Μάθημα 4 ο Ο Σολωμός και οι Επτανήσιοι. Επτάνησα Από τα μέσα του 18 ου ως και τα τέλη του 19 ου αι. τα Επτάνησα βρίσκονταν υπό την κατοχή δυτικών δυνάμεων,

Παρουσίαση με θέμα: "Μάθημα 4 ο Ο Σολωμός και οι Επτανήσιοι. Επτάνησα Από τα μέσα του 18 ου ως και τα τέλη του 19 ου αι. τα Επτάνησα βρίσκονταν υπό την κατοχή δυτικών δυνάμεων,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μάθημα 4 ο Ο Σολωμός και οι Επτανήσιοι

2 Επτάνησα Από τα μέσα του 18 ου ως και τα τέλη του 19 ου αι. τα Επτάνησα βρίσκονταν υπό την κατοχή δυτικών δυνάμεων, δεν ήταν ποτέ υπό οθωμανική κατοχή. Βενετοί (1797). Γάλλοι (1797). Ρώσοι (1798-1799). Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807 ). Γάλλοι (1807). Άγγλοι (1800-1814). Αγγλική Προστασία (1815-1864): Ηνωμένες Πολιτείες των Ιονίων νήσων. Το 1864 προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα.

3 Επτάνησα Οι ιστορικές συγκυρίες συνέβαλαν στην ανάπτυξη του διαρκούς και στενού μορφωτικού και πνευματικού δεσμού των Επτανήσων με τη Δύση και ιδίως με την Ιταλία. Παράλληλα διατηρήθηκαν οι σχέσεις με τις τουρκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Αφομοίωσαν τα ήθη και τους θεσμούς της Δύσης, ενώ ταυτόχρονα διαφύλαξαν την ελληνική εθνική συνείδηση και τη χριστιανική πίστη.

4 Επτάνησα Οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αξιόλογης τοπικής λογοτεχνίας: Ευρεία ιταλομάθεια των μορφωμένων. Ύπαρξη τυπογραφείων. Ανάπτυξη του τοπικού Τύπου (ιδίως του λογοτεχνικού). Σταθερή ροπή προς τη δημοτική γλώσσα. Ιόνιος Ακαδημία: το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο στην Κέρκυρα.

5 Επτάνησα Τα κύρια αστικά κέντρα και λογοτεχνικά φυτώρια ήταν η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος. Η λογοτεχνική κίνηση μοιράστηκε ανάμεσα στις δύο αυτές πόλεις. Η Ειρήνη Δενδρινού πρότεινε τον όρο «Κερκυραϊκή Σχολή», ο οποίος στεγάζει τη λογοτεχνική παραγωγή των Κερκυραίων.

6 Η επτανησιακή σχολή Τον όρο εισήγαγαν ο Κωνσταντίνος Ασώπιος και ο Εμμανουήλ Ροΐδης για να ονομάσουν το σύνολο των λογοτεχνών που έδρασαν στα Επτάνησα, τον 19 ο αι., γύρω από τον Διονύσιο Σολωμό. Με τον όρο Επτανησιακή Σχολή αναφερόμαστε στη λογοτεχνική παραγωγή των νησιών του Ιονίου από τα μέσα του 18 ου αι. μέχρι το τέλος του 19 ου αι.

7 Η επτανησιακή σχολή Το κυριότερο λογοτεχνικό είδος που καλλιεργήθηκε ήταν η ποίηση (λυρική, επικολυρική, σατιρική). Πυρήνας και άξονας της ποιητικής παραγωγής ήταν το έργο του μείζονος ποιητή Διονυσίου Σολωμού (γαλλικός διαφωτισμός, νεοκλασικισμός, γερμανικός ιδανισμός, ρομαντισμός). Η κατανομή σε ομάδες της υπόλοιπης επτανησιακής ποίησης έγινε με σημείο αναφοράς τον Σολωμό (προσολωμικοί, σολωμικοί, μετασολωμικοί, εξωσολωμικοί). Ο άλλος μείζων ποιητής της επτανησιακής σχολής ήταν ο Ανδρέας Κάλβος (ποιητής της ιδέας, νεοκλασικισμός, ρομαντισμός, ευρωπαϊκό φιλελληνικό κίνημα, καρμπονάροι). Πρόσληψη από τη γενιά του 1880 και τη γενιά του ‘30 (Παλαμάς, Ελύτης).

8 Η επτανησιακή σχολή Η επτανησιακή ποίηση στηρίχθηκε στη σύνθεση ρομαντικών και κλασικιστικών στοιχείων. Σταθερή ήταν η χρήση της δημοτικής γλώσσας. Η επτανησιακή λογοτεχνία φέρει έντονα τα ίχνη της επίδρασης της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, κυρίως της ιταλικής. Έχει δεχτεί επιρροές από την κρητική λογοτεχνία και το δημοτικό τραγούδι.

9 Η επτανησιακή σχολή Τα βασικότερα θέματα της λογοτεχνικής παραγωγής: Η αγάπη για : τη γυναίκα την πατρίδα τη θρησκεία τη φύση Ν. Δοξαράς, Το γενέσιον της Παναγίας (18ος αιώνας). Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου. Έργο της επτανησιακής σχολής στη ζωγραφική.

10 Διονύσιος Σολωμός (1798 – 1857) Η εμβληματική μορφή της επτανησιακής σχολής. Ο εθνικός ποιητής της Ελλάδας. Καταγωγή από τη Ζάκυνθο. Σπούδασε στην Ιταλία. Έργο: ποίηση, πεζογραφία, μεταφράσεις (διγλωσσία, αποσπασματικότητα, ρομαντισμός). Γράφει στα ελληνικά και στα ιταλικά. Ο Διονύσιος Σολωμός σε νεανική ηλικία. Συλλογή Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων.

11 Διονύσιος Σολωμός (1798 – 1857) Χρησιμοποιεί τη δημοτική γλώσσα. Σταδιακά υιοθετεί τον 15σύλλαβο του δημοτικού τραγουδιού και του Ερωτόκριτου, αλλά τον ανανεώνει. Χρησιμοποιεί θέματα του γερμανικού ρομαντισμού (φύση, σκοτεινότητα, εξιδανικευμένη γυναίκα).

12 Διονύσιος Σολωμός (1798 – 1857)

13 Διονύσιος Σολωμός, Ο Λάμπρος, 1824 – 1826 μέχρι 1833

14 Διονύσιος Σολωμός, Ο Κρητικός, 1833

15 Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (Γ΄ σχεδίασμα), 1844

16 Σολωμικοί Σολωμικοί ονομάστηκαν όσοι ποιητές γνώρισαν τον Σολωμό, συνδέθηκαν φιλικά μαζί του και το έργο τους φέρει έντονα τα ίχνη της σολωμικής επιρροής. Οι πιο σημαντικοί: Αντώνιος Μάτεσης (συγγραφέας λυρικών και σατιρικών ποιημάτων, γνωστότερος για το θεατρικό έργο του, Ο βασιλικός). Γεώργιος Τερτσέτης (επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το δημοτικό τραγούδι. Απέβλεπε στη διάδοση της δημοτικής ως λογοτεχνικής γλώσσας). Ιούλιος Τυπάλδος (λυρισμός, μυστικοπάθεια και αγάπη για την πατρίδα. Ακολουθεί πιστά το σολωμικό εκφραστικό παράδειγμα). Γεράσιμος Μαρκοράς (γνωστός ιδίως για το μεγάλο επικολυρικό ποίημά του, Ο όρκος). Ιάκωβος Πολυλάς: ποιητικό και πεζογραφικό έργο, πιο σημαντική η συμβολή του στο μεταφραστικό και κριτικό πεδίο. Ο Πολυλάς έμεινε γνωστός κυρίως ως ο πρώτος εκδότης των σολωμικών ποιημάτων, τα οποία στο μεγαλύτερο μέρος τους έμεναν αποσπασματικά και ανέκδοτα (Τα ευρισκόμενα, 1859). Νεότεροι εκδότες των απάντων του Σολωμού είναι οι: Ν.Β. Τωμαδάκης, Λίνος Πολίτης, Στυλιανός Αλεξίου, Δημήτρης Δημηρούλης.

17 Σολωμικοί Αντώνιος Μάτεσης Γεώργιος Τερτσέτης

18 Σολωμικοί Γεράσιμος Μαρκοράς Ιούλιος Τυπάλδος

19 Σολωμικοί Ιάκωβος Πολυλάς

20 Ιούλιος Τυπάλδος

21

22

23

24

25

26

27 Ιάκωβος Πολυλάς

28

29

30

31

32

33

34 Γεράσιμος Μαρκοράς

35

36

37

38 Εξωσολωμικοί Εξωσολωμικοί ονομάστηκαν οι επτανήσιοι ποιητές το έργο των οποίων δεν εντάσσεται στη σφαίρα επιρροής του Σολωμού. Ανδρέας Κάλβος (δεν υπάρχει σαφής μαρτυρία για συνάντηση με τον Σολωμό). Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ( διαμεσολαβητής ανάμεσα στην επτανησιακή και στην αθηναϊκή λογοτεχνία του 19ου αι. Χρησιμοποιεί τη δημοτική γλώσσα. Ρομαντική επεξεργασία θεμάτων αντλημένων είτε από την ιστορική παράδοση της Επτανήσου είτε από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων). Ανδρέας Λασκαράτος (ηθικολόγος και αρνητής των προλήψεων/ σταθερή καλλιέργεια της σατιρικής ποίησης/ ρηξικέλευθες ιδέες).

39 Εξωσολωμικοί Ανδρέας Κάλβος Ιωαννίδης (1792-1869) ΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Γλώσσα: καθαρεύουσα εμπλουτισμένη με αρχαϊστικούς και δημώδεις τύπους. Ελληνόγλωσσο και ιταλόγλωσσο έργο, μετάφραση Ψαλμών του Δαβίδ. Ωδή Μέτρο: ιδιότυπη μετρική αντίληψη, πολύτροπος αρμονία. Καρμποναρισμός Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)

40 Εξωσολωμικοί Ανδρέας Λασκαράτος

41 Ανδρέας Κάλβος, Ωδαί: Λύρα, 1824. Λυρικά, 1826

42 Ανδρέας Κάλβος, «Εις Σάμον»

43

44 Ανδρέας Κάλβος, Ωδαί, «Εις Σάμον», 1824 -1826

45 Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

46

47

48 Ανδρέας Λασκαράτος

49

50 Πεζογραφία (ενδεικτικά) Διονύσιος Σολωμός: Πεζά Η Γυναίκα της Ζάκυθος, (γρ. 1825- 1826,1829, 1833, έκδ. 1927): υπερείδος, δηλαδή υπέρβαση του είδους, «είδος μικτό αλλά νόμιμο»: ποιητικό πεζό, σάτιρα, θρήνος, προφητεία, όνειρο εφιαλτικό, βιβλικός στίχος (verset). Διάλογος (1824): δημοτική γλώσσα, η γλώσσα του λαού εκφράζει τα πιο λεπτά αισθήματα και κινήματα της ψυχής. Ελισάβετ Μουτζάν -Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία (γρ. 1831, εκδ. 1881). Θέματα: η θέση και η εκπαίδευση της γυναίκας, η γυναικεία γραφή ως ζωτική ανάγκη και επανάσταση, ο φενιμισμός, ο αληθιακός χαρακτήρας του αυτοβιογραφικού είδους.

51 Ελισάβετ Μουτζά-Μαρτινέγκου

52

53 Βιβλιογραφία Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα - Έργα - Ρεύματα – Όροι, Αθήνα, Πατάκης, 2007. Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα, Μ.Ι.ΕΤ, 2006. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία. Ο Σολωμός και οι Εφτανησιώτες, Αθήνα, Δωδώνη, 1976. Βαγγέλης Αθανασόπουλος (επιμ.), Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία, Αθήνα, Ωκεανίδα, 1999.