Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 8: Κατάθλιψη στα παιδιά - στους εφήβους - τους ενήλικες Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια.

Παρουσίαση με θέμα: "Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 8: Κατάθλιψη στα παιδιά - στους εφήβους - τους ενήλικες Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 8: Κατάθλιψη στα παιδιά - στους εφήβους - τους ενήλικες Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2  Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας,  Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος,  Σύντομη ανασκόπηση,  Οριοθέτηση Ορολογίας,  Οδηγός της συμπτωματολογίας της κατάθλιψης στο νήπιο, το παιδί, τον έφηβο και τον ενήλικα,  Επισκόπηση,  Αιτιολογικοί Παράγοντες,  Νοσηλευτικές Διαγνώσεις,  Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις,  Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις. Περίγραμμα μαθήματος 1/2 1

3  Κατάθλιψη στα νήπια, παιδιά, εφήβους και ενήλικες,  Κατάθλιψη σε ειδικές ηλικιακές ομάδες,  Νοσηλευτική Παρέμβαση,  Κλινική Περίπτωση,  Συμπέρασμα. 2 Περίγραμμα μαθήματος 2/2

4 Περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας των συναισθηματικών διαταραχών από την παιδική ηλικία έως την ενήλικη ζωή. Γίνεται περιγραφή της ορολογίας της κατάθλιψης στα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες, της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας, των μορφών και της θεραπείας. Γίνεται αναφορά στην οριοθέτηση τη πρωτογενούς κατάθλιψης, της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της κλινικής εικόνας και της θεραπείας. Περιγράφεται η ορολογία της δευτερογενούς κατάθλιψης, γίνεται αναφορά της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της κλινικής εικόνας και της θεραπείας. Γίνεται ανάλυση της κατάθλιψης ενηλίκων, των θεραπευτικών παρεμβάσεων, της αυτοκτονίας, της πρόληψης με τη χρήση πρωτοκόλλου σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Επίσης γίνεται περιγραφή της ορολογίας της μανίας, της επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας και της θεραπείας. Γίνεται ανάλυση της επιλόχειας κατάθλιψης, της κατάθλιψης των ηλικιωμένων. Μετά τα συμπεράσματα της ενότητας γίνονται ερωτήσεις με τη χρήση περιστατικών και την επιλογή κατάλληλης απάντησης από τον εκπαιδευόμενο στην ενότητα. 3 Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας

5 Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να:  Να παρέχει βασικές πληροφορίες στον ασθενή και την οικογένειά του, σε σχέση με την αιτιολογία, τις κλινικές εκδηλώσεις και τη θεραπεία της κατάθλιψης σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.  Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.  Διαχωρίζει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται για τα βρέφη, τα νήπια, τα παιδιά και τους εφήβους για τη διάγνωση των πρώτων συμπτωμάτων της κατάθλιψης. 4 Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος 1/2

6 Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να: Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές της κατάθλιψης σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Εκτιμήσει τον κίνδυνο της αυτοκτονίας στον έφηβο και στον ενήλικα που πάσχει από κατάθλιψη. Χορηγήσει με ασφάλεια αντικαταθλιπτικά και σταθεροποιητικά της διάθεσης φάρμακα. Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην κατάθλιψη. Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε παιδιά με διαταραχές διάθεσης. Εφαρμόσει τη νοσηλευτική διεργασία κατά τη φροντίδα του ασθενή με διαταραχή διάθεσης κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή. 5 Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος 2/2

7  Κατάθλιψη στην Παιδική Ηλικία: η κατάθλιψη πριν την ηλικία των 12 ετών περιγράφηκε σαν ένα είδος ψυχονευρωτικής πάθησης που εκδηλώνεται με διαταραχές στο φαγητό και τον ύπνο ή υπερδραστηριότητα. Ως επακόλουθο μιας συμβολικής απώλειας, η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί με μείωση της αυτοεκτίμησης, ενοχή και δυσθυμία. 6 Οριοθέτηση Ορολογίας 1/2

8 Κατάθλιψη στην Εφηβική Ηλικία  Η κατάθλιψη στην εφηβεία χαρακτηρίζεται από αστάθεια της διάθεσης. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ο έφηβος μπορεί να πέσει από ενθουσιασμό στη μελαγχολία, από τη χαρά και την έξαρση στη θλίψη και την απόσυρση, από τη φιλική διάθεση στην εχθρότητα. Διακατέχεται από αίσθημα απελπισίας.  Στην εφηβεία κυριαρχεί η καταθλιπτική ιδέα και το αίσθημα της ηττοπάθειας. Ο έφηβος προβάλει τη σκέψη στο μέλλον και ταυτόχρονα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την πείρα για να μετριάσει την απαισιοδοξία του. 7 Οριοθέτηση Ορολογίας 2/2

9 Δευτεροπαθές Καταθλιπτικό Σύνδρομο Το δευτεροπαθές καταθλιπτικό σύνδρομο το συναντάμε σαν δευτεροπαθές στα παιδιά που έχουν σοβαρή χρόνια αρρώστια όπως καρκίνο, ρευματοειδή αρθρίτιδα, νεφρωσικό σύνδρομο και σοβαρή αναπηρία μετά από ατύχημα. 8

10 Το Καταθλιπτικό Σύνδρομο Συμπτώματα  Καταθλιπτική Διάθεση.  Απουσία ενδιαφέροντος για δραστηριότητα.  Δυσκολία στη συγκέντρωση.  Βραδύτητα στη δραστηριότητα. 9

11 Διαγνωστική κλινική εικόνα 1/6 Η δυσφορική διάθεση: η οποία εκδηλώνεται μερικές φορές ως απώλεια ενδιαφέροντος για σχεδόν όλες τις συνηθισμένες δραστηριότητες και απολαύσεις. Όρεξη και φαγητό: εκδηλώνεται με ανορεξία, απώλεια βάρους ή αυξημένη όρεξη, απόκτηση βάρους. Ύπνος: εκδηλώνεται με αϋπνία ή υπερυπνία. Ψυχοκινητική δραστηριότητα: απώλεια ενέργειας και κούραση. 10

12 Διαγνωστική κλινική εικόνα 2/6 Το καταθλιπτικό παιδί φαίνεται σαφώς δυστυχισμένο. Μη λεκτική επικοινωνία με φευγαλέα χαμόγελα που εξαφανίζονται γρήγορα. Εκτός από τη θλίψη, ανία και την απάθεια, η ύπαρξη ανικανότητας του παιδιού να αντλήσει ευχαρίστηση από τις καθημερινές του ασχολίες, η κατάσταση αυτή ονομάζεται « ανηδονία». Η έλλειψη μελλοντικών προσδοκιών είναι σημαντικό εύρημα, το οποίο προσδιορίζει την απόγνωση και την απελπισία του παιδιού. 11

13 Διαγνωστική κλινική εικόνα 3/6 Σημεία στην νηπιακή ηλικία  Ανακλιτική κατάθλιψη την οποία περιέγραψε ο Spitz με συμπτώματα: Αδιαφορία, Απώλεια βάρους Απάθεια, Απόσυρση, Διαταραχές ύπνου. 12

14 Διαγνωστική κλινική εικόνα 4/6 Σημεία στην προσχολική ηλικία 6-7 ετών  Ανακλιτική κατάθλιψη την οποία περιέγραψε ο Spitz με συμπτώματα : Κλάμα, θλίψη, Παράπονα για σωματικές αδιαθεσίες, Ανορεξία, Εκρήξεις οργής, Έλλειψη ενδιαφέροντος. 13

15 Διαγνωστική κλινική εικόνα 5/6 Σημεία κατάθλιψης στην πρώιμη σχολική ηλικία 6-9 ετών είναι: Θλίψη, Εύκολο ξέσπασμα σε δάκρυα και δυσφορία, Εκφράζουν την επιθυμία να πεθάνουν. 14

16 Διαγνωστική κλινική εικόνα 6/6 Τα συμπτώματα κατάθλιψης στην πρώιμη σχολική ηλικία 9- 12ετών. Τα παιδιά παρουσιάζουν: Μόνιμες καταστάσεις δυσφορίας. Εκφράζουν την επιθυμία να πεθάνουν για να τιμωρήσουν τους γονείς τους, παρά ότι νιώθουν ανάξια. Καλλιεργούν σκέψεις αυτοκτονίας. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν η κλινική εικόνα γίνεται πιο συγκεκριμένη και τα συμπτώματα περισσότερο σταθερά και συναφή με τη συμπτωματολογία του ενήλικα. 15

17 Διαγνωστική Διαδικασία Η συνύπαρξη τεσσάρων τουλάχιστον συμπτωμάτων από τα παραπάνω για μια χρονική περίοδο δύο τουλάχιστον εβδομάδων. Η ασάφεια και η διαφωνία παραμένει στην επιστημονική κοινότητα ακόμα. 16

18 Αιτιολογία της Κατάθλιψης 1/5  Ευθύνη ενός γενετικά κληρονομούμενου ελαττώματος στο μεταβολισμό του κεντρικού νευρικού συστήματος.  Η ελάττωση της 3- μεθυξυ – 4- υδροξυφαινογλυκόλης.  Η ελάττωση ενός μεταβολίτη της νορ- επινεφρίνης στα ούρα. Συνδέονται με την καταθλιπτική φάση. 17

19 Αιτιολογία της Κατάθλιψης 2/5  Μια άλλη δυσλειτουργία που εντοπίστηκε στην κατάθλιψη είναι η υπερδραστηριότητα του άξονα υποθάλαμος- υπόφυση – επινεφρίδια, όπως φαίνεται από την αύξηση της κορτιζόλης στο πλάσμα ή στα ούρα. 18

20 Αιτιολογία της Κατάθλιψης 3/5 Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις : Η συναισθηματική μνήμη του παιδιού σχηματίζει τον πρώτο πυρήνα απεικόνισης του εαυτού και του αντικειμένου. Το παιδί εσωτερικεύει την ανικανότητα και την απελπισία από τα καθημερινά αισθήματα, θλίψης και ανησυχίας σταδιακά κυριαρχούν. Επαναλαμβανόμενες εμπειρίες ανικανότητας, σωματικής και ψυχικής και γνωστικής στέρησης καθώς και έλλειψης ευκαιριών που θα επέτρεπαν στο παιδί να κατακτήσει την επιτυχία και την περηφάνια γίνονται ο καταθλιπτικός πυρήνας της προσωπικότητας. 19

21 Αιτιολογία της Κατάθλιψης 4/5 Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις Ο Sandler και Joffe, 1965 υπογράμμισαν ότι στη νηπιακή ηλικία η απώλεια ενός αντικειμένου βιώνεται αρνητικά για την απώλεια της ψυχοσωματικής ευεξίας « psychophysical well being» και όχι για την απώλεια του αντικειμένου. Στην παιδική ηλικία η απώλεια αντικειμένου βιώνεται σαν σοβαρό τραύμα, αλλά αν το χαμένο αντικείμενο αντικατασταθεί σωστά το παιδί ύστερα από μία περίοδο θλίψης, δε βιώνει κατάθλιψη. 20

22 Αιτιολογία της Κατάθλιψης 5/5 Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις Η συναισθηματική μνήμη του παιδιού σχηματίζει τον πρώτο πυρήνα απεικόνισης του εαυτού και του αντικειμένου. Το παιδί εσωτερικεύει την ανικανότητα και την απελπισία από τα καθημερινά αισθήματα, θλίψης και ανησυχίας σταδιακά κυριαρχούν. Επαναλαμβανόμενες εμπειρίες ανικανότητας, σωματικής και ψυχικής και γνωστικής στέρησης, καθώς και έλλειψης ευκαιριών που θα επέτρεπαν στο παιδί να κατακτήσει την επιτυχία και την περηφάνια γίνονται ο καταθλιπτικός πυρήνας της προσωπικότητας. 21

23 Θεραπεία στην Κατάθλιψη Παιδικής Ηλικίας 1/2 Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν ότι : Η ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία και οι παρεμβάσεις στον περίγυρο στοχεύουν να βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει τα εξής: Αυτοπεποίθηση. Αυτοεκτίμηση. Περηφάνια. Στη χορήγηση φαρμάκων υπάρχουν πολλές διαφωνίες, διότι οι κύριες συναισθηματικές διαταραχές που αποτελούν μοναδική ένδειξη για φαρμακευτική αγωγή παρουσιάζονται στο τέλος της εφηβείας. 22

24 Η λήψη αντικαταθλιπτικών από το παιδί του επιτείνει την αίσθηση ότι είναι «άρρωστο» και ανίκανο. Ενώ μεγαλώνει την αντίσταση των γονιών, οι οποίοι δεν αποδέχονται την ευθύνη, ώστε να αλλάξουν τη στάση τους απέναντι στο παιδί. Οι παρεμβάσεις που γίνονται είναι σε ψυχολογικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. 23 Θεραπεία στην Κατάθλιψη Παιδικής Ηλικίας 2/2

25 Κατάθλιψη στην Εφηβεία Χαρακτηριστικά της εφηβείας: Αστάθεια της διάθεσης, Ενθουσιασμός σε μελαγχολία, Χαρά και έξαρση σε θλίψη και απόσυρση, Φιλική διάθεση στην εχθρότητα, Καταθλιπτικά συναισθήματα, Αίσθημα απελπισίας, Ο έφηβος μπορεί να προβάλει τη σκέψη στο μέλλον και ταυτόχρονα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την πείρα για να μετριάσει την απαισιοδοξία. 24

26  Κατάθλιψη στον Ενήλικα : Όταν η κατάπτωση του συναισθήματος υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια, επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν σχετίζεται με γεγονότα της ζωής και εμποδίζει την εφαρμογής καθημερινών δραστηριοτήτων, τότε μπορεί να υφίσταται διαταραχή διάθεσης γνωστή και ως συναισθηματική διαταραχή. 25 Οριοθέτηση Ορολογίας

27 Πρωτογενής κατάθλιψη Εφήβων Δυσφορική διάθεση, Απόσυρση από την κοινωνική ζωή, Περιορισμός αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων, Πρωτογενής κατάθλιψη είναι συνήθως πρώτη εκδήλωση μια μανιοκαταθλιπτικής ασθένειας. 26

28 Θεραπεία στην πρωτογενή Κατάθλιψη Χορήγηση αντικαταθλιπτικών και λιθίου. Και ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία, με παράλληλες παρεμβάσεις στον κοινωνικό περίγυρο, καθώς και η θεραπεία σωματικού ή ψυχιατρικού συνδρόμου. 27

29 Δευτερογενής κατάθλιψη Παρουσιάζεται χρόνια και πιο συγκεχυμένη μορφή δυσφορίας με συμπτώματα κοινωνική απόσυρση και απάθεια του ατόμου. Αυτά τα συμπτώματα παρουσιάζονται ύστερα από κάποια απώλεια ή τραυματική κατάσταση ή σοβαρή αναστάτωση στην οικογενειακή ζωή του εφήβου. Συνδέεται με ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ψυχογενή ανορεξία, κατάχρηση οινοπνεύματος ή ναρκωτικών, ψυχοπαθητική συμπεριφορά, σοβαρή ανικανότητα στη μάθηση, συνοδευόμενη από χαμηλή αυτοεκτίμηση. 28

30 Θεραπεία στη Δευτερογενή Κατάθλιψη Ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία, με παράλληλες παρεμβάσεις στον κοινωνικό περίγυρο, καθώς και η θεραπεία του σωματικού ή ψυχιατρικού συνδρόμου. 29

31 Αυτοκτονία στην εφηβεία 1/7 Τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκε εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών στην ομάδα 15 έως 25 ετών. Με κορύφωση στην ηλικία των 24 και 60 ετών. Η αυτοκτονία μικρών παιδιών συχνά δηλώνεται ως ατύχημα και όλοι συνεργούν με την οικογένεια στην απόκρυψη των πραγματικών γεγονότων. 30

32 Αυτοκτονία στην εφηβεία 2/7 Το 1980 στη Β. Αμερική για την ομάδα ηλικίας 14 -24 ετών, η αυτοκτονία ήταν τρίτη αιτία θανάτου, μετά τα ατυχήματα ( 60,3%) και το έγκλημα ( 13,7%). Μελέτες της αυτοκτονίας για ηλικίες μικρότερες 14 ετών, φαίνεται ότι είναι αρκετά υψηλή. Για τη δυναμική του θανάτου θα πρέπει να γίνει συζήτηση για την έννοια που δίνει το παιδί στο θάνατο. 31

33 Αυτοκτονία στην εφηβεία 3/7 Σύμφωνα με τη θεωρία της ανάπτυξης της αντίληψης στο παιδί, του Piaget διακρίνουμε τρία στάδια: Μέχρι την ηλικία 5 ή 6 ετών, που είναι το πρώτο στάδιο της προλειτουργικής σκέψης προτού εμπεδωθούν η αιτιότητα και η διατήρηση. Μέχρι αυτή την ηλικία η σκέψη κυβερνάται από μαγικές αντιλήψεις και εγωκεντρικές ιδέες. Ο θάνατος βιώνεται σαν πρόσκαιρη απουσία ή εφήμερος αποχωρισμός. 32

34 Αυτοκτονία στην εφηβεία 4/7 Το παιδί παίζει παιχνίδια που σχετίζονται με το θάνατο, αλλά οι νεκροί επανέρχονται αμέσως στη ζωή και για να οδηγηθούν πάλι στο θάνατο. Η αυτοκτονία σε αυτή την ηλικία είναι μια παρορμητική πράξη του παιδιού για να απομακρυνθεί από μια κατάσταση που προκαλεί πόνο ή δυσφορία. 33

35 Στην ηλικία 7-12 ετών τα παιδιά αναπτύσσουν τη λειτουργική σκέψη. Πάνω σε αυτή αναπτύσσονται η λογική, η αιτιότητα, η διατήρηση του όγκου της μάζας, παράλληλα με το αίσθημα ηθικής. Το παιδί σε αυτή την ηλικία πιστεύει ότι ο θάνατος δεν είναι παντοτινός. Έχει αναφερθεί ότι παιδιά μικρότερα των 12 ετών, πιστεύουν ότι ο δικός τους θάνατος δεν είναι οριστικός. 34 Αυτοκτονία στην εφηβεία 5/7

36 Αυτοκτονία στην εφηβεία 6/7 Στην ηλικία 12-15 ετών η σκέψη του παιδιού αναπτύσσει τυπικές λειτουργίες γίνεται θεωρητική και ικανή να κατανοήσει θεωρητικές αντιλήψεις για τη ζωή και το θάνατο. Το παιδί που είναι 14 ή 15 ετών, αντιλαμβάνεται τις ιδέες της ελεύθερης βούλησης και μπορεί να προβληματιστεί στο δικαίωμα του ατόμου να διάλεξη τη ζωή ή το θάνατο. Η αντίληψη τους προσομοιάζει με του ενήλικα. 35

37 Αυτοκτονία στην εφηβεία 7/7 Σύμφωνα με έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά με σημεία κατάθλιψης που έχουν βιώσει ένα υψηλού βαθμό έντασης την περίοδο της ζωής τους είναι χαρακτηριστικό, ότι προέρχονται από χαοτικές οικογένειες, όπου η αντικοινωνικότητα, η βία, η απόρριψη, η κακομεταχείριση και η παραμέληση είναι συχνά φαινόμενα. Οι γονείς αυτών των παιδιών είναι αλκοολικοί, ναρκομανείς, και παρουσιάζουν απρόβλεπτη και παρορμητικοί συμπεριφορά. 36

38 Θεραπεία Κάθε απόπειρα αυτοκτονίας πρέπει να παίρνεται σοβαρά υπόψη από το γιατρό και την οικογένεια. Απαιτείται πλήρες ιστορικό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων στους γονείς και στους συγγενείς. Ενδείκνυται ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία με σύγχρονη χορήγηση αντικαταθλιπτικών αν υπάρχει θετική διάγνωση για κατάθλιψη. 37

39 Η αγαλλίαση ή η κατάπτωση είναι δυο συναισθήματα που βιώνει το άτομο στη ζωή του σε φυσιολογικά όρια. Όταν αυτά τα συναισθήματα υπερβούν τα φυσιολογικά όρια σε ένταση και χρονική διάρκεια και δεν σχετίζονται με γεγονότα της ζωής και συγχρόνως εμποδίζουν την εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων, τότε μπορεί να υπάρχει διαταραχή της διάθεσης, που ονομάζεται συναισθηματική διαταραχή. 38 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 1/9

40 Διάθεση είναι διάχυτη και συνεχής θυμική κατάσταση που αντανακλά την αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του και τον κόσμο. Ο σταθερός συναισθηματικός τόνος που βιώνεται εσωτερικά και εξωτερικεύεται μέσω των συναισθημάτων. 39 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 2/9

41 Τύποι διάθεσης:  Ανεβασμένη διάθεση (έξαρση): που εκφράζεται με υπερβολικό αίσθημα ευεξίας.  Νορμοθυμία: Εκφράζεται με φυσιολογική διάθεση.  Δυσφορική διάθεση: Εκφράζεται με αίσθημα θλίψης ή δυσαρέσκειας.  Ευερέθιστη διάθεση: εκφράζεται με την εύκολη εκδήλωση θυμού, ενόχλησης ή αναστάτωσης. 40 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 3/9

42 Μορφές διαταραχών της διάθεσης :  Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή,  Δυσθυμική Διαταραχή,  Διπολική Διαταραχή τύπου Ι,  Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ,  Εποχιακή διαταραχή,  Κυκλοθυμική διαταραχή,  Μανιοκαταθλιπτική διαταραχή,  Συναίσθημα,  Σχίζοσυναισθηματική διαταραχή,  Διαταραχή Διάθεσης από συστηματική νόσο. 41 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 4/9

43  Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή (major depression) είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από απώλεια ενδιαφέροντος για τα γεγονότα ή τις καταστάσεις της ζωής, συνήθως διαρκεί για τουλάχιστον δύο εβδομάδες είναι γνωστή και ως μονοπολική διαταραχή.  Δυσθυμική Διαταραχή (dysthymic disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης η οποία ομοιάζει με τη μείζονα κατάθλιψη, περιορίζεται σε ήπια ή μέτρια επίπεδα σοβαρότητας της κατάστασης. 42 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 5/9

44  Διπολική Διαταραχή (bipolar disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από διαφοροποιήσεις στη διάθεση, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ κατάθλιψης και υπερβολικής ευφορίας, ονομάζεται μανιοκαταταθλιπτική διαταραχή.  Διπολική Διαταραχή τύπου Ι (bipolar I disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από την εκδήλωση ενός μοναδικού επεισοδίου μανίας και από πιθανό ιστορικό μειζόνων καταθλιπτικών επεισοδίων. 43 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 6/9

45  Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ (bipolar ΙI disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από εμφάνιση τουλάχιστον ενός μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου και προηγούμενων υπομανιακών επεισοδίων, αλλά όχι ενός μανιακού επεισοδίου.  Εποχιακή διαταραχή της διάθεσης (seasonal affective disorder SAD) είναι η κατάθλιψη που εμφανίζεται κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, ενώ την άνοιξη και το καλοκαίρι το άτομο εμφανίζει φυσιολογική διάθεση ή υπομανία. 44 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 7/9

46  Κυκλοθυμική διαταραχή (cyclothymic disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης η οποία χαρακτηρίζεται από διακύμανση της διάθεσης, μεταξύ μέτριας κατάθλιψης και υπομανίας, που δύναται να περιλαμβάνει ή να μη περιλαμβάνει περιόδους ή μη φυσιολογικής διάθεσης.  Μανιοκαταθλιπτική διαταραχή (manic depressic disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από διακυμάνσεις στη διάθεση μεταξύ κατάθλιψης και υπερβολικής εφορίας και είναι γνωστή ως διπολική διαταραχή. 45 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 8/9

47  Συναίσθημα (affect) ο τρόπος που βιώνει το άτομο (νιώθει) για τις εμπειρίες του και επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά του. Η διάθεση μπορεί να εξωτερικευθεί και μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές π.χ. χαρά, θλίψη, θυμός.  Σχίζοσυναισθηματική διαταραχή (schizoaffective disorder) είναι ο συνδυασμός των σημείων και των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας και των διαταραχών της διάθεσης.  Διαταραχή Διάθεσης από συστηματική νόσο είναι η κατάσταση όπου το άτομο παρουσιάζει διαταραχές στη διάθεση επηρεασμένο από το στρες που επιφέρει η αλλαγή στην κατάσταση της υγείας του. 46 Κατάθλιψη Ενηλίκων Ορολογία 9/9

48 Ορισμός της Κατάθλιψης Η κατάθλιψη έχει χαρακτηρισθεί σαν θάνατος εν ζωή, αφού ο άνθρωπος δοκιμάζει πλήρη απώλεια ζωτικότητας, αυθορμητισμού, κινητικότητας και σκοπού μέχρι του σημείου να επιθυμεί και σχεδιάζει την αυτοκαταστροφή. 47

49 Διαγνωστικά Κριτήρια κατά DSM-IV-TR για το Μείζον Καταθλιπτικό Επεισόδιο Πέντε ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα έχουν υπάρξει στο άτομο κατά τη διάρκεια δυο εβδομάδων όπου παρουσιάζει μια αλλαγή το άτομο από την προηγούμενη λειτουργικότητα. Ένα από τα συμπτώματα είναι: 1.Καταθλιπτική διάθεση. 2.Απώλεια του ενδιαφέροντος ή ευχαρίστηση. 48

50 Καταθλιπτική Διάθεση, στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα, όπως περιγράφεται υποκειμενικά από τον άρρωστο (« νιώθω λυπημένος», «νιώθω άδειος») ή παρατηρήσεις συγγενών («φαίνεται δακρυσμένος»). Στα παιδιά η διαταραχή της διάθεσης εκφράζεται ως ευερέθιστη διάθεση. 49 Συμπτώματα 1/3

51 Σημαντική ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης για όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητας στη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια της ημέρας, όπως παρατηρείται ή από υποκειμενική περιγραφή ή από παρατηρήσεις τρίτων προσώπων. Σημαντική απώλεια βάρους: μεταβολή του βάρους σώματος πάνω από 5% σε ένα μήνα ή ελάττωση ή αύξηση της όρεξης σχεδόν κάθε μέρα. 50 Συμπτώματα 2/3

52 Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε ημέρα. Κόπωση ή έλλειψη ενεργητικότητας σχεδόν κάθε ημέρα. Μειωμένη αυτοσυγκέντρωση ή σκέψη σχεδόν κάθε ημέρα. Υποτροπιάζουσες σκέψεις θανάτου. 51 Συμπτώματα 3/3

53 Αιτιολογία 1/5 Γενετικούς παράγοντες. Ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Σύμφωνα με την ΑΨΕ 2000, η μείζων κατάθλιψη είναι 1,5 έως 3 φορές συχνότερη στους συγγενείς των πασχόντων. Η γενετική προδιάθεση επιδρά με γενετικούς παράγοντες. Η προδιάθεση να αντιδρά κάποιος σε στρεσογόνους παράγοντες είναι κληρονομική. 52

54 Αιτιολογία 2/5 Ο πολυμορφισμός των γονιδίων του μεταφορέα της σεροτονίνης σε συνδυασμό με στρεσογόνους παράγοντες αυξάνει τον κίνδυνο της εμφάνισης της κατάθλιψης. Το μοντέλο πυροδότησης (Kindling Model) υποστηρίζει ότι ένα στρεσογόνο γεγονός μπορεί να μεταβάλει τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών προκαλώντας την εκδήλωση του πρώτου επεισοδίου διαταραχής διάθεσης. 53

55 Αιτιολογία 3/5 Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατάθλιψη οφείλεται σε διαταραχές της φυσιολογικής λειτουργίας των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου όπως σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη ντοπαμίνη, ακετυλοχολίνη, γ - αμινοβουτυρικό οξύ, ( GABA). Η λειτουργία των νευροδιαβιβαστών στην κατάθλιψη είναι μειωμένη. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν στους νευροδιαβιβαστές και επηρεάζουν τη διάθεση. Στην κατάθλιψη και στη μανία οι φυσιολογικοί κιρκάδιοι ρυθμοί διαταράσσονται. 54

56 Η γυναίκες εμφανίζουν διπλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης σε σύγκριση με τους άνδρες. Στην εφηβεία υπερτερούν τα κορίτσια έναντι των αγοριών στην ανάπτυξη της κατάθλιψης.  Παρουσιάζεται επίταση της εμφάνισης των συμπτωμάτων κατάθλιψης πριν την εφηβεία.  Ο κίνδυνος μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου για τις γυναίκες είναι 10-25% και για τους άνδρες είναι 3-5% του πληθυσμού των ΗΠΑ.  Η πλειοψηφία αυτών είναι αδιάγνωστοι ή δεν έχουν λάβει θεραπευτική αγωγή λόγω μη διάγνωσης. 55 Αιτιολογία 4/5

57 Αιτιολογία 5/5 Η κατάθλιψη θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, σακχαρώδη διαβήτη και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Παρουσιάζεται βραδύτερη αποκατάσταση μετά το χειρουργείο. 56

58 Εξελικτική πορεία της νόσου  Η μέση ηλικία έναρξης της νόσου είναι η 3 η δεκαετία.  Το άτομο που εκδηλώνει κατάθλιψη είναι ευάλωτο στην επίδραση στρεσογόνων παραγόντων.  Κάποια άτομα εκδηλώνουν ένα μόνο επεισόδιο στη ζωή τους.  Ασθενείς με σοβαρή κατάθλιψη εμφανίζουν και ψυχωσικά συμπτώματα π.χ. Η ψυχωσική κατάθλιψη προκαλεί σημαντικότερη αναπηρία και συχνά απαιτείται εντατικότερη θεραπεία συγκριτικά με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο χωρίς ψυχωσικά στοιχεία. 57

59 Παράγοντες κινδύνου για Κατάθλιψη Προηγούμενο καταθλιπτικό επεισόδιο, Γυναικείο φύλο, Οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, Στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, Κατάχρηση ή εξάρτηση από ουσίες, Επιλόχεια περίοδος, Ιστορικό απόπειρας αυτοκτονίας, Χρόνια συστηματική νόσος. 58

60 Θεραπεία Στόχοι φροντίδας της κατάθλιψης  Πλήρης ύφεση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.  Πρόληψη των υποτροπών. 59

61 Θεραπείες της κατάθλιψης 1/2  Φαρμακευτική αγωγή,  Ψυχοθεραπεία,  Συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας,  Ηλεκτροσπασμοθεραπεία ( ECT),  Φωτοθεραπεία. 60

62 Θεραπείες της κατάθλιψης 2/2 Τα καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία της κατάθλιψης επέρχονται από το συνδυασμό φαρμακοθεραπείας και γνωστικής – συμπεριφορικής θεραπείας. Η ήπια - μέτρια κατάθλιψη θεραπεύεται μόνο με την ψυχοθεραπεία. Σε περιπτώσεις μη αντιμετωπίσιμες με τις προηγούμενες θεραπευτικές παρεμβάσεις, ενδείκνυται η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT). 61

63 Φαρμακευτική Αγωγή Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά είναι φάρμακα πρώτης επιλογής.  Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά: anafranil, tofranil.  Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσεις – ΑΜΑΟ: marplan, nardil, parnate.  Λίθιο: ανθρακικό λίθιο: esqualith, κιτρικό λίθιο: cibalith. Σε χρονικό διάστημα 2- 4 εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας. 62

64 Ψυχοθεραπεία Η ψυχοθεραπεία χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία για την αντιμετώπιση της μείζονος κατάθλιψη. Ορισμένα ψυχοκοινωνικά προβλήματα που συνοδεύουν την κατάθλιψη, όπως η ικανότητα να δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις ή σχέσεις γενικότερα, κίνητρα, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων αντιμετωπίζονται με φαρμακοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία στα πλαίσια της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και μαθαίνει τον ασθενή να ζει με τη χρόνια κατάθλιψη, να διαχειρίζεται τα συμπτώματα που τον ταλαιπωρούν, να εφαρμόζει αποτελεσματικές δεξιότητες αντιμετώπισης των δυσκολιών και να καταπολεμά τις αρνητικές σκέψεις. Ασθενείς που παρουσιάζουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο χωρίς παρουσία ψυχωσικών συμπτωμάτων μπορούν να βοηθηθούν από την εφαρμογή της ψυχοθεραπείας. 63

65 Γνωστική Θεραπεία Σύμφωνα με τη γνωστική θεραπεία τα άτομα με κατάθλιψη εμφανίζουν αυτόματα αρνητικές σκέψεις, ακόμη και εν μέσω θετικών γεγονότων στη ζωή τους. Οι προσεγγίσεις της γνωστικής θεραπείας περιλαμβάνουν την αναγνώριση των διαστρεβλωμένων, αρνητικών σκέψεων και την ανάπτυξη νέων τρόπων σκέψης. Συχνά συνδυάζεται με τη συμπεριφορική θεραπεία. 64

66 Συμπεριφορική Θεραπεία Η συμπεριφορική θεραπεία χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη γνωστική θεραπεία. Ο θεραπευτής και ο ασθενής συνεργάζονται προκειμένου να προσδιορίσουν ποιες συμπεριφορές χρήζουν τροποποίησης. Ο ασθενής υιοθετεί νέους θετικούς τρόπους συμπεριφοράς, αντικαθιστώντας την προηγούμενη δυσλειτουργική συμπεριφορά. Όταν κάποιος μαθαίνει να ενεργεί θετικά και με αυτοπεποίθηση, αρχίζει να νιώθει θετικά και εκφρασμένη αυτοπεποίθηση. Η λεκτική επιβράβευση των βημάτων προόδου του ασθενή θα προάγει την επανάληψη των θετικών, αποτελεσματικών συμπεριφορών αντιμετώπισης των δυσκολιών. 65

67 Διαπροσωπική Θεραπεία Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει την αναγνώριση και επίλυση των προβλημάτων του ασθενή που αφορούν τις διαπροσωπικές σχέσεις τα οποία θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες. Η θεραπεία εστιάζεται στις διαπροσωπικές σχέσεις και την κοινωνική λειτουργικότητα. 66

68 Φυσική άσκηση Έχει διαπιστωθεί ότι η μέτριας έντασης σωματική άσκηση ελαττώνει τα συμπτώματα της ήπιας – μέτριας κατάθλιψης. Η επίδραση της άσκηση στην κατάθλιψης μπορεί να οφείλεται στην απελευθέρωση ενδορφινών. 67

69 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) 1/2 Η ECT ονομάζεται η διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσω του εγκεφάλου για την πρόκληση γενικευμένων σπασμών. Γίνεται με γενική αναισθησία και μυοχάλαση. Αυξάνει τα κυκλοφορούμενα επίπεδα νευροδιαβιβαστών, ανακουφίζοντας την καταθλιπτική συμπτωματολογία. Εφαρμόζεται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή και εμφανίζουν συμπτώματα ψυχωσικής συνδρομής. Εφαρμόζονται 3 συνεδρίες την εβδομάδα για 2-6 εβδομάδες. 68

70 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) 2/2  Επιπλοκές: Παροδική απώλεια μνήμης και σύγχυση. Η σύγχυση υποχωρεί σε 1 ώρα περίπου. Βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης. 69

71 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) Νοσηλευτική φροντίδα  Η νοσηλευτική φροντίδα μετά την ΕCT: Μέτρηση ζωτικών σημείων, Συχνή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και σε όρθια θέση, Συχνή υποστήριξη του ασθενή και υποβοήθηση να προσανατολιστεί στο χώρο, στο χρόνο και τα πρόσωπα, Καταγραφή της σωματικής και ψυχικής κατάστασης του ασθενή πριν και μετά την ECT. 70

72 Φωτοθεραπεία  Φωτοθεραπεία: η έκθεση του αρρώστου, με εποχιακή κυρίως κατάθλιψη σε άφθονο τεχνητό φως και σε ορισμένες ώρες την ημέρα.  Φως του φυσικού περιβάλλοντος επιδρά: στον ύπνο, την ενεργητικότητα και τις νευροενδοκρινικές λειτουργίες. 71

73  Νοσηλευτική διάγνωση: εκδήλωση επιθετικότητας εναντίον εαυτού. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 1/6

74  Εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας. – 8:10 λένε ότι θέλουν να αυτοκτονήσουν και το κάνουν, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος κατά τον 1 ο μήνα της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας και μάλιστα όταν το άτομο αισθάνεται καλύτερα. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 2/6

75  Εξήγηση στον άρρωστο από το Νοσηλευτή ότι ενδιαφέρεται για την ασφάλειά του: Στενή και συνεχής παρακολούθηση από το νοσηλευτή, κάθε 15΄. Όχι χρήση επικίνδυνων εργαλείων στην λήψη διατροφής και φροντίδας εαυτού. Ενημέρωση της οικογένειας για τα μέτρα της προστασίας του ασθενή τους καθώς και εποπτεία για την εφαρμογή τους. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 3/6

76 Εποπτεία στην πλήρη λήψη των φαρμάκων από τον ασθενή. Εποπτεία του αρρώστου όταν χρησιμοποιεί βοηθητικούς χώρους σε αναλογία ένας προς έναν, από τον υπεύθυνο νοσηλευτή. Συστηματικός έλεγχος του περιβάλλοντος του ασθενή για την ύπαρξη επικίνδυνων αντικειμένων για την ασφάλεια του ασθενή. Διατύπωση πρωτοκόλλου συμφωνίας μεταξύ του νοσηλευτή και του ασθενή, για την ασφάλεια του αρρώστου και εκπαίδευση των οικείων του. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 4/6

77  Νοσηλευτική διάγνωση: – Διαταραχή κοινωνικής επικοινωνίας. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 5/6

78 Συχνές συναντήσεις. Προειδοποίηση του ασθενή για τις συνεδρίες, την ώρα και τη διάρκεια της συνάντησης. Παραμονή δίπλα στον άρρωστο με σιωπή. Αποφυγή εκδηλώσεων. Αποφυγή εκφράσεων. Νοσηλευτική παρέμβαση Κατάθλιψη 6/6

79 Τρικυκλικά Amitriptyline (clavil), Imipramine (tofranil), Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης ΑΜΑΟ Phenelzine (nardil), Τετρακυκλικά – Maprotiline (Ludiomil), Παρενέργειες: Ξηροστομία, θαμπή όραση, δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, καταστολή, ορθοστατική υπόταση, ταχυκαρδία, υπερτασική κρίση. Υπευθυνότητες των νοσηλευτών στα φάρμακα

80 Παραμονή του ασθενή στο δωμάτιο με την πόρτα ανοιχτή. Εποπτεία κινήσεων κάθε 15 λεπτά. Τσεκάρισμα σε έντυπο κάθε ελέγχου ασφαλείας και υπογραφή από τον υπεύθυνο. Προσωπική εποπτεία όταν παίρνει τα φάρμακα. Έρευνα στα ατομικά πράγματα. Πρωτόκολλο βασικών προφυλάξεων στη φροντίδα αυτοκτονικού αρρώστου 1/2

81 Έλεγχος ειδών που φέρνουν οι επισκέπτες. Άδεια για να έχει κανονικό δίσκο φαγητού και έλεγχος αυτών. Χορήγηση άδειας να έρχονται οι επισκέπτες. Τήρηση πρωτοκόλλου. Πληροφόρηση αρρώστου και συγγενών για τους λόγους και τις λεπτομέρειες των προφυλακτικών μέτρων. Εκπαίδευση των συγγενών στις νέες τεχνικές ελέγχου. Πρωτόκολλο βασικών προφυλάξεων στη φροντίδα αυτοκτονικού αρρώστου 2/2

82 Διπολική Διαταραχή Ορισμός Διπολική διαταραχή ή μανιοκαταθλιπτική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη είναι η διαταραχή που το άτομο παρουσιάζει διακύμανση μεταξύ συναισθημάτων μανίας και κατάθλιψης. Τα άτομα με διπολική διαταραχή έχουν εκδηλώσει ένα επεισόδιο μανίας ή ένα μικτό επεισόδιο. 81

83 Κατάθλιψη  2:1 γυναίκες : άνδρες Διπολική μανία – κατάθλιψη  2=/:1 γυναίκες : άνδρες Επιδημιολογία

84 Κριτήρια κατά DSM- IV-TR για το Μανιακό Επεισόδιο 1/3 Η διάθεση του ατόμου είναι παθολογικά και επίμονα ανεβασμένη, διαχυτική ή ευερέθιστη που διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου της διαταραχής της διάθεσης τρία από τα ακόλουθα συμπτώματα εμμένουν και είναι παρόντα σε σημαντικό βαθμό. Διογκωμένη αυτοεκτίμηση ή ιδέες μεγαλείου. Μειωμένη ανάγκη για ύπνο. Πιο ομιλητικό άτομο. 83

85 Ιδεοφυγή, οι σκέψεις καλπάζουν, Διάσπαση προσοχής, Αυξημένη δραστηριότητα κοινωνικά, στην εργασία ή στο σχολείο, Υπερβολική ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες π.χ. ανεξέλεγκτη αγοραστική μανία, ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά. 84 Κριτήρια κατά DSM- IV-TR για το Μανιακό Επεισόδιο 2/3

86 Διαταραχή της διάθεσης είναι αρκετά σοβαρή, που προκαλεί σημαντική έκπτωση της επαγγελματικής λειτουργικότητας και των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Με συνέπεια να απαιτείται να εισαχθεί στο νοσοκομείο για την πρόληψη αυτοκαταστροφικών ενεργειών ή την πρόκληση βλάβης σε άλλα άτομα. Τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε άμεσα λειτουργικά αποτελέσματα της επίδρασης μιας ουσίας (π.χ. ναρκωτικό, φάρμακο κ.α.). 85 Κριτήρια κατά DSM- IV-TR για το Μανιακό Επεισόδιο 3/3

87 Κλινικά Χαρακτηριστικά 1/3 Η συναισθηματική διάθεση του ατόμου στη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου μπορεί να παρουσιαστεί ως εξής: Ως ευφορική, «ανεβασμένη» ή ασυνήθιστα καλή. Η διάθεση χαρακτηρίζεται από μόνιμο ενθουσιασμό, ανεξάρτητα από τις συνθήκες. Συχνά παρατηρούνται σημεία έξαρσης και ευερεθιστότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας. 86

88 Κλινικά Χαρακτηριστικά 2/3 Παραληρητικές ιδέες μεγαλείου. Ο ασθενής μπορεί να πιστεύει ότι είναι διάσημος, ότι είναι ταλέντο και τέλος μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του υπερήρωα. Το άτομο με μανία έχει ελαττωμένες ανάγκες για ύπνο και μένει άυπνος χωρίς να αισθάνεται κουρασμένο. Παρουσιάζει ταχεία ομιλία και πίεση λόγου, επίσης παρουσιάζει ιδεοφυγή (καταιγισμό ιδεών), το οποίο έχει ως συνέπεια να οδηγεί σε αποδιοργανωμένη και ασυνάρτητη σκέψη. 87

89 Κλινικά Χαρακτηριστικά 3/3 Η προσοχή των μανιακών μπορεί να αποσπαστεί στο μέσον μια συζήτησης από κάποια χρώματα, ρούχα, ήχους ή και από αντικείμενα του χώρου. Μπορεί να κάνουν πολλές συζητήσεις ταυτόχρονα είτε αυτοπροσώπως, είτε τηλεφωνικά. Μπορεί να σπαταλούν χρήματα που δεν έχουν. Αυτό επιδεικνύουν αυτοκαταστροφική ή επιθετική συμπεριφορά χωρίς να προβλέπουν τις μελλοντικές συνέπειες. 88

90 Αιτιολογία της Νόσου Η διπολική διαταραχή έχει οικογενή χαρακτήρα. Πιθανολογείται γενετική αιτιολογία όχι μονογονιδιακή κληρονομικότητα. Συγγενείς πρώτου βαθμού ενός πάσχοντος έχουν 4-24% πιθανότητα να αναπτύξουν διπολική διαταραχή. Ένα μανιακό επεισόδιο μπορεί να ακολουθήσει την επίδραση ενός στρεσογόνου εκλυτικού παράγοντα. 89

91 Θεραπεία 1/2 Τα επιθυμητά θεραπευτικά αποτελέσματα για τους ασθενείς με διπολική διαταραχή είναι: Εξάλειψη των συμπτωμάτων του επεισοδίου διαταραχής της διάθεσης είτε καταθλιπτικού είτε μανιακού. Σταθεροποίηση της διάθεσης και πλήρης ύφεση των συμπτωμάτων. Προαγωγή της ικανότητα αυτοφροντίδας του ασθενούς, της λειτουργικότητας και της ποιότητας της ζωής του. 90

92 Θεραπεία 2/2 Σταθεροποιητικά της διάθεσης (αντιμανιακά φάρμακα) όπως λίθιο, αντιεπιληπτικά (που δρουν ως σταθεροποιητικά της διάθεσης), βενζοδιαζεπίνες για τη μείωση του άγχους και της διέγερσης και αντιψυχωσικά (εάν έχει ψυχωσικά συμπτώματα). Αντικαταθλιπτικά σε χαμηλότερες δόσεις, διότι μπορεί να πυροδοτήσουν καταθλιπτικό επεισόδιο σε άτομο με διπολική διαταραχή. 91

93 Συμμόρφωση στη Θεραπεία Η συμμόρφωση του ασθενή στη θεραπεία με λίθιο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι ασθενείς διακόπτουν πολλές φορές τη θεραπεία διότι δεν μπορούν να αντέξουν τις παρενέργειες του λιθίου. Δεν θεωρείται σκόπιμο να υποβάλλεται ο ασθενής σε ταλαιπωρία, υπομένοντας έντονες ανεπιθύμητες ενέργειες προκειμένου να προληφθεί ένα επεισόδιο μανίας. 92

94 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 1/2 Το άτομο υπάρχει κίνδυνος να εκδηλώσει βία προς τον ίδιο του τον εαυτό.  Θα σχετίζεται με καταθλιπτική διάθεση, απελπισία και ύπαρξη σχεδίου αυτοκτονίας. Παρεμβάσεις Προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου, αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για το νοσηλευτή. Ο κίνδυνος πρόκληση βλάβης προς τον εαυτό του εντείνεται όταν το άτομο ανακτά τις δυνάμεις και τις ελπίδες του. Το ιστορικό βίας είναι πάντα σημαντικός παράγων για την εκτίμηση της σοβαρότητας που διατρέχει το άτομο για πρόκληση βλάβης. Το άτομο συχνά εμφανίζει αμφιθυμία. 93

95 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 2/2 Ο νοσηλευτής πρέπει είναι σε επαγρύπνηση για εκδηλώσεις απελπισίας: απομόνωση από το κοινωνικό περιβάλλον αντίσταση να πάρει τα φάρμακα, άρνηση να φάει, ανικανότητα για όνειρα για το μέλλον, μοίρασμα των υπαρχόντων και τέλος άρνηση σε συναίνεση σε συμβόλαιο «μη πρόκλησης βλάβης στον εαυτό του». 94

96 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις Κίνδυνος για εκδήλωση βίας προς άλλους Το άτομο με διπολική διαταραχή μπορεί πιθανόν να εμφανίζει συναισθηματικές διαταραχές, ευερεθιστότητα, παρορμητική συμπεριφορά, παραληρητικές ιδέες. Η ασφάλεια του ασθενή είναι πρώτη προτεραιότητα στη νοσηλευτική. Καθοδήγηση του ατόμου να επιλέξει εναλλακτικούς τρόπους συμπεριφοράς, οι οποίοι θα είναι αποδεκτοί και από το ίδιο το άτομο και από τους νοσηλευτές. Ενθάρρυνση του ατόμου να βρίσκετε σε κατάσταση ηρεμίας, να αναγνωρίζει τα γεγονότα που τον οδηγούν σε εκνευρισμό και σε απώλεια του ελέγχου. Παροχή θετικής, ρεαλιστικής ανατροφοδότησης από τους νοσηλευτές. 95

97 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 1/6  Ο κίνδυνος για πρόκληση βλάβης στους άλλους όταν το άτομο βρίσκεται σε μανία.  Διαπίστωση ιστορικού βίας κατά τη φάση της μανίας, απόπειρα βλάβης του εαυτού ή των άλλων. Αδυναμία ελέγχου εαυτού ή καταπίεση της έκφρασης των συναισθημάτων. 96

98 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 2/6 Παρεμβάσεις του Νοσηλευτή. Μείωση των περιβαλλοντικών ερεθισμάτων όταν το άτομο είναι ευερέθιστο, Παρακολούθηση του ατόμου για την ικανότητα να ανέχεται ματαίωση, Διατήρηση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος με λήψη μέτρων προστασίας προς τον ίδιο και τους άλλους. Να αυξάνετε σταδιακά τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα Να προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις, Να επικοινωνείτε με το άτομο δείχνοντας σεβασμό. 97

99 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 3/6 Μη ισορροπημένη διατροφή: Για άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση μανίας η συγκεκριμένη νοσηλευτική διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας. Το άτομο πιθανόν να μην τρώει εξαιτίας παραληρητικών ιδεών και δίωξης. Όλα τα παραπάνω να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους. Εύκολη διάσπαση της προσοχής κατά τη διάρκεια του φαγητού. Αδυναμία τήρησης των προγραμματισμένων ωρών των γευμάτων. 98

100 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 4/6 Μη ισορροπημένη διατροφή (συνέχεια): Ωχρότητα των βλεννογόνων και των επιπεφυκότων. Ευαισθησία μαλακών μορίων. Ξηρότητα δέρματος, μειωμένη ποσότητα υποδόριου λίπους. Μειωμένος μυϊκός τόνος. Μειωμένα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών. Συνεχείς εντερικοί ήχοι. Ναυτία απορρύθμιση της γαστρεντερικής λειτουργίας εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων λιθίου. 99

101 Παρεμβάσεις του Νοσηλευτή Χορήγηση συχνών γευμάτων πλούσιων σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες. Χορήγηση υγρών, παρακολούθηση επιπέδων υγρών, ηλεκτρολυτών κυρίως νατρίου και του λιθίου. Συνεχής εξέταση της ποσότητας και της ποιότητας των ούρων. Χορήγηση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες. 100

102 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 5/6 Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου σχετιζόμενο με βιοχημικές αλλοιώσεις ( μειωμένη σεροτονίνη ) ή με ψυχολογικό στρες ή έλλειψη αναγνώρισης της κόπωσης ή υπερδραστηριότητα. Άτομα με μανία Άρνησή τους ότι χρειάζονται ύπνο. Μπορεί να παρουσιάσει αλλαγές στην συμπεριφορά, αυξημένη ευερεθιστότητα. 101

103 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 6/6 Άτομα με Κατάθλιψη: Το άτομο μπορεί να νιώσει κόπωση ή υπερυπνία. Αναγνώριση τη φύση των διαταραχών του ύπνου. Προσδιορισμό προηγούμενων τυπικών συμπεριφορών, Μείωση της πρόσληψης καφεΐνες. Περιορισμός της πρόσληψης υγρών τις απογευματινές ώρες. Καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης. Μείωση περιβαλλοντικών ερεθισμάτων. Λήψη καταπραϋντικών. Εναλλακτικές θεραπείες. 102

104 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις Εντοπισμός του περιβαλλοντικού ερεθίσματος που ευθύνεται για τον περιορισμό του ύπνου. Περιορισμός της κατανάλωσης καφεΐνης. Προσφέρονται μικρά γεύματα ή ζεστό γάλα πριν τον ύπνο. Ενθάρρυνση για δραστηριότητες τις πρωινές και απογευματινές ώρες και περιορισμός κατά τις βραδινές ώρες. Καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης. 103

105 Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση των παρενεργειών των φαρμάκων 1/5 Αναστολείς την μονοαμινοξειδάσης Α- ΜΑΟ( φενελζίνη, Nardil, Τρανυλκυπρομίνη - Parnate). Εκπαίδευση του ατόμου για τον περιορισμό τροφών που περιέχουν τυραμίνη, διότι προκαλείται υπέρταση. Εκπαίδευση για τη δράση και τις παρενέργειες των φαρμάκων. Για τη σημασία της λήψης του φαρμάκου συγκεκριμένη ώρα. Παρακολούθηση για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, ενημέρωση για την αιφνίδια διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής. 104

106 Άτυπα αντικαταθλιπτικά (βουπροπιόνη Zyban, Τραζοδόνη Desyrel). Εκπαίδευση του ασθενή στις παρενέργειες του φαρμάκου, όπως πρόκληση σπασμών σε λήψη υψηλής δοσολογίας. Εκπαίδευση της λήψης του φαρμάκου όπως ορίζει ακριβώς η συνταγογράφηση. Ενημέρωση του ασθενή στα συμπτώματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας, όπως πριαπισμός. 105 Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση των παρενεργειών των φαρμάκων 2/5

107 Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης, Βεβλοφαξίνης όπως: Effexor SR, Ντουλοξετίνη Xeristar. Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων Ορθοστατική υπόταση: Εκπαίδευση του ατόμου να σηκώνεται αργά και σταδιακά. Αντιχολινεργικές δράσεις : ξηροστομία, θάμβος όρασης, φωτοφοβία, δυσκοιλιότητα, δυσχέρεια έναρξης ούρησης – επίσχεση ούρων και ταχυκαρδία. Εκπαίδευση του ατόμου να μασάει τσίχλες μέντας χωρίς ζάχαρη και παγάκια για την ξηροστομία. Εκπαίδευση στη λήψη υγρών, τροφών πλούσιες σε φυτικές ίνες και άσκηση για μείωση της δυσκοιλιότητας. Παρακολούθηση των ανδρών για καλοήθη προστατική υπερπλασία που δημιουργεί τυχόν προβλήματα στην ούρηση. 106 Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση των παρενεργειών των φαρμάκων 3/5

108 Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων Κατασταλτική δράση: Εκπαίδευση των ασθενών να μην κάνουν επικίνδυνες δραστηριότητες εάν νιώθουν νωθρότητα και υπνηλία. Καρδιοτοξικότητα: Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά αναστέλλουν τη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου και δρουν απευθείας στο δεμάτιο του His, με συνέπεια την μειωμένη διέγερση. Τα άτομα πάνω από 40 ετών, που ιστορικό καρδιοπαθειών, πρέπει να υποβληθούν σε καρδιολογικό έλεγχο πριν την έναρξη της φαρμακοθεραπείας και μετά ανά τακτά διαστήματα αφού πάρουν το φάρμακο. 107 Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση των παρενεργειών των φαρμάκων 4/5

109 Επιληπτικές κρίσεις. Προκαλούν ελάττωση της οδού επιληψίας. Υπομανία: Εξέταση για εμφάνιση συμπτωμάτων διπολικής διαταραχής ως διαφοροδιάγνωση. Σεξουαλική δυσλειτουργία: Εμφανίζεται στο 70% ανδρών και γυναικών ανοργασμικότητα, καθυστερημένη εκσπερμάτιση και πτώση της λίμπιντο. Υπερτασική κρίση : Να μη λαμβάνουν τροφές που έχουν τυραμίνη. Αλληλεπιδράσεις: Να λαμβάνουν φάρμακα μόνο με συνταγογράφηση, ώστε να αποφεύγονται αυτά που έχουν αλληλεπίδραση. 108 Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση των παρενεργειών των φαρμάκων 5/5

110 Εκπαίδευση του ασθενή Κατά τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής με λίθιο ο ασθενής εκπαιδεύεται να διατηρεί σταθερά τα επίπεδα του λιθίου. Σε περίπτωση αφυδάτωσης λόγω υπερβολικής εφίδρωσης από αύξηση της θερμοκρασίας ή από την επίδραση της σωματικής άσκησης θα πρέπει να ενυδατώνεται ο ασθενής και να λαμβάνει και νάτριο προκειμένου να διατηρήσει σταθερά τα επίπεδα λιθίου. Απαιτούνται αλλαγές στον τρόπο ζωής για τη διατήρηση της ισορροπίας λιθίου / υγρών και ηλεκτρολυτών και την πρόληψη της τοξικότητας. Επίσης απαιτείται συνεχής ψυχοθεραπευτική υποστήριξη. 109

111 Κλινική Περίπτωση 1/2 Ένα άτομο εισήχθη σε μονάδα εσωτερική νοσηλείας. Το άτομο εκδηλώνει συμπτώματα χάλαση συνειρμών, απουσία εκδήλωσης όρεξης για φαγητό, ευερεθιστότητα και αλλαγή στη διάθεσή του, από ευφορία σε ξέσπασμα του ατόμου σε κλάματα. Το άτομο δεν κοιμήθηκε και παραμένει ξύπνιο πηγαίνοντας πάνω – κάτω στο δωμάτιο. Τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα. 1.Κατά τη λήψη ιστορικού και τη συνέντευξη διατυπώστε πέντε ερωτήσεις που θα θέσετε στο άτομο κατά την επικοινωνία σας. 110

112 Κλινική Περίπτωση 2/2 2.Προσδιορίστε τρεις νοσηλευτικές διαγνώσεις με σειρά προτεραιότητας και τις αντίστοιχες νοσηλευτικές παρεμβάσεις σε σχέση με τη φροντίδα του εν λόγω ατόμου. 3.Ποιο φάρμακο θεωρείται εσείς ότι συνταγογραφείται για το συγκεκριμένο ασθενή. 4.Προσδιορίστε ένα βραχυπρόθεσμο θεραπευτικό στόχο και την αναμενόμενη έκβαση και τρεις παρεμβάσεις που πρέπει να εμπεριέχονται στο σχέδιο νοσηλευτικής φροντίδας σε ασθενή με διαταραγμένο ύπνο, όπως προσδιορίζεται από τον ίδιο τον ασθενή, ο οποίος πιθανόν να σχετίζεται με διαταραχές της αισθητηριακής λειτουργίας. 111

113 Επιλόχεια Κατάθλιψη Η κατάθλιψη της λοχείας (μετά τον τοκετό) μπορεί να παρουσιαστεί με τη μορφή επιλόχειας θλίψης /μελαγχολίας έως και ψυχωσική διαταραχή. 112

114 Συμπτώματα Οι λεχωίδες παρουσιάζουν συμπτώματα: o Κλάμα, άγχος, μειωμένη συγκέντρωση και έλλειψη ενεργητικότητας αμέσως μετά τον τοκετό. o Τα συμπτώματα της «επιλόχειας θλίψης » κορυφώνονται την 3 η – 4 η ημέρα της λοχείας και υποχωρούν τη 2 η εβδομάδα, χωρίς φαρμακευτική αγωγή. 113

115 Συμπτώματα Επιλόχειας Ψύχωσης 1/2 Η επιλόχεια ψύχωση εκδηλώνεται συνήθως εντός 3 εβδομάδων μετά τον τοκετό. Παρουσιάζεται καταθλιπτική διάθεση, δυσκολία συγκέντρωσης, αισθήματα ενοχής, έλλειψη ενδιαφέροντος ή απόρριψη του βρέφους, ή αδικαιολόγητο φόβο ότι κάτι κακό θα του συμβεί. Η λεχωίδα τηρεί παθολογική στάση σε σωματικές λειτουργίες. Πρέπει να αξιολογείται ο κίνδυνος αυτοκτονίας ή βρεφοκτονίας. 114

116 Συμπτώματα Επιλόχειας Ψύχωσης 2/2 Η βελτίωση διαπιστώνεται μετά από 2-3 μήνες θεραπείας. Οι γυναίκες με ιστορικό ψυχιατρικών διαταραχών έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης επιλόχειας κατάθλιψης. 115

117 Κατάθλιψη των Ηλικιωμένων Τα ηλικιωμένα άτομα εκφράζουν την κατάθλιψη με σωματοποίηση των συμπτωμάτων τους, όπως κεφαλαλγία και κοιλιακές ενοχλήσεις. Μπορεί να αισθάνονται θλίψη και έχουν μείωση των γνωστικών λειτουργιών. Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να ελέγχονται προληπτικά για κατάθλιψη. 116

118 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 1/8 Απάντηση στην πρώτη ερώτηση. 1.Παράδειγμα ερωτήσεων: Τι σας φέρνει σήμερα εδώ, στο χώρο του νοσοκομείου; Έχετε ξαναέρθει στο νοσοκομείο; Αν ναι, σε ποιο, πότε και για πόσο χρονικό διάστημα. Έχει συμβεί κάτι τον τελευταίο χρονικό διάστημα που το θεωρείται καταλυτικό, ώστε να βρίσκεται εδώ σήμερα. Μήπως ακούτε φωνές ή βλέπετε πράγματα που είναι ασυνήθιστα; «Μπορείτε να περιγράψετε πως περνάτε μια συνηθισμένη ημέρα, από την ώρα που ξυπνάτε μέχρι που πηγαίνετε για ύπνο;» 117

119 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 2/8 Οι διαγνώσεις κατά προτεραιότητα και οι αντίστοιχες παρεμβάσεις είναι:  Ο κίνδυνος βίας προς τους άλλους ασθενείς, σχετιζόμενος με την ευερεθιστότητα και την ταχεία εναλλαγή της διάθεσης του ασθενή. 118

120 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 3/8  Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Μειώνετε τα ερεθίσματα από το ανθρώπινο ή περιβάλλον δωματίου του ασθενή, όταν το άτομο είναι ευερέθιστο. Παρακολούθηση του ατόμου να ανέχεται καταστάσεις ματαίωσης ή άλλες καταστάσεις από το ανθρώπινο περιβάλλον. Διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος μετακινώντας τα αντικείμενα για να αποφευχθεί ακούσιος ή εκούσιος τραυματισμός του ατόμου. Προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις, όπως η χορήγηση ενός χυμού αντί καφέ. Αυξήστε τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Επικοινωνήστε με το άτομο με σεβασμό και όχι με επικριτικό τρόπο. Προσπαθείτε να μεταβιβάζετε ρεαλιστική θετική ανατροφοδότηση. 119

121 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 4/8  Ο κίνδυνος βίας προς τους άλλους ασθενείς, σχετιζόμενος με την ευερεθιστότητα και ταχεία εναλλαγή της διάθεσης, πιθανή υπάρχουσα κατάσταση. Διαταραγμένες διεργασίες σκέψης, σχετιζόμενες με φυγή ιδεών και χάλαση συνειρμών.  Νοσηλευτικές παρεμβάσεις: Περιορίστε τα εξωτερικά ερεθίσματα. Προάγετε την ικανότητα συγκέντρωσης του ατόμου και τον προσανατολισμό του στην πραγματικότητα.  Μη ισορροπημένη διατροφή, πρόσληψη λιγότερης τροφής από τις απαιτήσεις, σχετιζόμενη με απουσία όρεξης και αυξημένης δραστηριότητας. 120

122 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 5/8  Νοσηλευτικές παρεμβάσεις: Χορηγήστε συχνά γεύματα πλούσια σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες. Χορηγήστε ροφήματα, πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ηλεκτρολύτες. Παρακολουθείτε τα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών, κυρίως νατρίου και λιθίου. Χορηγείτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες. Εξετάζετε συχνά τα προσλαμβαλλόμενα και τα αποβαλλόμενα υγρά. 121

123 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 6/8  Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου, αποστέρηση ύπνου, σχετιζόμενο με διαταραγμένη αισθητηριακή λειτουργία, αϋπνία και υπερδραστηριότητα.  Νοσηλευτικές παρεμβάσεις: Προσδιορίστε μαζί με το άτομο το περιβαλλοντικό ερέθισμα που εμποδίζει τον ήρεμο ύπνο, Χορήγηση ζεστού γάλακτος στο κρεβάτι αν ξυπνήσει το άτομο, Αποφύγετε ροφήματα όπως τσάι, καφέ, κόκα- κόλα, Προγραμματίστε δραστηριότητες το πρωί και αποφύγετε δραστηριότητες το βράδυ και πριν τον ύπνο, Ενθαρρύνετε ένα καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης πριν το βραδινό ύπνο, Με τη συνεργασία του ατόμου χορηγήστε τη συνταγογραφημένη φαρμακευτική αγωγή. 122

124 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 7/8 Απάντηση 3 Η Σε αυτόν το θεραπευόμενο, ενδέχεται να συνταγογραφηθεί ανθρακικό λίθιο για χορήγηση από το στόμα. Κατά την αξιολόγηση ενδέχεται να προκύψει ένδειξη για χορήγηση βενζοδιαζεπίνης ή αντιψυχωτική δράση του λιθίου (σε 2-4 εβδομάδες). Κατόπιν τα φάρμακα αυτά μπορεί να διακοπούν σταδιακά. 123

125 Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 8/8 Απάντηση 4 η Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις Το άτομο θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες για ανάπαυση και ύπνο. Προγραμματίστε και εφαρμόστε ένα τυποποιημένο πρότυπο ανάπαυσης – δραστηριότητας – ύπνου, το οποίο θα βοηθήσει να ανταποκρίνεται στους ρόλους του και να συμβάλλει στην ικανοποίηση των αναγκών για αυτοφροντίδα. 124

126 Ερώτηση 1 η Ένα άτομο εισάγεται σε μια κλειστή μονάδα εσωτερικής νοσηλείας για θεραπευτική αντιμετώπιση διπολικής διαταραχής τύπου Ι. Ενώ ο νοσηλευτής ξεκινά την κλινική αξιολόγηση του ατόμου, εκείνος σηκώνεται όρθιος και αρχίζει να περπατά γύρω- γύρω στο δωμάτιο φωνάζοντας: « Δεν μπορείς να μου το κάνεις αυτό ! Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Θέλω να φύγω από δω!!!» Η καταλληλότερη αντίδραση του νοσηλευτή τη δεδομένη στιγμή είναι να εστιάσει: 1.Στη λήψη πληροφοριών που έχει προγραμματίσει να λάβει από τον ασθενή. 2.Στην παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος τόσο στο θεραπευόμενο όσο και στον εαυτό του. 3.Στην παροχή επαρκούς ποσότητας φαγητού στο άτομο ώστε να διατηρηθεί η ομοιόστασή του. 4.Στη χορήγηση ενδομυϊκά νευροληπτικού φαρμάκου, ώστε να αποτραπεί η κλιμάκωση της συμπεριφοράς του ατόμου. 125

127 Απάντηση στην 1 η ερώτηση Η απάντηση 2 είναι η ορθότερη επιλογή διότι ένα άτομο με συμπτώματα μανίας χαρακτηρίζεται από μειωμένη κριτική ικανότητα, παρατηρητικότητα και διατρέχει κίνδυνο να τραυματιστεί. Ο νοσηλευτής πριν προβεί σε άλλες ενέργειες πρέπει να λάβει μέτρα για την προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου. Είναι πιθανόν να μην είναι σε θέση να συμπράξει στο συμβόλαιο για την ασφάλειά του. Το πρώτο μέρος του συμβολαίου θα αφορά την παραμονή του ατόμου στο νοσοκομείο. Εάν το άτομο δεν μπορεί να ανταποκριθεί το επόμενο βήμα είναι ο νοσηλευτής να εξηγήσει στο άτομο τους όρους της εισαγωγής του στο νοσοκομείο. Ο νοσηλευτής δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο αίτημα για εξιτήριο βάσει της κατάστασης του ασθενή και των κείμενων νόμων που ισχύουν. 126

128 Βιβλιογραφία 1/2 American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5), 5 th Edition. Washington, DC: Author. http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf Thomas A. Widiger and Douglas B. Samuel, 2005. Diagnostic Categories or Dimensions? A Question for the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders—Fifth Edition. Journal and abnormal Psychology, vol. 114, no 5, 494-104. Γιάννης Τσιάντης, Σωτήρης Μανωλόπουλος. Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, Δεύτερος Τόμος, Δεύτερο Μέρος, Ψυχοπαθολογία. 1998, Εκδόσεις Καστανιώτη. Mary Ann Hogan. Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Ανασκοπήσεις και Αιτιολογήσεις 2008. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης. 127

129 Βιβλιογραφία 2/2 Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000. Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002 Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2003. 128

130 Τέλος Ενότητας

131 Σημειώματα

132 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Χρυσούλα Νταφογιάννη 2014. Χρυσούλα Νταφογιάννη. «Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας / Νευρολογική Νοσηλευτική. Ενότητα 8: Κατάθλιψη στα παιδιά - στους εφήβους - τους ενήλικες». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr. ocp.teiath.gr

133 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

134 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

135 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

136 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.