολογίας του Bacon Η θεωρία της Βαρύτητας του Νευτωνα Προκύπτουν ερωτήματα για την ζωή και την ιστορία της γης

5 Isaac Newton 1642-1729 Francis Bacon (1561- 1626), Galileo Galilei 1564-1642 Nicolaus Copernicus 1473-1543

6 Η απαρχή της Εξελικτικής σκέψης Στα τέλη του 17ου αιώνα, τέσσερεις ήταν οι ερευνητές που διακρίθηκαν για τη συμβολή τους στην ιστορία της εξέλιξης Ο Άγγλος φυσιογνώστης J. Ray (1628-1705) επιχειρεί την πρώτη ταξινόμηση Ο Άγγλος Ε. Tyson (1650-1708) δρομολογεί την έρευνα για τις σχέσεις στα ανάμεσα στα Πρωτεύοντα Ο R.Hooke (1635-1703) πίστευε ότι τα απολιθώματα είναι εκλιπόντες οργανισμοί Ο Dανός Ν.Steno (1638-1686) εδραιώνει την στρωματογραφία Οι δύο τελευταίοι προτείνουν την θεωρία του καταστροφισμού για να δικαιολογήσουν τηνηλικία της γης O Σουηδός φυσιοδίφης Κάρολος Λινναίος (1707-1778) μεταξύ των ετών 1735 και 1738 δημοσιεύει την πρώτη εκδοση του Systema Naturae, όπου κατατάσει τους οργανισμούς σε ταξινομικές βαθμίδες ανάλογα με τα κοινά χαρακτηριστικά τους ενώ ταυτόχρονα προτείνει τη επιστημονική ονομασία των οργανισμών, με την καθιέρωση της διωνυμικής ονομασίας για το είδος Η στατική εικόνα του κόσμου αρχίζει να αλλάζει τον 18ο & 19ο αιώνα εξαιτίας των ανασκαφών (παλaιοντολογικές-αρχαιολογικές), της συστηματικής μελέτης των απολιθωμάτων στα οποία εμφανίζονται “ παράξενες ” μορφές και χαρακτηριστικά. Επίσης οι συλλογές των μουσείων εμπλουτίζονται με νέους οργανισμούς από τις νέες χώρες Buffon(1707-1788): Υπαινιγμός δυνατότητας αλλαγής των ειδών.Δεν ήταν βέβαιος ότι ένα είδος μπορεί να μετατραπεί σε άλλο, πίστευε όμως, ότι πολλές μορφές υποβαθμίζονται σε κατώτερές τους Erasmus Darwin (1731-1802): Πρώιμα νέες ιδέες για την Εξέλιξη. Πίστευε ότι η ζωή ξεκίνησε από ένα αρχέτυπο ίχνος (Θεός) και με διαδικασίες ειδογένεσης –σταδιακή αλλαγή ενός είδους σε άλλο- προέκυψε η ποικιλία των μορφών που υπάρχειστον πλανήτη Αν και ο Erasmus Darwin ήταν πιθανόν ο πρώτος που εξέφρασε προηγμένες εξελικτικές ιδέες, ο Jean Baptiste Pierre Antoine de Mont, Chevalier de Lamarck (1744-1829) διατύπωσε πρώτος μια θεωρία της εξέλιξης Η σταθερότητα του κόσμου παραμένει η βασική θεωρία για πολλούς αιώνες. Οι φυσιοδίφες περιορίζονται στην παρατήρηση, στην περιγραφή και την κατηγοριοποίηση των οργανισμών O Γάλλος ζωολόγος Georges Cuvier (1769-1832) αναλύοντας πολλά απολιθώματα απέδειξε ότι ανήκαν σε ζώα που είχαν εξαφανιστεί. Ο Cuvier για να δικαιολογήσει το παραπάνω και αντιτιθέμενος στην εξελικτική θεωρία του Lamarck αποδεχόταν τη θεωρία του καταστροφισμού.

7 Τα είδη αλλάζουν O Γάλλος ζωολόγος Jean-Baptiste Lamarck (1744-1829) μιλά ξεκάθαρα πρώτος για την μεταβλητότητα των ειδών με το περιβάλλον να παίζει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή των χαρακτηριστικών. Ουσιατικά είναι ο πρώτος που συνδέει τη σχέση μεταξύ οργανισμών περιβάλλοντος και εξέλιξης. Η θεωρία του για την κληρονομικότητα των επίκτητων χαρακτηριστικών του στερεί την πατρότητα της ιδέας της εξέλιξης. Δεν παύει όμως να είναι ο πρόδρομος του Δαρβίνου Ο Λαμάρκ θεμελίωσε τη διαδικασία της εξέλιξης σε τρία δεδομένα: μια εσωτερική τάση για αλλαγή, την κληρονόμηση των επίκτητων χαρακτηριστικών και το νόμο της χρήσης και της αχρησίας Σημαντικό ρόλο για την ερμηνεία της βιολογικής εξέλιξης είναι η χρόνος και κατά συνέπεια η ηλικία της Γης Ο γεωλόγος J. Hutton (1726-1797) διατυπώνει την θεωρία του Ομοιομορφισμού. Σύμφωνα με αυτήν οι γεωλογικές διαδιακασίες που παρατηρούμε σήμερα, λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως και στο παρελθόν Ο γεωλόγος Charles Lyell (1797-1895) υιοθετώντας την παραπάνω θεωρία δίνει σημαντικές μαρτυριες για βαθμιαία αλλαγή της Γης Σύμφωνα με τον Lyell (και τον Δαρβίνο) οι αλλαγές -εξαιτίας της μικρής ταχυτητας με την οποία παραγματοποιούνταν- είναι βαθμιαίες, ουτως ώστε οι σημαντικές αλλαγές να χρειάζονται πολύ μεγάλα διαστήματα χρόνου προκειμένου να ολοκληρωθούν O Lyell εκτιμούσε την ηλικία της Γης σε δισεκατομμύρια χρόνια O W. Tοmson αργότερα λόρδος Kelvin (1818-1889), βασιζόμενος στη θερμοδυναμική, το 1962,υπολόγισε οτι η ψύξη του φλοιού της Γης και η απώλεια της αρχικής της θερμότητας λόγο αγωγής επιτρέπει τον υπολογισμό της ηλικίας της μέχρι της σημερινή κατάσταση. Ο χρόνος δεν μπορούσε να είναι μικρότερος από 20.000.000 και μεγαλύτερος από 400.000.000. Αυτή παρατήρηση δημιούργησε ιδιαίτερες δυσκολίες στον Δαρβίνο Από τα μέσα του 19ου αιώνα υπήρξε στροφή προς τον δημιουργικό και κριτικό στοχασμό με την συνεξέταση όλων των πληροφοριών Η ηλικία της γης φαινόταν να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη κάθε προηγούμενης θεώρησής της και κατά την πορεία της γης, πολλοί τύποι οργανισμών έζησαν και εξαφανίστηκαν, στοιχειοθετώντας μια συνεχή διαδικασία αλλαγών. Ο Λαμάρκ και ο Erasmus Darwin έθεσαν το ρόλο του περιβάλλοντος στην πρώτη γραμμή και οι Linnaeus και Cuvier ανέδειξαν την σημασία των ομοιοτήτων στους ανατομικούς χαρακτήρες. Οι Buffon, Erasmus Darwin και Λαμάρκ υποστήριξαν ότι οι οργανισμοί αλλάζουν και διατύπωσαν ιδέες για τον τρόπο που μπορεί να πραγματοποιείται η αλλαγή. Είχε φτάσει η στιγμή για να εκφραστεί μια νέα θεωρία για την εξέλιξη.

8

9 Η ώρα της Φυσικής επιλογής Charles Darwin (1809-1882) & Αlfred Wallace (1823-1913) Μορφοποιούν τη σύγχρονη, παραδεκτή θεωρία της εξέλιξης Οι αντιλήψεις τους αλλάζουν οριστικά τις αντιλήψεις μας για τη ζωή στον πλανήτη Ποιά ήταν τα στοιχεία πρωτοτυπίας τους; Παρατήρηση της ποικιλότητας σε ένα ευρύ φάσμα ενδιαιτημάτων Ο Δαρβίνος Σε ηλικία 22 ετών (1831) ταξιδεύει για 5 χρόνια με το πλοίο HMS Beagle κάνοντας τον γύρω του κόσμου Ο Wallace ταξιδεύει στον Αμαζόνιο και κάνει τις παρατηρήσεις του κύρια στο αρχιπέλαγος της Μαλαισίας. Θεωρείται ο πατέρας της Βιογεωγραφίας Και οι δύο έχουν μελετήσει τις ιδέες για τη αλλαγή τη δομή τη μορφή των οργανισμών Ο Δαρβίνος μετά την επιστροφή του στην Αγγλία (1836) αρχίζει να συντάσσει τις ερευνητικές αναφορές και να διαμορφώνει τις απόψεις τους για την αλλαγή των ειδών. Το 1844 έχει καταλήξει σε μία εκδοχή της εξελικτικής του θεωρίας την οποία αποκαλεί «Καταγωγή με τροποποίηση μέσω της φυσικής επιλογής» την οποία δεν δημοσιεύει αλλά ταυτόχρονα δημοσιεύει πλήθος μελετών Το 1856 λαμβάνει γράμματα από το Wallace, ο οποίος φαίνεται να έχει καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα Το 1858, οι Δαρβίνος και Wallace εξέδωσαν από κοινού ανακοίνωση, η οποίαείχε προηγουμένως αναγνωστεί από τον Charles Lyell στην Linnaean Εταιρεία του Λονδίνου. Το θέμα ήταν μια νέα θεωρία εξέλιξης : καταγωγή με τροποποιήσεις μέσω φυσικής επιλογής Το1859, ο Δαρβίνος δημοσίευσε το βιβλίο του: On the Origin of Species By Means of Natural Selection or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Μετά τη βίβλο αποτελεί το ποιο μεταφρασμένο και πολυτυπωμένο βιβλίο στον πλάνήτη

10

11 Δαρβινική θεωρία Συνδυασμός παρατηρήσεων στη φυσική ιστορία με τις γνώσεις για την αναπαραγωγή των ζώων στα πλαίσια του επιστημονικού διαλόγου της εποχής για το χρόνο και τις αλλαγές Παρατηρήσεις πάνω στην ποικιλομορφία και στο συνταίριασμα των οργανισμών στα εξιδικευμένα περιβάλλοντα (Νησιά Γκαλάπαγκος) Διαφοροποίηση των οργανισμών ως προς κάποια χαρακτηριστικά- Θεϊκή δημιουργία vs αλληλεπίδρασης οργανισμών και περιβάλλοντος Πρακτικές εκτροφής ζώων Γεωλογικές εργασίες του Lyell &Hutton. Ιδέες του Λαμάρκ (προσαρμογή και ρόλος του περιβάλλοντος) Θεωρία του T.R. Malthus ανταγωνισμός για τους πόρους- ύπαρξη κατάλληλων χαρακτηριστικών- αρμογή στο περιβάλλον κληρονομήσιμα χαρακτηριστικά- συσώρευση ατόμων με ευνοήσιμα χαρακτηρσιτικά Η ποικιλομορφία δεν πηγάζει από εσωτερική τάση αλλά ΥΠΑΡΧΕΙ και μεταβιβάζεται στους απογόνους με τη δράση της φυσικής επιλογής Πως δρα η Φυσική Επιλογή: Σπίνοι του Δαρβίνου 13 ποικιλίες στα νησιά ΓκαλάπαγκοςΟμοιομορφία των ηπειρωτικών μορφών Παρατηρήσεις: Ομοιότητες μεταξύ ηπειρωτικών και νησιωτικών μορφών στην γενική μορφολογία Διαφορές στη δομή του ράμφους Τι συνάντησαν οι ηπειρωτικοί σπίνοι όταν έφτασαν στα νησιά;Διαφορές στο ενδιάιτημα διαφορές στο ράμφος Πρόβλημα: Πως από 2 ηπειρωτικά είδη προέκυψαν 13 νησιωτικά; Υπόθεση: Ποιά ήταν η πρόκληση για την αλλαγή στο ράμφος; Ανάλογα με την οικοθέση επιλέχτηκαν οι μορφές με το κατάλλλο ράμφος Έλεγχος: Συλλογή και μέτρηση ραμφών από διαφορετικά περιβάλλοντα. Τα δεδομένα υποστήριξαν την υπόθεση Επανέλεγχος: Μελέτη της σχέσης ποικιλομορφίας & περιβάλλοντος από τον Δαρβίνο και άλλους ερευνητές Θεωρία: Εξέλιξη μέσω ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

12 Αντιδράσεις στην Δαρβινική Θεωρία Η “ Δίκη των Πιθήκων ” 1922 Tennessee Οι μέχρι το 1858 ιδέες περί εξέλιξης προϋπόθεταν μια κινητήρια «μυστηριώδη ή εσωτερική ή υπερφυσική Δύναμη Ο Δαρβίνος πρότεινε την αλληλεπίδραση οργανισμών και περιβάλλοντος Δεν περιείχε ούτε θρησκευτική ούτε πνευματική θεώρηση Παρανόηση της Θεωρίας ακόμα και μέχρι σήμερα Καταγωγή του Ανθρώπου από τον Πίθηκο!!!! Στην εποχή του Δαρβίνου η κοσμοθεώρηση ήταν διαφορετική Ο κόσμος δεν είχε εξοικειωθεί με την επιστημονική μέθοδο Η διαφωνία έγκειται στον μηχανισμό της αλλαγής Παρερμήνευση της Θεωρίας ακόμα και μέχρι σήμερα Κοινωνικός ΔαρβινισμόςΑυξημένη πολυπλοκότητα -τελεονομία Η φυσική επιλογή είναι ουδέτερη. Δεν υπάρχουν «κατώτερες» ή «ανώτερες» μορφές Σήμερα.... 2000 Πολιτεία του Κάνσας αποκλείει τη λέξη εξέλιξη και το 2005 αλλάζει τον ορισμό της Επιστήμης 2004 Πολιτεία του Ohio εξέλιξη μια από τις θεωρίες που εξηγούν τη ζωή στον πλανήτη 2010 Πολλές πολιτείες αποκλείουν τη λέξη εξέλιξη Η πρώτη μετάφραση της καταγωγής των ειδών στην Ελλάδα γίνεται από τον Ν. Καζαντζάκη το 1915

13 Η θεώρηση του Ανθρώπου Από την Εποχή του Ομήρου μέχρι την κλασσική Ελλάδα και τους ελληνιστικούς χρόνους η αρχαιοελληνική σκέψη είχε θέσει τα βασικά ερωτήματα για την συγκρότηση του κόσμου με επίκεντρο τον ΑΝΘΡΩΠΟ Οι αρχαίοι Έλληνες φυσιοδίφες περιγράφουν φαινόμενα και διεργασίες και διατυπώνουν πολύ συχνά με έντονη διορατικότητα θεωρίες για την ερμηνεία τους Ο Αναξαγόρας (500-428 π.Χ.) διατυπώνει τηνάποψη ότι το ανδρικό σπέρμα περιέχει σε αόρατο μέγεθος όλα τα συστατικά του σώματος,τα οποία στο γυναικείο σώμα αναπτύσσονται σε νέο οργανισμό Ο Δημόκριτος (460-370 π.Χ.) θέτει το πρόβλημα της σχέσης της ανατροφής με τη φύση στην ανάπτυξη του ανθρώπου υποστηρίζοντας ότι οι ανθρώπινες ικανότητες καθορίζονται περισσότερο από την μάθηση παρά από τη φυσική προδιάθεση του ατόμου Ο ό Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), είχε εντάξει τον άνθρωπο στον ζωικό κόσμο. Συμφωνα τον Αριστοτέλη η Επιστημονική γνώση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από τον Ανθρωπο είτε για καλό είτε για κακό. Μόνο η φρόνση που ενυπάρχει σε όλους του ελεύθερους ανθρώπους μπορεί να οδηγήσει στο επιθυμητί και αγαθό αποτέλεσμα. Η “σπουδή” του αρχαιοελληνικού κόσμου για την ανθρώπινη φύση ξεκινά από τον Ομηρο και κορυφώνεται με τον Ιπποκράτη (460-377 π.Χ.) και τους τρεις μύστες της ανθρώπινης συμπεριφοράς Αισχύλο(535-456π.Χ.), Σοφοκλή (496-406 π.Χ.) και Ευριπίδη (480-407 π.Χ.) Η Ιπποκρατική σχολή επηρεάζει την φιλοσοφία και την ιατρική καθόλη τη διάρκεια της αρχιαότητας και του Μεσαίωνα. “...Στον άνθρωπο εμπεριέχεται το μερικό και το όλον σε μίγμα φωτιάς και νερού που το ένα δίνει και το άλλο παίρνει....”. Επίσης υποστηρίζει στη σχέση μορφής με γεωγραφία και κλίμα Ο Ιπποκράτης πρώτος καθορίζει τον εγκέφαλο ώς έδρα της ανθρώπινης νόηση “...η ανθρώπινη νόηση είναι αόρατη αλλά γνωρίζει το ορατό...”

14 Η θεώρηση του Ανθρώπου Ο Κάρολος Λινναίος τοποθετεί τον άνθρωπο μαζί με τους Ανθρωποειδείς πιθήκους με τέσσερις ποικιλίες του H. sapiens: Americanus, Europaeus, Asiaticus & Afer Ο Λινναίος αποφεύγει να δώσει διαστάσεις στο ζήτημα και δεν καθορίζει ολότυπο για το ανθρώπινο είδος, καθωρίζοντας ως λευκότυπο τον εαυτό του. Παρόλα αυτά όπως φαίνεται από τα γραπτά του πιστεύει ότι ο άνθρωπος είναι κοντά στους ανθρωποειδείς πιθήκους O W.Goethe (1749-1832) ανακαλύπτει το διαγναθικό οστό, στον άνθρωπο, η απουσία του οποίου είχε χαρακτηριστεί ως ταξινομικό γνώρισμα για τους Homo Ο Γερμανός καθηγητής Johann Friedich Blunenbach (1752-1840) στο βιβλίο του “De Generis humani Variete Nativa (1770) θέτει τις βάσεις τις κρανιολογίας και περιγράφει τις 5 ανθρώπινες φυλες. Πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν κοινό πρόγονο. Σε γενικές γραμμές όλοι οι επιστήμονες πίστευαν ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ του ανθρώπου και των ζώων Ο Lammarck γεφυρώνει αυτό το χάσμα θεωρώντας τον άνθρωπο ως το τελικό προϊόν της εξέλιξης, περιγράφοντας εκπληκτικά την διαδρομή από τους ανθρωποειδείς πιθήκους στον άνθρωπο. Υποστηρίζει τις απόψεις του με μεγαλύτερο θάρρος από ότι ο Δαρβίνος στην καταγωγή των ειδών... αποτελεί τον τύπο με την μεγαλύτερη τελειότητα που έφτιαξε η φύση... ο άνθρωπος συνεχίζει να εξελίσσεται.... έχει αποκτήσει μοναδικά χαρακτηριστικά....αλλά δεν παύει να μοιράζεται κάποια χαρακτηριστικά με τα άλλα ζώα.... αυτά τα χαρακτηριστικά μελετώνται καλύτερα στα ζώα... Συνεπώς για να κατανοήσει κάποιος τον άνθρωπο είναι “ αναγκαίο να προσπαθήσει να αποκτήσει γνώσεις για την οργάνωση των των άλλων ζώων”. Ο Αριστοτέλης είχε αιτιολογήσειτη μελέτη της φυσικής ιστορίας με το ίδιο επιχείρημα Ο Cuvier (1769-1832)αποτελούσε τον κύριο εκφραστή αυτής της άποψης απόδεχόμενο ότι ο άνθρωπος διαφέρει ποιοτικά από όλα τα ζώα. Δεν αποδεχόταν την αριστοτελική άποψη ότι η ζωολογία συνίσταται στην σύγκριση των ζώων με τον άνθρωπο, υποστηρίζοντας επίσης ότι επιδή ο άνθρωπος είναι μοναδικός δεν θα άφηνε απολιθώματα. Το πρωπο απολιθωμα πρωτεύοντος βρέθηκε το 1837 (Pliopithecus)

15

16 Η θεώρηση του Ανθρώπου Ο Δαρβίνος στην“ Καταγωγή των ειδών” (1859) περιορίστηκε να γράψει “Θα χυθεί φως στην καταγωγή του ανθρώπου και της ιστορίας του” Το 1871 ο Δαρβίνος στο βιβλίο η “Προέλευση του Ανθρώπου” δηλώνει χωρίς αναστολές ότι ο άνθρωπος προήλθε από πιθηκοειδείς προγόνους. Ο Thomas Huxley (1825-1895 στο βιβλίο του “ Αποδειξεις για την θέση του ανθρώπου στη Φύση”(1863) υποστηρίζει την περοέλευση του ανθρώπου από πιθηκοειδείς προγόνους παρουσιάζοντας πολλές ομοιότητες/ διαφορές ανάμεσα στους πιθήκους και στους ανθρώπους. Το πρόβλημα μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, ήταν η έλλειψη απολιθωμένων μορφών αν και απολιθώματα του ανθρώπου του Νεαντερταλ είχαν βρεθεί το 1856 Το 1891 ο Ολλανδός γιατρός E. Debois(1858- 1940) ανακαλύπτει απολιθώματα του Pithecanthropus erectus (σήμερα H. erectus) στην Ιάβα. Ο αριθμός των νέων ευρημάτων από τότε αυξάνεται Το 1924 Αυστραλός R. Dart ανακαλύπτει το παιδί του Ταουνγκ (Australopithecus africanus) στην Ν. Αφρική Από τότε μέχρι σήμερα........

17

18 Υπάρχει Χάσμα; Τι μας κάνει ανθρώπους; Ποιά είναι η φύση και το εύρος του χάσματος ανάμεσα στα ζώα και στον άνθρωπο; Είναι το χάσμα συμπεριφορικό; Κάρολος Λινναίος: “ Norse te ipsum!” (ξέρει τον εαυτό του) Συναπομορφίες: Δίποδη βάδιση, μεγάλο δάκτυλο του ποδιού, μεγάλος εγκεφαλικός φλοιός, μόνιμο στήθος Ομολογίες:Τα υπολοιπα ανατομικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά μπορούν να θεωρηθούν συμπλησιομορφίες με τα συγγενικά taxa 98.77% ομοιότητα στο γονιδίωμα ανθρώπου και χιμπαντζή Γονίδιο FOXP2 ελάχιστες διαφορές ανάμεσα σε ανθρώπους και ανθρωποειδείς πιθήκους Το γονίδιο Microcephalin (ρυθμιση της ανάπτυξης του εγκεφάλου) είναι πιό ποικίλο στους ανθρώπους παρά στους πιθήκους Επειδή δεν φαίνεται να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην ανατομία, με τους πιθήκους, εκτός από αυτές που σχετίζονται με την δίποδη βάδιση, και επειδή η γενετική διαφορά ανάμεσα στα taxa δεν φαίνεται να είναι τεράστια, η κύρια διαφοροποίηση πρέπει να συνδέεται με την συμπεριφορά και με την επίγνωση Επομένως οι εξελικτικές διαδικασίες ενισχύουν σημαντικά τη μορφής της κοινωνικής συμπεριφορας και οργάνωσης Αν το χάσμα είναι συμπεροφορικό τότε πιό είναι το εύρος του;

19

20 Εξερευνώντας το χάσμα Για 2400 χρόνια η Αριστοτελική θεώρηση του Ανθρώπου ήταν η κυρίαρχη άποψη: Οι άνθρωποι ταυτίζονται με ακρίβεια στις δύο βασικές διαδικασίες της ζωής: τη συντήρηση του ευατού τους και τη διαιώνιση τους ειδους τους Ο Immanuel Kant (1724-1804) θεωρεί οτι ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από τη “ δυνατότητα να θέτει στον εαυτό του καθε είδους στόχου γεγονός που τον διαχωρίζει από τα ζώα” Ο Δαρβίνος θεωρεί σημαντικό γνώρισμα την επίγνωση Ο Dobzhansky θεωρεί τον ανθρώπινο πολιτισμό σαν μοναδικό φαινόμενο ή διαδικασία η οποία είναι έξω από την εμβέλεια της φυσικής επιλογής Το 1975 ο E. Wilson στο βιβλίο του “Κοινωνιοβιολογία. Η Νέα Σύνθεση” θεωρεί ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά αντικατοπτρίζει γενετικές προσαρμογές παρά πολιτισμικές. Στην δεκαετία του 90 αναπτύχθηκε η Εξελικτική Ψυχολογία” μια προσέγγιση στις κοινωνικές και φυσικές επιστήμες η οποία εξετάζει ψυχολογικά γνωρίσματα όπως τη μνήμη, την αντίληψη και τη γλώσσα με σύγχρονες εξελικτικές προσεγγίσεις. Προσπαθεί να καθορίσει ποιά από τα ανθρώπινα ψυχολογικά χαρακτηριστικά είναι προσαρμογές πυ οφείλονται στην φυσική επιλογή ή στην φυλετική επιλογή. Πολλές από αυτές τις προσαρμογές θεωρείται ότι έγιναν στο πλειστόκενο όταν οι ανθρωπίδες ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες. Η ΕΨ επικεντρώνεται στις διαφορές του φύλου, στην ομορφία, στην επιθετικότητα, στις ασθένειςε στην τέχνη στις φοβίες ακόμα και στην διατροφή. Η παραπάνω θεώρηση έχει δεχτεί πολλές κριτικές γιατί φαίνεται να αγνοεί τον γενετικό παράγοντα αλλά και την συγγένεια μεταξύ των πρωτευόντων Τα τελευταία χρόνια η συστηματική και συγκριτική μελέτη της συμπεριφοράς των πρωτευόντων δείχνει ότι το χάσμα είναι ποιοτικό παρά ποσοτικό γιατί μια σειρά από θωρούμενα ανθρώπινα χαρακτηριστικά απαντιώνται και σε άλλα είδη ζώων.

21 Η μοναδικότητα του Ανθρώπου ★ Μαζικός υλικός πολιτισμός, κοινωνικοί θεσμοί και τελετουργίες που εξαρτώνται ουσιαστικά από την γλώσσα. Ο πολιτισμός είναι πιθανώς η προνομοιακή μας προσαρμογή ★ Ασυνήθηστη οικολογία επιβίωσης η οποία περιλαμβάνει μαζικό κυνήγι μαζικές καλλίεργειες, ισχυρή συνεργασία, αλλά και διμάχες μεταξύ των ομάδων ★ Αργή ανάπτυξη, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, που συνοδέυονται από υψηλότερους αναπαραγωγικούς ρυθμούς στα θηλυκά, εμμηνόπαυση στο μέσον της ζωής και μεγάλη αλλογονική βοήθεια ★ Ασυνήθιστες νοητικές ικανότητες, που περιλαμβάνουν την γλώσσα, τον μελλοντικό σχεδιασμό, την αντίληψη της αιτίας, και την επισοδειακή μνήμη. Οι παραπάνω ικανότητες εμπλέκονται στην διαμόρφωση κοινών σκοπών, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή με άλλους σε συνεργατικές δραστηριότητες με κοινές επιδιώξεις και σκοπούς, στις οποίες περιλαμβάνεται και η διαδασκαλία μέσω της γλώσσας. Το κενό τελικά υπάρχει. Αλλά αντί να μετράμε τις διαφορές μας με τους άλλους πιθήκους πρέπει να αναζητήσουμε τις εξελικτικές πιέσεις που οδήγησαν τους προγόνους μας σε διαφορετικά μονοπάτια σε σχέση με τα συγγενικά τους taxa και να απαντήσουμε στο ερώτημα “Γιατί η πολιτισμική εξέλιξη είναι τόσο ισχυρή στους ανθρώπους σε σχέσεις με τους άλλους ανθρωποειδείς πιθήκους;”