Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

ΒΙΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ STRESS Συσχέτιση Ομάδων Τροφίμων με Νοσήματα 1.

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Παρουσίαση με θέμα: "ΒΙΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ STRESS Συσχέτιση Ομάδων Τροφίμων με Νοσήματα 1."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΒΙΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ STRESS Συσχέτιση Ομάδων Τροφίμων με Νοσήματα 1

2 ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ Μολονότι οι αποδεδειγμένα καρκινογόνοι διατροφικοί παράγοντες είναι πολύ λίγοι, εντούτοις επιδημιολογικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η διατροφή συνδέεται με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε σημαντικό βαθμό. Από πολλούς θεωρείται ότι οι διατροφικές συνήθειες μπορεί να σχετίζονται με το 30% των καρκίνων στις αναπτυγμένες χώρες και πιθανώς με το 20% των καρκίνων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα δεδομένα αυτά αναγορεύουν τη διατροφή στη δεύτερη μετά το κάπνισμα αιτία καρκίνου, η οποία μπορεί να προβλεφθεί. 2

3 Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το 60% όλων των περιπτώσεων καρκίνου οφείλονται σε λάθος διατροφή. Ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, το κυρίαρχο διατροφικό πρότυπο με τις μεγάλες ποσότητες σε κρέας, λευκό αλεύρι και ζάχαρη αυξάνει τον κίνδυνο για αρκετές μορφές καρκίνου. Το κρέας είναι βέβαια καλή πηγή πρωτεϊνών, αλλά είναι πλούσιο σε ακόρεστα λίπη. Πιθανότατα γι' αυτό τον λόγο η μεγάλη κατανάλωση βοδινού και χοιρινού κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και του προστάτη. Επίσης, κατά το ψήσιμο, τηγάνισμα και μαγείρεμα κρέατος στον φούρνο δημιουργούνται από τις ζωικές πρωτεΐνες χημικές ενώσεις, γνωστές ως ετεροκυκλικές αμίνες, που θεωρούνται καρκινογόνοι. Για όλους αυτούς τους λόγους η κατανάλωση κρέατος θα πρέπει να περιορίζεται σε δύο το πολύ γεύματα την εβδομάδα. 3

4 Ο κίνδυνος περιορίζεται ακόμη περισσότερο όταν καταναλώνονται άπαχα κομμάτια κρέατος. Γενικά, πάντως, είναι προτιμότερη η κατανάλωση κοτόπουλου, γαλοπούλας και αρνιού από το βοδινό, μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας. Εκτός από το λίπος, καρκινογόνο δράση πιθανόν να ασκεί και η λευκή ζάχαρη. Η ζάχαρη όχι μόνο είναι ένας άδειος φορέας ενέργειας χωρίς ζωτικές ουσίες, αλλά αυξάνει στον οργανισμό την έκκριση του αυξητικού παράγοντα IFG-1, που προσομοιάζει στην ινσουλίνη και που ωθεί κάποια κύτταρα σε διαίρεση, ενώ παράλληλα τροφοδοτεί με ενέργεια κάποια ήδη υπάρχοντα καρκινογόνα κύτταρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθούμε τη χαρά των γλυκών ή των παγωτών, αλλά να περιορίσουμε την κατανάλωση λευκής ζάχαρης. 4

5 Το ίδιο ισχύει και για το λευκό ψωμί. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες που περιέχονται και στο λευκό ψωμί έχουν ενοχοποιηθεί για αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Αντί για λευκό ψωμί, λοιπόν, καλύτερα να καταναλώνουμε ψωμί ολικής αλέσεως ή άλλες εναλλακτικές λύσεις. Σημαντικό επίσης, ρόλο στην πρόληψη ορισμένων καρκίνων και κυρίως του καρκίνου του παχέος εντέρου διαδραματίζουν οι φυτικές τροφές, φρούτα και λαχανικά, και κυρίως όσες έχουν υψηλό ποσοστό φυτικών ινών, όπως είναι τα χόρτα. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλούσια σε αντικαρκινικές ουσίες είναι τα πράσα, τα λάχανα, τα ζυμωμένα προϊόντα (βότανα, γάλα) και τα δημητριακά (σιτάρι, βρώμη, κριθάρι), καθώς και οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες. 5

6 Καρκίνος Παχέος Εντέρου Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί έναν από τους συχνότερους καρκίνους στις αναπτυγμένες χώρες, όπου είναι μέχρι και 10 φορές συχνότερος από ό,τι στις φτωχότερες χώρες (WHO 2008). Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών τεκμηριώνει τη συσχέτιση της νόσου με μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά της σύγχρονης διατροφής: Την υψηλή πρόσληψη λιπών, τη μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, την υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και την περιορισμένη πρόσληψη φυτικών ινών. 6

7 Καρκίνος Στομάχου Ο καρκίνος του στομάχου είναι ένας από τους λίγους καρκίνους που η συχνότητά τους στις αναπτυγμένες χώρες μειώνεται. Η συχνότητα της νόσου παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των διαφόρων χωρών και είναι συχνότερη σε άτομα ομάδας αίματος Α (γεγονός που δείχνει την επίδραση κάποιου γενετικού παράγοντα), καθώς και σε ασθενείς με ατροφική γαστρίτιδα. Έρευνες έχουν δείξει θετική συσχέτιση του καρκίνου του στομάχου με τη μεγάλη κατανάλωση αλατισμένων τροφίμων, όπως παστά, τουρσιά και αλμυρά, καθώς και με αυξημένη περιεκτικότητα των τροφίμων σε νιτρικά άλατα εξαιτίας περιβαλλοντικών λόγων. Αντίθετα, αρνητική συσχέτιση έχει παρατηρηθεί με την κατανάλωση λαχανικών, εσπεριδοειδών και γαλακτοκομικών. 7

8 Καρκίνος Μαστού Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος των γυναικών στις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρία Καρκίνου (2008) ο καρκίνος του μαστού είναι μαζί με τον καρκίνο του δέρματος ο συχνότερα διαγνωσμένος καρκίνος στις γυναίκες: «Στις αναπτυγμένες χώρες οι τρεις πιο κοινοί τύποι καρκίνου στους άντρες είναι του προστάτη, των πνευμόνων και του παχέος εντέρου, ενώ στις γυναίκες, του μαστού, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, όμως, οι πιο κοινές μορφές καρκίνου είναι των πνευμόνων, του στομάχου, του ήπατος για τους άνδρες και του μαστού, του τράχηλου της μήτρας, του στομάχου για τις γυναίκες» (Garcia et al. 2007). Μολονότι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου συνδέονται με αναπαραγωγικές και ορμονικές λειτουργίες, υπάρχουν εντούτοις αποδείξεις για τη συσχέτιση του καρκίνου του μαστού με ορισμένους διατροφικούς παράγοντες, και ειδικότερα τη συνολική πρόσληψη λιπιδίων, την κατανάλωση αλκοόλ και την παχυσαρκία. Μερικές έρευνες διαπιστώνουν επίσης συσχέτιση με την κατανάλωση κρέατος ή με το επίπεδο πρόσληψης των κεκορεσμένων λιπαρών οξέων, ενώ άλλες παρέχουν ενδείξεις για πιθανό προστατευτικό ρόλο των βιταμινών Α και Ε, της β-καροτίνης και της ρετινόλης. 8

9 Άλλοι Καρκίνοι Ο καρκίνος του οισοφάγου έχει σχετισθεί με τη μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, την κατανάλωση μπύρας από καλαμπόκι και ορισμένες παραδοσιακές μορφές διατροφής. Οι γλυκαντικές ουσίες κυκλαμάτη και σακχαρίνη προκαλούν σε πειραματόζωα καρκίνο της ουροδόχου κύστης, ενώ οι αφλατοξίνες των τροφίμων καρκίνο του ήπατος. Αντίθετα υπάρχουν ενδείξεις ότι η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης Α με τις τροφές μπορεί να έχει προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του πνεύμονα. 9

10 Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή Πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορεί να παίξουν ρόλο στη ρύθμιση των τιμών του σακχάρου και του διαβήτη. Η συνέπεια στις βασικές αρχές της δίαιτας για τον σακχαρώδη διαβήτη και η αποφυγή συχνών αποκλίσεων, η προσπάθεια για μια όσο γίνεται πιο τακτική και συστηματική άσκηση, η ρύθμιση του σωματικού βάρους και ο τακτικός έλεγχος του σακχάρου αίματος, αποτελούν έναν συνδυασμό, που είναι σίγουρο ότι θα επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. 10

11 Ο ρόλος της σωστής διατροφής - και από άποψη ποιότητας, αλλά και ποσότητας - για τα άτομα με διαβήτη είναι καθοριστικός και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών που συσχετίζονται με τη νόσο. Ακολουθώντας ένα υγιεινό τρόπο διατροφής το άτομο με διαβήτη μπορεί: 1. Να συμβάλλει στη διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα 2. Να περιορίσει στο ελάχιστο τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας 3. Να διατηρήσει καλή κατάσταση θρέψης και να βελτιώσει τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του, διατηρώντας την απόλαυση του φαγητού 4. Να προκαλέσει την επιθυμητή απώλεια βάρους, όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη 5. Να μειώσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, μέσω της μείωσης των λιπιδίων (χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων) στο αίμα και να συμβάλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. 11

12 H διατροφή που θα ακολουθήσει ένας πάσχων από διαβήτη θα πρέπει: * Να παρέχει ενέργεια (θερμίδες) που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου ατόμου και το επίπεδο δραστηριότητας του, * Να παρέχει μια σχετικά υψηλή αναλογία υδατανθράκων, με μειωμένα τα απλά σάκχαρα και αυξημένους τους σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. φυτικές ίνες), * Να περιέχει αναλογικά λίγο λίπος και κυρίως περιορισμένο κορεσμένο λίπος (από ζωικές τροφές), και περισσότερο με μορφή μονοακόρεστου λίπους από το ελαιόλαδο, * Να μην είναι υπερβολικά πλούσια σε πρωτεΐνες * Να είναι χαμηλή σε αλάτι 12

13 Συχνά γεύματα Η βασικότερη οδηγία που απευθύνεται σε όλα τα άτομα με διαβήτη και έχει άμεση σχέση με τον τύπο και κυρίως με τον τρόπο λήψης της φαρμακευτικής αγωγής (δισκία από το στόμα ή ινσουλίνη) είναι η κατανομή των γευμάτων. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα άτομα με διαβήτη πρέπει να λαμβάνουν τρία κύρια γεύματα και 2 έως 3 ενδιάμεσα γευματίδια (snacks), ενώ η συνολική ημερήσια πρόσληψη των υδατανθράκων πρέπει να μοιράζεται σε όλα τα γεύματα. Τα ενδιάμεσα γευματίδια μπορεί να χορηγούνται ως δεκατιανό, ως απογευματινό σνακ καθώς και προ του ύπνου, ανάλογα με τις ανάγκες και το είδος της θεραπείας του διαβητικού. Ειδικά στις περιπτώσεις των εντατικοποιημένων σχημάτων και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει αντλία, υπάρχει η δυνατότητα μιας μεγαλύτερης ευελιξίας και ελευθερίας στα γεύματα και στα σνακ, και για αυτό και τα τελευταία χρόνια γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλή, κυρίως για τα νέα άτομα. 13

14 Σημαντικό το αδυνάτισμα Η ρύθμιση του σωματικού βάρους στα ιδανικά επίπεδα είναι πολύ σημαντική για κάθε τύπο διαβήτη. Οι ενεργειακές ανάγκες κάθε ατόμου εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο, το ύψος και από τη φυσική του δραστηριότητα. Ο σωστός υπολογισμός των ενεργειακών αναγκών των ατόμων με διαβήτη έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα (έχουν Δείκτη Μάζας Σώματος 25-30 kg/m2 και πάνω από 30 kg/m2 αντίστοιχα). Για τα άτομα με διαβήτη που έχουν ΔΜΣ πάνω από 25, συνιστάται η μείωση του σωματικού βάρους ώστε ο ΔΜΣ να επανέλθει εντός των φυσιολογικών ορίων (18,5 έως 25) και να μειωθεί η πιθανότητα επανάκτησης του χαμένου βάρους. Η μείωση του σωματικού βάρους συνοδεύεται με σημαντική βελτίωση του μεταβολικού ελέγχου. Μια μικρή απώλεια βάρους της τάξεως του 5-10% είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα άτομα με διαβήτη, κυρίως τύπου 2. Μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, να βελτιώσει τη χοληστερόλη και μειώσει την αρτηριακή πίεση. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται όταν διαιρεθεί το νυν βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα). 14

15 Υδατάνθρακες: οι συνήθεις ύποπτοι Οι υδατάνθρακες εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να αποτελούν το βασικότερο «πρόβλημα» για τη διατροφή των διαβητικών, δεδομένου ότι μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα – και γι’ αυτό πολλοί τους κατατάσσουν στις «απαγορευμένες» τροφές. Ακόμα και στο διαβήτη, όμως, αποτελούν την βάση της διατροφής: από αυτούς πρέπει να προέρχεται το 45-60% των συνολικών, ημερήσιων θερμίδων. Λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής, αμυλούχες τροφές και γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν τις κυριότερες πηγές υδατανθράκων - και το 90% από αυτούς καταλήγουν σε γλυκόζη, που είναι το βασικό «καύσιμο» για το σώμα και τον εγκέφαλο μας. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες (από τροφές με άμυλο και πλούσιες σε φυτικές ίνες) απορροφώνται βραδύτερα και έτσι δεν προκαλούν μεγάλες διακυμάνσεις στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος. Γι’ αυτό πρέπει να αποτελούν βασικό κομμάτι στο γενικότερο διαιτολόγιο των διαβητικών, οι οποίοι πρέπει καθημερινά και σε όλα τα γεύματα να καταναλώνουν φρούτα, λαχανικά, όσπρια ή/και δημητριακά ολικής αλέσεως. Οι τροφές αυτές εξασφαλίζουν στους διαβητικούς φυτικές ίνες και θρεπτικά συστατικά, παρέχουν κορεσμό της πείνας και συμβάλουν στην απώλεια βάρους χωρίς αύξηση στα τριγλυκερίδια. Η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή μειώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και συμβάλλει στη γενικότερη ρύθμιση του σακχάρου, γεγονός που αποτυπώνεται και στις τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c). 15

16 Οι γλυκαντικές ουσίες Οι γλυκαντικές ουσίες ασπαρτάμη, σακχαρίνη, ακεσουλφάμη- Κ και σουκραλόζη έχουν διαπιστωθεί ότι είναι ασφαλείς για κατανάλωση από άτομα με διαβήτη (και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) επειδή δεν επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η σορβιτόλη και η μαννιτόλη επηρεάζουν το σάκχαρο, αν και σε μικρότερο βαθμό από τη ζάχαρη, αλλά καλό είναι να καταναλώνονται σε περιορισμένες ποσότητες λόγω της υπακτικής δράσης τους. 16

17 Οι πρωτεΐνες Υπάρχουν ενδείξεις ότι η υπερβολική κατανάλωση πρωτεϊνών αυξάνει τη μικρολευκωματινουρία - ένα πρώιμο στάδιο διαβητικής νεφρικής βλάβης. Η ελάττωση της προσλήψεως πρωτεϊνών και ενδεχομένως η μερική υποκατάσταση των ζωικών πρωτεϊνών με φυτικές, θα μπορούσαν να ελαττώσουν την πρωτεϊνουρία που παρουσιάζεται στο διαβήτη και να εμποδίσουν την εξέλιξη μίας αρχόμενης νεφρικής βλάβης σε νεφρική ανεπάρκεια. Η περιεκτικότητα της δίαιτας σε πρωτεΐνες καλύπτει το 10-20% των ημερήσιων θερμίδων. Από τα πρωτεϊνούχα τρόφιμα συνιστάται συχνότερα η κατανάλωση ψαριού, σε σχέση με τα άλλα πρωτεϊνικά τρόφιμα, αλλά ταυτόχρονα και η κατανάλωση του κοτόπουλου (χωρίς δέρμα), της γαλοπούλας και του άπαχου μοσχαρίσιου ή χοιρινού κρέατος. Ειδικά οι διαβητικοί με αρχόμενη ή εγκατεστημένη νεφρική βλάβη, πρέπει να περιορίζουν την κατανάλωση πρωτεϊνών σε 0,7 έως 0,9 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. 17

18 Τα λίπη Είναι σημαντικό να μειωθεί η πρόσληψη κορεσμένου (ζωικού) λίπους που περιέχεται στο κόκκινο κρέας, στο πλήρες γάλα και στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, με στόχο την πρόληψη των καρδιοαγγειακών νοσημάτων που είναι πολύ συχνά στα διαβητικά άτομα. Το κορεσμένο λίπος πρέπει να μειωθεί σε ποσοστό κάτω από το 10% των ημερήσιων θερμίδων, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα πολυακόρεστα λίπη που υπάρχουν κυρίως στα σπορέλαια. Το ελαιόλαδο έχει σχετισθεί με χαμηλό δείκτη στεφανιαίας νόσου, ενώ τα διαβητικά άτομα χρειάζονται και τακτική κατανάλωση ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που περιέχονται στα ψάρια επειδή και αυτά προφυλάσσουν από τη στεφανιαία νόσο. Εντούτοις δεν συνιστάται η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων με τη μορφή διαιτητικών συμπληρωμάτων (ιχθυέλαια κ.ά.). 18

19 Βιταμίνες και αλάτι Έχει διαπιστωθεί πως πολλοί ασθενείς με διαβήτη έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών ουσιών στο σώμα τους. Είναι σημαντικό λοιπόν να ενθαρρύνουμε τους διαβητικούς να καταναλώνουν φυσικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, όπως τα καροτενοειδή, η βιταμίνη C, τα φλαβονοειδή, οι πολυφαινόλες και οι τοκοφερόλες, που προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα και είναι καλύτερα να λαμβάνονται από την καθημερινή, φυσική τροφή και λιγότερο από συμπληρώματα. Καλές πηγές των προαναφερθέντων είναι τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά). Όσον αφορά το αλάτι, η γενική σύσταση είναι μείωση του προστιθέμενου αλατιού στο μαγείρεμα και αποφυγή των επεξεργασμένων έτοιμων τροφών - κυρίως για την αποφυγή της υπέρτασης και καρδιαγγειακών επεισοδίων που σχετίζονται με αυτήν. Συνιστώνται λιγότερα από 6 γραμμάρια αλάτι (συχνά αναγράφεται στις συσκευασίες των τροφίμων ως NaCl ή νάτριο) την ημέρα. Εάν όμως ένας διαβητικός έχει υπέρταση πρέπει να καταναλώνει λιγότερα από 2,4 γραμμάρια αλάτι την ημέρα, ενώ αν έχει ήπια νεφροπάθεια 2 γραμμάρια). 19

20 Αλκοόλ Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνιστάται στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, σε επίπεδα έως 10 γραμμαρίων αλκοόλης την ημέρα για τις γυναίκες και έως 20 γραμμαρίων την ημέρα για τους άντρες. Πρακτικά, αυτό σημαίνει 1 ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και 2-3 για τους άντρες. Ειδικά στους ινσουλινοεξαρτώμενους διαβητικούς, το αλκοόλ πρέπει να καταναλώνεται πάντα με συνοδεία φαγητού. Αν πάντως πρόκειται για υπέρβαρο διαβητικό, για υπερτασικό ή πάσχοντα από αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα, συνιστάται η αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ. 20

21 Τα «τρόφιμα για διαβητικούς» Τα τρόφιμα που έχουν την επισήμανση «κατάλληλο για διαβητικούς» έγιναν γνωστά στη δεκαετία του ‘60, όταν οι συστάσεις για τη δίαιτα του διαβήτη στηρίζονταν σε μια διατροφή χωρίς ζάχαρη και με μειωμένους υδατάνθρακες. Έκτοτε, άλλαξαν πολλά και σήμερα οι διαιτητικές συστάσεις είναι οι ίδιες για τους διαβητικούς και για τον γενικό πληθυσμό. Είναι συχνό φαινόμενο κάποια άτομα με διαβήτη διαβάζοντας την ένδειξη «διαβητικά τρόφιμα» ή «τρόφιμα κατάλληλα για διαβητικούς» να τα θεωρήσουν ευεργετικά ή ακόμα και απαραίτητα για τη ρύθμιση του διαβήτη τους. Η χρήση του όρου «διαβητικό τρόφιμο» στην ετικέτα των τροφίμων χρησιμοποιείται κυρίως σε γλυκά, μπισκότα και παρόμοια τρόφιμα, που αν και θεωρούνται «επιβαρυντικά» για τον σακχαρώδη διαβήτη, εντούτοις δεν πρέπει να αποκλείονται πλήρως από τη διατροφή ενός διαβητικού ατόμου. 21

22 Τα τρόφιμα αυτά, αν και προσφέρουν το πλεονέκτημα της απουσίας ζάχαρης, παράλληλα μπορεί να παρουσιάζουν στοιχεία που να μην τα καθιστούν υγιεινά για ένα διαβητικό άτομο. Έτσι, μπορεί να είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος ή σε άλλους απλούς υδατάνθρακες όπως η φρουκτόζη. Όπως συμβαίνει και με τα προϊόντα τύπου «λάιτ», έτσι και τα τρόφιμα για τους διαβητικούς πολλές φορές οδηγούν σε υπερκατανάλωση. Αυτό συμβαίνει τόσο επειδή διαφημίζονται ή προβάλλονται ως «κατάλληλα» για τα άτομα αυτά, αλλά κυρίως επειδή είναι τρόφιμα που τα άτομα αυτά στερούνται, όπως τα γλυκά. 22

23 Πέρα από το κομμάτι της χρηστικότητας των προϊόντων αυτών υπάρχει ένα μεγάλο θέμα που αφορά το κόστος τους. Τα ειδικά τρόφιμα για διαβητικούς συνήθως κοστίζουν περισσότερο από τα συμβατικά προϊόντα που είναι χαμηλά σε ζάχαρη ή χωρίς ζάχαρη. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα πρέπει να απορρίπτουμε όλα αυτά τα προϊόντα, δεδομένου ότι κάποια από αυτά έχουν σαφές όφελος για τον διαβήτη και έτσι μπορούν να καταναλώνονται από τα διαβητικά άτομα. 23

24 Μύθοι για τη διατροφή των διαβητικών * Είναι δύσκολο να ακολουθηθεί η δίαιτα για το διαβήτη γιατί είναι ιδιαίτερα στερητική. Η αλήθεια είναι ότι πλέον η συνιστώμενη διατροφή προσεγγίζει σε μεγάλο βαθμό τις συστάσεις της υγιεινής διατροφής η οποία απευθύνεται και στο γενικό πληθυσμό. Στα άτομα με διαβήτη απαγορεύονται μόνο η ζάχαρη και τα γλυκά. Εκτός από τον περιορισμό - και όχι την απαγόρευση - της ζάχαρης, είναι σημαντικό να περιοριστεί και η συνολική πρόσληψη λίπους (ιδίως η πρόσληψη κορεσμένων και τρανς λιπαρών). * Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να τρώνε πολλές πρωτεΐνες. Τα άτομα με διαβήτη δεν πρέπει να υπερκαταναλώνουν τρόφιμα όπως κρέας ή τυρί, ώστε να αποφύγουν την πρόσληψη κορεσμένου λίπους και να προστατεύσουν τη νεφρική τους λειτουργία. 24

25 * Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τα λίπη, διότι τα λίπη δεν επηρεάζουν το σάκχαρο. Πολλοί ασθενείς, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν την κατανάλωση υδατανθρακούχων τροφίμων, καταναλώνουν περισσότερο λίπος (είτε κορεσμένο από κρέας-τυρί, είτε μονοακόρεστο από το ελαιόλαδο). Αυτό όμως έχει ως συνέπεια να προσλαμβάνουν πιο πολλές θερμίδες με αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους τους, αλλά και να ανεβάζουν και τα επίπεδα των λιπιδίων τους στο αίμα (χοληστερίνη-τριγλυκερίδια). * Οι ασθενείς δεν πρέπει να κάνουν ενδιάμεσα γεύματα. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Απλώς, ο αριθμός και το μέγεθος των σνακ εξαρτάται από το είδος της θεραπείας, αλλά και τις ανάγκες σε θερμίδες κάθε ατόμου ξεχωριστά (στα εντατικοποιημένα θεραπευτικά σχήματα λ.χ. ο διαβητικός μπορεί να κάνει μόνο τρία βασικά γεύματα, δίχως σνακ). 25

26 * Για να αδυνατίσει ένας διαβητικός πρέπει να κάνει αυστηρή δίαιτα. Ένα αυστηρά υποθερμιδικό διαιτολόγιο είναι πιθανό να οδηγήσει σε επεισόδια υπογλυκαιμίας ή στην απώλεια βάρους μέσα από πρωτεϊνικό υποσιτισμό (δηλαδή απώλεια μυϊκής μάζας και όχι λίπους). Ο σωστός τρόπος αδυνατίσματος ενός υπέρβαρου ή παχύσαρκου διαβητικού είναι με ένα λογικό διαιτολόγιο που θα επιφέρει αργή και υγιεινή απώλεια βάρους και θα συνδυάζεται με 30-45 λεπτά αερόβια άσκηση (λ.χ. περπάτημα) κάθε μέρα. * Τα μόνα φρούτα που μπορεί να καταναλώσει ένα άτομο με διαβήτη είναι το γκρέιπ φρουτ και το ξυνόμηλο. Οι διαβητικοί μπορούν να καταναλώνουν όλα τα φρούτα, διαλέγοντας όμως φρούτα εποχής, μετρίου μεγέθους και μέσης ωρίμανσης. Επιπλέον, επιλογές όπως το μήλο, το αχλάδι και το ακτινίδιο είναι πιο ασφαλείς ενώ φρούτα όπως η μπανάνα, το καρπούζι, το σύκο ή το σταφύλι, θα πρέπει να καταναλώνονται πιο αραιά. 26

27 * Οι διαβητικοί δεν πρέπει να τρώνε ντομάτες. Είναι λάθος να αποφεύγεται η κατανάλωση ντομάτας. Απλώς, δεν πρέπει να καταναλώνονται όταν είναι πολύ ώριμες, να αποφεύγονται μαγειρεμένες (π.χ. στα γεμιστά, διότι λόγω θέρμανσης γίνονται πιο γλυκές) και βέβαια να συνδυάζονται με άλλα τρόφιμα-πηγή φυτικών ινών. * Οι διαβητικοί δεν πρέπει να πίνουν αλκοόλ. Επιτρέπεται η μέτρια κατανάλωση, αρκεί να μην συνυπάρχει άλλη πάθηση που να την καθιστά απαγορευτική, να μην υπάρχει παχυσαρκία, να γίνεται πάντα με παράλληλα με την κατανάλωση τροφής σε κάποιο γεύμα για να αποφεύγονται οι υπογλυκαιμίες και να συνυπολογίζονται οι θερμίδες. Συνιστώνται 1 ποτό την ημέρα στις γυναίκες και 2-3 στους άντρες. 27

28 Διατροφή και Υπέρταση Τόσο για την πρόληψη, όσο και για την αντιμετώπιση της Υπέρτασης η διατροφή μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα. Ο τρόπος ζωής και η διατροφική μας συμπεριφορά, αλλά και πιο ειδικά κάποια μεμονωμένα ορισμένα θρεπτικά συστατικά μπορούν να επηρεάσουν και ίσως και να βελτιώσουν την αρτηριακή μας πίεση. Μορφές δίαιτας όπως είναι βέβαια η Μεσογειακή Διάιτα και η δίαιτα DASH σχετίζονται έντονα με μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση υπέρτασης. 28

29 Διατροφικές παρεμβάσεις για την πρόληψη της υπέρτασης Σωματικό βάρος. Αρκεί μία σχετικά μέτρια απώλεια βάρους 5 κιλών για να οδηγήσει σε μείωση της συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 4,4mmHg και 3,6mmHg αντίστοιχα. Αύξηση της πρόσληψης καλίου από φρούτα κυρίως και λαχανικά, σε ποσότητα που να φτάνει τα 3,5-4,6 γρ καλίου ημερησίως. Μείωση της πρόσληψης νατρίου από αλάτι και τρόφιμα που περιέχουν Αλάτι (οι συστάσεις για έναν μέσο άνθρωπο είναι για κατανάλωση 2,3γρ νατρίου). Μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων λιπαρών. Επαρκής κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων. Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. 29

30 Παχυσαρκία Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες εμφάνισης υπέρτασης Υπέρταση και δείκτης μάζας σώματος συνδέονται με ευθεία γραμμική συσχέτιση 60% των υπερτασικών είναι υπέρβαροι και το 20-30% της υπέρτασης σχετίζεται με την ύπαρξη παχυσαρκίας H σταδιακή αύξηση ΣΒ και η αύξηση του WHR αυξάνει τα επίπεδα της ΑΠ Έρευνες όπως οι : TOHP I & II, INTERSALT, MRFIT, TONE έχουν δείξει ότι η μείωση του ΣΒ οδηγεί σε μείωση της ΑΠ. Μέτρια απώλεια βάρους σε 6 μήνες μειώνει τη συστολική κατά 3.7 mmHg και τη διαστολική κατά 2.7 mmHg 30

31 Διατροφικά στοιχεία που σχετίζονται με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της υπέρτασης Αλάτι (Na) „ Κάλιο „ Αλκοόλ „ Καφεΐνη „ Μαγνήσιο „ Ιχθυέλαια Ω 3 „ Ασβέστιο „ Σκόρδο „ Ελαιόλαδο „ Βιταμίνες 31

32 Ισορροπία Νατρίου Καλίου Ο έλεγχος νατρίου και καλίου στο σώμα συνδέεται στενά „ Η ισορροπία Καλίου και Νατρίου είναι παράγοντας «κλειδί» για την φροντίδα διατήρησης φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης „ Οι βιομηχανικές χώρες που έχουν μια πιο επεξεργασμένη δίαιτα, παρουσιάζουν μεγαλύτερη κατανάλωση αλατιού σε σχέση με το κάλιο και 1 στους 3 ανθρώπους παρουσιάζουν υπέρταση Η σύσταση αυξημένης πρόσληψης καλίου, παράλληλα με την συμβουλή μείωσης του αλατιού στο διαιτολόγιο, είναι ένα ευεργετικό βήμα για την φροντίδα διατήρησης φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης 32

33 Συστάσεις για την πρόσληψη άλατος 6 γρ. αλάτι ή 2300 mg νατρίου η γενική σύσταση. Για να μειωθεί το αλάτι: „ Βγάλτε την αλατιέρα από το τραπέζι. „ Βράστε τα ζυμαρικά, το ρύζι, τα λαχανικά και τα όσπρια χωρίς προσθήκη αλατιού στο νερό. „ Προσθέστε στα φαγητά κατσαρόλας χυμό λεμονιού ή μικρή ποσότητα άσπρου κρασιού. „ Ξεπλύνετε τα κονσερβοποιημένα λαχανικά για ένα λεπτό σε ένα τρυπητό και στη συνέχεια μαγειρέψτε τα σε φρέσκο νερό. „ Περιορίστε το αλάτι που αναφέρεται στις συνταγές στο ¼. „ Προτιμήστε τα κατεψυγμένα λαχανικά χωρίς αλάτι αντί των κονσερβοποιημένων 33

34 Αποφεύγουμε την κατανάλωση των παρακάτω τροφίμων που είναι πηγές νατρίου: Αλάτι „ Αλατισμένα τυριά και ξηροί καρποί „ Αλατισμένο βούτυρο και μαργαρίνη „ Καπνιστά, παστά, ή κονσερβοποιημένα κρέατα — ψάρια „ Αλλαντικά „ Τουρσιά, κονσερβοποιημένα λαχανικά και όσπρια „ Κομπόστες εμπορίου „ Συμπυκνωμένος χυμός ντομάτας, ελιές, μαγιονέζα, έτοιμες σάλτσες „ Κύβοι λαχανικών και ζωμού κρέατος „ Φαγητά τύπου fast food, έτοιμες πίτσες, σουβλάκια „ Σνακ όπως πατατάκια, γαριδάκια, ποπ-κόρν „ Μαγειρική σόδα, μπέϊκιν πάουντερ 34

35 Κάλιο Το κάλιο συμπράττει με το νάτριο, για τη διατήρηση φυσιολογικής οσμωτικής πίεσης στα κύτταρα. Καλές πηγές καλίου είναι τα φρούτα & τα λαχανικά, το γάλα και οι σπόροι δημητριακών Η προτεινόμενη σύσταση για το κάλιο είναι 3100 mg τη μέρα για τους ενήλικες στην ΕΕ (Ευρωπαική Commission 2003) ή μέχρι και 4700 mg στη δίαιτα DASH. Μερίδα τροφίμου Κάλιο (mg): 1 μέτρια μπανάνα 422 1 φλιτζάνι ημι-αποβουτυρωμένο γάλα 366 1/2 φλιτζάνι μαγειρεμένο σπανάκι, βρασμένο και στραγγισμένο 420 1 μέτρια ψητή πατάτα, με την φλούδα, χωρίς αλάτι 926 1 μέτρια ωμή κόκκινη τομάτα 292 1 μέσο φιλέτο σολομού (100g) 374 35

36 Πρωτεΐνη Αντιφατικά στοιχεία „ Η πρωτεΐνη επηρεάζει σε μικρότερο βαθμό από άλλους περιβαντολλογικούς παράγοντες την πίεση (MRFIT-Multiple Risk Factor Intervention Trial). „ Μελέτη INTERSALT: υψηλή πρόσληψη συνδέεται με χαμηλότερη συστολική και διαστολική πίεση. „ Μακροχρόνια υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης οδηγεί σε έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας=μειωμένη λειτουργία νεφρών→υπέρταση. „ περαιτέρω μελέτη για τον προσδιορισμό της «ιδανικής» ποσότητας και ποιότητας 36

37 Υδατάνθρακες Όχι πολλά δεδομένα σχετικά με τη σχέση ΥΔ & Α.Π. „ Μελέτη MRFIT: ευθεία συσχέτιση συστολικής και διαστολικής με πρόσληψη αμύλου (μέσω κατακράτησης νατρίου και νερού?) „ Τροφές πλούσιες σε σύνθετους ΥΔ και φυτικές ίνες συσχετίζονται αρνητικά με την Α.Π. „ Στοιχεία από δίαιτες με χορτοφάγους. 37

38 Λίπος Λίγα στοιχεία σχετικά με τη συσχέτιση ανάμεσα στην ποσότητα του διαιτητικού λίπους και την αρτηριακή πίεση. Η χοληστερόλη της δίαιτας συσχετίζεται θετικά και ο λόγος πολυακόρεστων : κορεσμένα αρνητικά με τη συστολική και τη διαστολική πίεση. Μείωση του κορεσμένου λίπους της διατροφής σε συνδυασμό με μέτριες αλλαγές στην αναλογία πολυακόρεστων / κορεσμένα λιπαρά οξέα → μειώνουν τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. 38

39 ω3 λιπαρά οξέα και πίεση Όταν τα διαβητικά άτομα καταναλώνουν λιπαρά ψάρια σε τακτικά διαστήματα, αυτά μπορούν να συμβάλουν πολύ θετικά στη βελτίωση τόσο του γλυκαιμικού ελέγχου, όσο και της αρτηριακής πίεσης. Αντίστοιχες μελέτες στην επίδραση των ω3 στην πίεση έδειξαν μεγαλύτερη συσχέτιση της μείωσης της πίεσης με την κατανάλωση DHA, παρά με το ΕΡΑ. 39

40 Ασβέστιο - Μαγνήσιο Σχετίζεται αρνητικά με την Α.Π. καθώς πρόσληψη περίπου 1000 mg μειώνει κατά 1,44 mmHg τη συστολική πίεση, ενώ δεν επηρεάζει ή μειώνει λίγο τη διαστολική. „ Πρόσληψη ασβεστίου σύμφωνα με τα RDA μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της πίεσης Υπάρχει μάλλον αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στην πρόσληψη Μg και την Α.Π. (υπάρχουν όμως περιορισμένες επιστημονικές ενδείξεις). 40

41 Αλκοόλ H αυξημένη πρόσληψη αλκοόλης σχετίζεται θετικά με την υπέρταση„ η θετική επίδραση αυξάνει με την ηλικία„ είναι ανεξάρτητη από το είδος του ποτού. „ 20-30 γρ. αιθανόλης για τους άντρες „ 10-20 γρ. για τις γυναίκες. 41

42 Καφές Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην κατανάλωση καφεΐνης και την επίπτωση υπέρτασης Over many years of follow-up, coffee drinking is associated with small increases in blood pressure, but appears to play a small role in the development of hypertension. (Coffee intake and risk of hypertension: the Johns Hopkins precursors study. Arch Intern Med. 2002 Mar 25;162(6):657-62.) It is at present unclear whether habitual coffee drinking is related to risk of hypertension, although most evidence suggest that this is not the case. At this moment, there is no reason to refrain from coffee for the prevention of hypertension. (Habitual coffee consumption and blood pressure: An epidemiological perspective Vasc Health Risk Manag. 2008 October; 4(5): 963–970.) 42

43 Μεσογειακή διατροφή και Α.Π. Υπάρχουν διάφορες μελέτες που συσχετίζουν ΜΔ & ΑΠ : „ EPIC: Στηρίζεται στο ΜD score που συσχετίστηκε σημαντικά και αντίστροφα με τη συστολική και τη διαστολική πίεση. „ Η ευεργετική δράση αποδόθηκε κυρίως στο ελαιόλαδο, τα λαχανικά και τα φρούτα. Μελέτη ATTICA: κατανάλωση μεσογειακής διατροφής σχετιζόταν με 26% χαμηλότερο κίνδυνο για υπέρταση και με 36% μεγαλύτερη πιθανότητα ΑΠ υπό έλεγχο. 43

44 Διατροφή & Τρόπος Ζωής – Επιδρούν σημαντικά στην αρτηριακή πίεση Αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής→ σημαντικές μειώσεις στην αρτηριακή πίεση → σημαντική μείωση του κινδύνου για ΚΑΝ (Lewington, 2002) 2 mmHg μείωση στη συστολική αρτηριακή πίεση συσχετίζεται με 10% μείωση θνησιμότητας από εγκεφαλικά και 7% μείωση θνησιμότητας από ΚΑΝ 44

45 Αλλαγές στον τρόπο ζωής Μείωση βάρους (10kg) Διατροφή πλούσια σε φρούτα κα λαχανικά,σε γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και πτωχή σε ολικά και κορεσμένα λιπαρά Φυσική δραστηριότητα (τουλάχιστον 30mins την ημέρα, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας εβδομάδας) Μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ (2 ποτήρια /ημέρα για άνδρες 1 ποτήρι ποτήρι//ημέρα για γυναίκες) Μείωση της συστολικής αρτηριακής π’ιεσης 55--20mmHg 88--14 mmHg 44--9 mmHg 22--44 mmHg 45

46 Στεφανιαία Νόσος και Διατροφή Η στεφανιαία νόσος είναι μια ομάδα συνδρόμων που προέρχεται από την ανεπαρκή τροφοδότηση του μυοκαρδίου από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Τα σύνδρομα αυτά έχουν άμεση σχέση με την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών και μπορούν να εκδηλωθούν είτε με τη μορφή στηθάγχης είτε με τη μορφή εμφράγματος του μυοκαρδίου. Οι τέσσερις πιο σημαντικοί τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων είναι όσοι σχετίζονται με τον τρόπο ζωής: κάπνισμα, διατροφή, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και άγχος. Μέσω του ελέγχου των παραγόντων αυτών, μπορείτε να ελέγξετε και τους άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, υπέρταση, διαβήτη και παχυσαρκία. Στην εμφάνιση των καρδιοαγγειακών νοσημάτων μπορούν να συμβάλουν επίσης ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που δεν είναι δυνατό να τροποποιηθούν, όπως η ηλικία, το φύλο και η κληρονομικότητα. 46

47 Αποκατάσταση ασθενών με στεφανιαία νόσο Ένα πλήρες πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης πρέπει να συνδυάζει τη συστηματική άσκηση και την τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου. Προγράμματα αποχής από το κάπνισμα και διαιτητικών συμβουλών είναι οι δύο πιο σημαντικές επιπρόσθετες υπηρεσίες που ένα πρόγραμμα αποκατάστασης μπορεί να δώσει. Η συνεχής ενίσχυση των αρχών τροποποίησης των παραγόντων κινδύνου βελτιώνει τη συμμόρφωση σε προγράμματα συμπεριφοράς. Έχει διαπιστωθεί πως προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης που προσφέρουν εκτός από τη συστηματική άσκηση, πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος και θεραπείας της χοληστερόλης βελτιώνουν τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας των ασθενών με στεφανιαία νόσο. 47

48 Διατροφή Η δυνατότητα μείωσης του κινδύνου τόσο της καρδιαγγειακής νόσου όσο και της θνησιμότητας μέσω της λήψης διατροφικών μέτρων είναι ουσιαστική. Εάν η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έφτανε στα ανώτερα επίπεδα (400 γρ. ημερησίως), θα ήταν δυνατό να προληφθούν πάνω από 26.000 θάνατοι ετησίως από καρδιαγγειακή νόσο, εγκεφαλοαγγειακές παθήσεις και διαδεδομένες μορφές καρκίνου πριν από την ηλικία των 65 ετών στην Ε.Ε. Μέσα από μελέτες η σύγκριση της διατροφικής παρέμβασης με τις φαρμακευτικές θεραπείες υποδεικνύει ότι η διατροφή έχει πολύ ευρύτερο πεδίο ωφελειών σε σχέση με την καρδιαγγειακή νόσο απ΄ότι τα φάρμακα. 48

49 Ειδικές διατροφικές οδηγίες για μια υγιή καρδιά Μειωμένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης Θεραπευτικές επιλογές για ενίσχυση της μείωσης της LDL, όπως φυτικές στερόλες/ στανόλες (2 γρ/ημέρα) και αυξημένες ιξώδεις (υδατοδιαλυτές) ίνες (10-25 γρ/ημέρα) Μείωση σωματικού βάρους Αυξημένη σωματική δραστηριότητα 49

50 Πρακτικές συμβουλές για τους ασθενείς Προσπαθήστε να ακολουθείται ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο. Ισορροπήστε τις επιλογές λιγότερο υγιεινών τροφών με τις υγιεινές, πχ απολαύστε ένα κρουασάν και συνδυάστε το με γιαούρτι και μούσλι για να διασφαλίσετε επαρκή πρόσληψη φυτικών ινών. Τρώτε ποικιλία τροφίμων – δοκιμάστε νέες υγιεινές τροφές και υγιεινά σνακ, όπως φρούτα Συγκεντρώστε την προσοχή σας στο τι τρώτε – φρούτα, λαχανικά κλπ- αντί στο τι να αποφεύγεται Το φαγητό είναι απόλαυση –φροντίστε να βρίσκεται το χρόνο να απολαμβάνετε το φαγητό με την οικογένεια και τους φίλους, αλλά μην τρώτε πάρα πολύ 50

51 Γίνεται (πιο) δραστήριοι σωματικά- ένας υγιεινός τρόπος για να διεγείρετε την όρεξη σας Κάντε μικρές αλλαγές κάθε φορά – φροντίστε να αναπτύξετε νέες συνήθειες Κάντε τη διατροφή σας αναπόσπαστο μέρος του τρόπου ζωής σας – επιλέξτε τροφές που σας ταιριάζουν Τρώτε λιγότερα κορεσμένα και trans λιπαρά Επιλέξτε μαλακά (φυτικής προέλευσης ) προϊόντα για επάλειψη και έλαια Επιλέξτε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών και άπαχο κρέας Τρώτε λιγότερες προπαρασκευασμένες πάστες και γλυκά, τύπου fast food των οποίων τις πρώτες ύλες δεν γνωρίζεται Τρώτε άφθονα φρούτα και λαχανικά, γιατί είναι πλούσια σε ίνες και μια σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών, βιταμινών και ανόργανων αλάτων, όπως το κάλιο 51

52 Χρησιμοποιήστε λιγότερη ζάχαρη και ζαχαρώδεις τροφές. Προσπαθήστε να επιλέγετε αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη, να τρώτε λιγότερα γλυκά, σοκολάτες και πουτίγκες και να μην προσθέτετε ζάχαρη σε ποτά και τροφές, όποτε είναι δυνατό ή χρησιμοποιήστε γλυκαντικά αντί για ζάχαρη Προσπαθήστε να τρώτε λιπαρά ψάρια (πχ ρέγκες, σκουμπρί, σαρδέλες και τόνο- συμπεριλαμβανομένων των ψαριών σε κονσέρβα) τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα, καθώς είναι καλή πηγή ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων Τρώτε κανονικά γεύματα με βάση τα προϊόντα ολικής αλέσεως όπως τα ζυμαρικά, σπόρους, ψωμί, ρύζι, πατάτες και δημητριακά 52

53 Προσπαθήστε να αποφύγετε υπερβολικές ποσότητες αλμυρών τροφών, όπως επεξεργασμένο κρέας, τυρί και σνακ και μειώστε την ποσότητα του άλατος που προσθέτετε στο μαγείρεμα και στο τραπέζι. Αντικαταστήστε το αλάτι στο μαγείρεμα με βότανα και μυρωδικά για να δώσετε γεύση στο φαγητό σας Πίνετε άφθονα υγρά, με στόχο το 1.5 λίτρο την ημέρα. Προσπαθήστε να αυξήσετε τη κατανάλωση νερού και πίνετε επίσης χυμούς φρούτων και γάλα. Εάν πίνετε αλκοόλ, προσπαθήστε να το κάνετε με μέτρο. Αυτό ισούται το πολύ με 1 μονάδα την ημέρα για τις γυναίκες και 2 μονάδες την ημέρα για τους άντρες. 53

54 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ως μεταβολικό σύνδρομο (σύνδρομο Χ ή σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη) ορίζεται η συνύπαρξη μιας ομάδας διαταραχών όπως η σπλαχνική παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης: άνδρες> 102 cm, γυναίκες> 88 cm), η αντίσταση στην ινσουλίνη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι διαταραχές των λιπιδίων του αίματος και η αυξημένη προδιάθεση σχηματισμού θρόμβων. Όσοι πάσχουν από τρεις ή περισσότερες από τις παραπάνω διαταραχές ταυτόχρονα έχουν μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει στο διαβήτη. 54

55 Όλες οι διαταραχές που σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο είναι αλληλένδετες. Η σπλαχνική παχυσαρκία οδηγεί στην αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνει με τη σειρά της την LDL- χοληστερόλη (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη – γνωστή και ως "κακή" χοληστερίνη) και τα τριγλυκερίδια αίματος, και μειώνει την HDL- χοληστερόλη (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη – γνωστή και ως "καλή" χοληστερίνη). Γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εναπόθεση λιπαρών πλακών στις αρτηρίες, οι οποίες, με την πάροδο του χρόνου, μπορούν να προκαλέσουν καρδιαγγειακή πάθηση, θρόμβους αίματος και εγκεφαλικά επεισόδια. 55

56 Η αντίσταση στην ινσουλίνη προκαλεί, επίσης, αύξηση των επίπεδων γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα. Τα χρόνια υψηλά επίπεδα γλυκόζης, με τη σειρά τους, βλάπτουν αγγεία, καθώς επίσης και όργανα όπως τα νεφρά, και μπορούν να οδηγήσουν σε εμφάνιση διαβήτη. Επιπρόσθετα, τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης, προκαλούν κατακράτηση μεγάλης ποσότητας νατρίου στο νεφρό, αύξηση της πίεσης του αίματος και κατ’ επέκταση υπέρταση. Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψει κάποιος τον κίνδυνο του μεταβολικού συνδρόμου, είναι να διατηρεί ένα υγιές βάρος, να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή και να ασκείται. Η ισορροπημένη διατροφή έχει μάλιστα ανεξάρτητα αποτελέσματα από την απώλεια βάρους – σύμφωνα με μελέτες η μεσογειακή διατροφή και οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (π.χ. παχιά ψάρια) ή σιτηρά ολικής αλέσεως, μειώνουν τον κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου. Η μέτρια σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική. 56

57 Οστεοπόρωση και διατροφή Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και ποιότητάς τους, ώστε αυτά με την πάροδο του χρόνου να γίνονται πιο εύθραυστα και λεπτά. Έτσι προκαλείται αυξανόμενος κίνδυνος κατάγματος (σπασίματος) των οστών, καθώς μειώνεται η ανθεκτικότητα και η ελαστικότητά τους. Τα κατάγματα εντοπίζονται συνήθως στα σώματα των σπονδύλων, το αντιβράχιο και το ισχίο. 57

58 Ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν τη νόσο; Άτομα σε δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο και βιταμίνη D (ήδη από την παιδική ηλικία). Άτομα που έχουν μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Οι γυναίκες (και πιο πολύ οι γυναίκες σε εμμηνόπαυση). Όσοι έχουν χαμηλό βάρος ή μικρό μέγεθος σκελετού. Άτομα που βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία. Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης. Οι καπνιστές. Όσοι κάνουν υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. 58

59 Υπάρχει θεραπεία; θεραπεία είναι συμπτωματική και δε μπορεί να αναστρέψει τη νόσο. Μπορεί όμως να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου. Σαφώς χρειάζεται αλλαγή του τρόπου ζωής. Η θεραπεία είναι φαρμακευτική και μη φαρμακευτική. Στη φαρέτρα των γιατρών υπάρχουν φάρμακα όπως τα διφωσφονικά, ζολεδρονικό οξύ, η καλσιτονίνη, το ασβέστιο, η βιταμίνη D, η παραθορμόνη και στρόντιο. Σημαντική είναι η συμβολή της φυσικοθεραπείας για την αντιμετώπιση του πόνου, την αποκατάσταση των καταγμάτων και την αντιμετώπιση του φόβου για την κίνηση. Σημαντικό είναι ο ασθενής να εκπαιδευτεί για τη σωστή στάση σώματος και την εργονομία των καθημερινών κινήσεων και να ανακτήσει τη χαμένη του ίσως λειτουργικότητα. 59

60 Μήπως η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη; Όντως δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία για τη νόσο αυτή από την πρόληψη! Πώς όμως θα το πετύχετε αυτό; Οι συστάσεις είναι σαφείς και ξεκινούν ήδη από την παιδική ηλικία. Φροντίστε για τη σωστή ανάπτυξη των οστών στη νεανική ηλικία, επιλέξτε διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και άσκηση. Χρειάζεται επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και ασκήσεις (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, βόλευ, βάρη, αεροβική, χορός) για να φτιάξετε την οστική σας μάζα και να προλάβετε την οστική απώλεια. Στα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, η άσκηση βελτιώνει την ισορροπία και τον συντονισμό και συμβάλλει στην αποφυγή ατυχημάτων που μπορεί να προκαλέσουν κατάγματα. Ακολουθήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής (αποφυγή καπνίσματος, οινοπνεύματος και περιορισμός στην κατανάλωση καφεϊνης). Δώστε έμφαση στην έγκαιρη διάγνωση (κάντε τακτικά τη μέτρηση οστικής πυκνότητας). 60

61 Φτιάξτε γερά κόκκαλα και διατηρήστε τα συμπαγή! Διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D, σε συνδυασμό με επαρκή έκθεση στον ήλιο και φυσική δραστηριότητα είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι για την ανάπτυξη γερών οστών. Η εναπόθεση ασβεστίου στα οστά ξεκινά από την παιδική ηλικία και είναι η παρακαταθήκη σας για το μέλλον. Ο σκοπός είναι να επιτύχετε όσο το δυνατόν μέγιστη οστική μάζα. Γνωρίζοντας πως η οστική πυκνότητα μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται ως τα 30 αλλά πρακτικά ως τα 18 σας έχετε φτιάξει το 95-99% της μέγιστης ατομικής οστικής μάζας σας...βιαστείτε! Κι αν ακόμα έχετε μια φτωχή «οστική αποθήκη» από παιδί ακολουθήστε τις συστάσεις και καθυστερήστε την απώλεια του ασβεστίου. 61

62 Τι μπορείτε να κάνετε πρακτικά; Καταναλώστε τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο, φωσφόρο και βιταμίνη D. Η συνιστώμενες προσλήψεις για τα θρεπτικά συστατικά διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Γενικά για το ασβέστιο δίνεται η ευρωπαϊκή οδηγία για μέση ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη 800 mg, με εξαίρεση ορισμένες ομάδες του πληθυσμού που έχουν υψηλότερες ανάγκες και χρειάζονται ημερησίως 1.200-1.500 mg (νέοι ηλικίας 11-24 ετών, έγκυες και θηλάζουσες, γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, που δεν υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης ορμονών). Για επαρκείς ποσότητες βιταμίνης D επιβάλλεται η έκθεση στον ήλιο. Εκτός από τα γαλακτοκομικά μπορείτε ναι εντάξετε στη διατροφή σας τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, ραδίκια, σπανάκι),τα φασόλια,τα λιπαρά ψάρια και το σουσάμι. Περιορίστε τον καφέ και τα αναψυκτικά (περιέχουν πολύ καφεϊνη), ελαττώστε τις φυτικές ίνες και την κατανάλωση αλκοόλ. Αποφύγετε τις υπερπρωτεϊνικές δίαιτες (π.χ. δίαιτες του τύπου κρέας με σαλάτα καθημερινά). Εναλλακτικά ακολουθήστε τακτικά ένα ελαφρύ πρόγραμμα άσκησης με αντιστάσεις και κόψτε το κάπνισμα.Αποφύγετε τους κραδασμούς και να σηκώνετε βαριά αντικείμενα. Φροντίστε το σώμα σας! 62

63 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Παχυσαρκία είναι η πάθηση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, οδηγώντας σε μείωση του προσδόκιμου ζωής και/ή αυξημένα προβλήματα υγείας. Ως παχύσαρκοι χαρακτηρίζονται τα άτομα που ο δείκτης μάζας- σώματος (ΔΜΣ) –μια μέτρηση που λαμβάνεται, διαιρώντας το βάρος ενός ατόμου σε κιλά, με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα- ξεπερνά τα 30 kg/m2. 63

64 Η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητες απόκτησης διαφόρων ασθενειών, όπως καρδιοαγγειακές παθήσεις, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αποφρακτική άπνοια ύπνου, ορισμένα είδη καρκίνου, οστεοαρθρίτιδα και άσθμα. Η παχυσαρκία συνήθως οφείλεται σε υπερβολική πρόσληψη τροφών, υψηλών σε ενεργειακή πυκνότητα, έλλειψη σωματικής άσκησης και σε γενετική προδιάθεση. Σε ορισμένες περιπτώσεις πρωταρχική αιτία αποτελούν τα γονίδια, ενδοκρινικές διαταραχές, φαρμακευτική αγωγή ή ψυχιατρική ασθένεια. 64

65 Τα αποδεικτικά στοιχεία που στηρίζουν την άποψη ότι κάποιοι παχύσαρκοι τρώνε λίγο αλλά κερδίζουν βάρος λόγω αργού μεταβολισμού είναι περιορισμένα. Κατά μέσο όρο οι παχύσαρκοι ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια από τους λεπτούς ομολόγους τους λόγω της ενέργειας που απαιτείται να συντηρηθεί η αυξημένη μάζα σώματος. Η διατροφή και η σωματική άσκηση αποτελούν την βάση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η ποιότητα της διατροφής μπορεί να βελτιωθεί με τη μείωση κατανάλωσης τροφίμων, υψηλών σε ενεργειακή πυκνότητα, όπως αυτά με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και σάκχαρα και με την αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών. Δύναται να ληφθούν φάρμακα κατά της παχυσαρκίας για τη μείωση της όρεξης ή για να αναστείλουν την απορρόφηση του λίπους σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφή. 65

66 Η παχυσαρκία αποτελεί μια από τις κυριότερες αποτρέψιμες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με αυξανόμενη συχνότητα στους ενηλίκους και τα παιδιά. Οι αρχές την θεωρούν σαν ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Στο μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου κόσμου (ειδικά του δυτικού), η παχυσαρκία αποτελεί στίγμα,παρά τ’ ότι σε άλλες εποχές της ιστορίας θεωρούταν σύμβολο πλούτου και γονιμότητας, κάτι που εξακολουθεί να ισχύει σε ορισμένα μέρη του κόσμου σήμερα. 66

67 Η κατά κεφαλήν ποσότητα διατροφικής ενέργειας ποικίλει αισθητά μεταξύ των διαφόρων περιοχών και χωρών. Επίσης, έχει αλλάξει σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Από τις αρχές του 1970 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ο μέσος όρος θερμίδων ανά άτομο και ανά ημέρα (το ποσό των τροφίμων που αγοράζεται) αυξήθηκε σε όλα τα μέρη του κόσμου, εκτός της Ανατολικής Ευρώπης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν την υψηλότερη διαθεσιμότητα με 3.654 θερμίδες ανά άτομο το 1996. Αυτή αυξήθηκε περισσότερο το 2003, φτάνοντας τις 3.754. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 στους Ευρωπαίους αντιστοιχούσαν 3.394 θερμίδες ανά άτομο, στις αναπτυσσόμενες περιοχές της Ασίας 2.648 θερμίδες ανά άτομο, και στην υποσαχάρια Αφρική 2.176 θερμίδες ανά άτομο. ‘Εχει βρεθεί ότι η συνολική κατανάλωση θερμίδων σχετίζεται με την παχυσαρκία. 67

68 Από το 1971 έως το 2000, το ποσοστό παχυσαρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε από 14,5% σε 30,9%.[72] Κατά την ίδια περίοδο, αυξήθηκε η μέση ποσότητα ενέργειας των τροφών που καταναλώνονται. Για τις γυναίκες, η μέση αύξηση ήταν 335 θερμίδες ανά ημέρα (1.542 θερμίδες το 1971 και 1.877 θερμίδες το 2004), ενώ για τους άντρες η μέση αύξηση ήταν 168 θερμίδες ανά ημέρα (2.450 θερμίδες το 1971 και 2.618 θερμίδες το 2004). Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της επιπλέον ενέργειας των τροφών προήλθε από την αύξηση της κατανάλωσης υδατανθράκων, παρά από την κατανάλωση λίπους. Οι πρωτογενείς πηγές αυτών των επιπλέον υδατανθράκων είναι τα ζαχαρούχα ποτά που αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 25% της ημερήσιας ενέργειας των τροφών σε νεαρούς ενήλικες στην Αμερική, καθώς και τα πατατάκια. Η κατανάλωση ποτών με γλυκαντικές ουσίες πιστεύεται ότι συμβάλλει στην αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας. 68

69 Καθώς οι κοινωνίες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από ενεργειακά πυκνά τρόφιμα, μεγάλες μερίδες και γεύματα φαστ- φουντ, η σχέση μεταξύ κατανάλωσης φαστ-φουντ και παχυσαρκίας γίνεται όλο και πιο στενή. Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν την παχυσαρκία ως ιατρική διαταραχή. Ο Ιπποκράτης έγραψε ότι "η παχυσαρκία δεν είναι απλά μια ασθένεια, αλλά είναι ο προάγγελος άλλων". Ο Ινδός χειρουργός Σουσρούτα(6ος αιώνας π.Χ.) συνέδεσε την παχυσαρκία και το διαβήτη με τις καρδιακές παθήσεις. Συνέστησε σωματική άσκηση για να συμβάλει στην αποθεραπεία της και τις παρενέργειές της. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, η ανθρωπότητα πάλευε με την έλλειψη τροφίμων.Επομένως, η παχυσαρκία έχει ιστορικά θεωρηθεί ως δείγμα πλούτου και ευημερίας. Ήταν συχνό φαινόμενο μεταξύ των υψηλά ιστάμενων αξιωματούχων στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια τουΜεσαίωνα και της Αναγέννησης καθώς και στους αρχαίους πολιτισμούς της Ανατολικής Ασίας. 69


Κατέβασμα ppt "ΒΙΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ STRESS Συσχέτιση Ομάδων Τροφίμων με Νοσήματα 1."

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Διαφημίσεις Google