ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Τον 4ο π.Χ. αι ώ να αναπτ ύ σσονται στον ελληνικ ό κ ό σμο ν έ α πνευματικ ά κιν ή ματα, των οπο ί ων η παρουσ ί α οφε ί λεται σε πολλο.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Τον 4ο π.Χ. αι ώ να αναπτ ύ σσονται στον ελληνικ ό κ ό σμο ν έ α πνευματικ ά κιν ή ματα, των οπο ί ων η παρουσ ί α οφε ί λεται σε πολλο."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Τον 4ο π.Χ. αι ώ να αναπτ ύ σσονται στον ελληνικ ό κ ό σμο ν έ α πνευματικ ά κιν ή ματα, των οπο ί ων η παρουσ ί α οφε ί λεται σε πολλο ύ ς παρ ά γοντες. Διακρ ί νουμε στα φιλοσοφικ ά συστ ή ματα της εποχ ή ς δυο καινοτομ ί ες. α. το ενδιαφ έ ρον τους για την ηθικ ή και την κοινωνιολογ ί α, εν ώ σε ό,τι αφορ ά στη μεταφυσικ ή ανατρ έ χουν στις απ ό ψεις των φιλοσ ό φων της προσωκρατικ ή ς εποχ ή ς.

2 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ β. Αρχ ί ζει πλ έ ον να φα ί νεται ο διαχωρισμ ό ς που πρ έ πει να υφ ί σταται αν ά μεσα στις μερικ έ ς επιστ ή μες απ ό τη φιλοσοφ ί α. Οι πρ ώ τες καλλιεργο ύ νται μετ έ πειτα σε εργαστήρια που αναπτ ύ σσονται στην Αλεξ ά νδρεια, στην Π έ ργαμο και αργ ό τερα στη Ρ ό δο. Εξα ί ρεση αποτελε ί η προσωπικ ό τητα του Ποσειδ ώ νιου, ο οπο ί ος επιχε ί ρησε να συνδυ ά σει ευρ έ ως τη φιλοσοφ ί α με την επιστ ή μη.

3 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ο ό ρος "ελληνιστικ ό ς" αναφ έ ρεται κυρ ί ως στο ελληνικ ό και αργ ό τερα στον ελληνορωμαϊκ ό πολιτισμ ό και τοποθετε ί ται χρονικ ά απ ό το θ ά νατο του Μεγ ά λου Αλεξ ά νδρου (323 π.Χ.), ο οπο ί ος συμπ ί πτει σχεδ ό ν με το θ ά νατο του μεγ ά λου φιλοσ ό φου του Αριστοτ έ λη (322 π.Χ.), και συμβατικ ά τελει ώ νει με την ή ττα του Μ ά ρκου Αντων ί ου απ ό τον Οκταβιαν ό στη ναυμαχ ί α στο Ά κτιο, το 31 π.Χ.

4 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Στη δι ά ρκεια αυτ ώ ν των χρ ό νων τη θ έ ση που κατε ί χε η αρχα ί α φιλοσοφ ί α τη διαδ έ χεται ο Στωϊκισμ ό ς, ο Σκεπτικισμ ό ς και ο Επικουρισμ ό ς. Ε ί ναι τα φιλοσοφικ ά ρε ύ ματα που χαρακτηρ ί ζονται με τον ό ρο "ελληνιστικ ή φιλοσοφ ί α" και των οπο ί ων οι επιδρ ά σεις επεκτ ά θηκαν και στη ρωμαϊκ ή αυτοκρατορ ί α, αλλ ά και σε μεταγεν έ στερους χρ ό νους.

5 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ο Στωϊκισμ ό ς, ο Σκεπτικισμ ό ς και ο Επικουρισμ ό ς επικεντρ ώ νουν το ενδιαφ έ ρον τους στο ά τομο, και ειδικ ό τερα οι εκπρ ό σωπο ί τους ε ί ναι πεπεισμ έ νοι ό τι οι εσωτερικ έ ς δυν ά μεις του ανθρ ώ που, δηλαδ ή η λογικ ή, αποτελούν θεμ έ λιο για μια ευτυχισμ έ νη και ή ρεμη ζω ή. Επιπλ έ ον η φιλοσοφ ί α των Επικουρε ί ων και των Στωϊκ ώ ν ε ί χε ανθρωποκεντρικ ό περιεχ ό μενο, αλλ ά τα αποτελ έ σματα στα δυο συστ ή ματα ή ταν διαφορετικ ά μεταξύ τους.

6 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ε ί ναι ιδια ί τερα σημαντικ ό το γεγον ό ς ό τι κατ ά την πρ ώ ϊμη ελληνιστικ ή περ ί οδο πολλ ά φιλοσοφικ ά κιν ή ματα ε ί χαν δεχθε ί ουσιαστικ έ ς επιδρ ά σεις απ ό το Σωκρ ά τη. Αξιοσημε ί ωτη ε ί ναι η παρατ ή ρηση ό τι ελ ά χιστα έ ργα έ χουν διασωθε ί απ ό τον Επ ί κουρο, εν ώ καν έ να έ ργο δε σ ώ ζεται ολοκληρωμ έ νο απ ό τους Στωϊκο ύ ς της πρ ώ της περι ό δου.

7 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Υπ ά ρχει εκτενής απουσ ί α έ ργων, που προ έ ρχονται απ ό Στωϊκο ύ ς, Επικο ύ ρειους και Σκεπτικο ύ ς. Το γεγον ό ς της απουσ ί ας των πηγ ώ ν καθιστ ά ως έ να σημε ί ο τη διε ί σδυση στην ελληνιστικ ή φιλοσοφ ί α δ ύ σκολη πολ ύ περισσ ό τερο απ ό την αντ ί στοιχη ερμηνε ί α των θεωρι ώ ν του Πλ ά τωνα και του Αριστοτ έ λη.

8 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ- ΕΠΙΚΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο Επικουρισμός εδώ κατανοείται ως φιλοσοφικό ρεύμα που εκφράζει το είδος της ζωής, που στηρίζεται κατά κύριο λόγο στις σωματικές απολαύσεις. Ο Επίκουρος με τη διδασκαλία του, την οποία υιοθέτησαν οι επικούρειοι, καθιστά τον άνθρωπο ευτυχισμένο και άφοβο, σε σημείο που να αισθάνεται τη νεότητα και τη λύτρωση.

9 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ- ΕΠΙΚΟΥΡΙΣΜΟΣ Πρόκειται για θέση που ενισχύεται με συμβουλές για το πώς πρέπει να είναι ο σοφός μέσα στην κοινωνία, χωρίς να παραιτείται από τη ζωή και χωρίς να δείχνει φόβο μπροστά στο θάνατο. Θα πρ έ πει να ε ί ναι ε ύ σπλαχνος, να αποφε ύ γει την πολιτικ ή και να μην ασκε ί τυραννικ ή εξουσ ί α, να αντιταχθε ί στην τ ύ χη και να φροντ ί ζει την υστεροφημ ί α του, να απολαμβ ά νει τα δημ ό σια θε ά ματα και να γνωρ ί ζει ποια ε ί ναι η θ έ ση του στον κ ό σμο και ο προοορισμ ό ς του στη ζω ή.

10 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ- ΕΠΙΚΟΥΡΙΣΜΟΣ Ορισμένες από τις απόψεις του Επίκουρου υιοθέτησαν οι Στωικοί, όπως αυτό καταδεικνύεται μέσα από την κοσμολογία τους, την ανθρωπολογία τους και τη γνωσιολογία τους.

11 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Η ιστορ ί α της σχολ ή ς των Στωϊκ ώ ν διακρ ί νεται σε τρεις περι ό δους: α. τον αρχα ί ο Στωϊκισμ ό, που έ χει κ έ ντρο την Αθ ή να τον 3ο π.Χ. αι ώ να, β. το μ έ σο Στωϊκισμ ό, το 2ο π.Χ. αι ώ να, ό που το φιλοσοφικ ό σ ύ στημα χ ά νει την αρχικ ή του αυστηρ ό τητα και αρχ ί ζει να εκλατιν ί ζεται και γ. το Στωϊκισμ ό της αυτοκρατορικ ή ς εποχ ή ς, τον 1ο και 2ο μ.Χ. αι ώ να, που ε ί ναι καθαρ ά ρωμαϊκ ό ς και ασχολε ί ται κυρ ί ως με την ηθικ ή, αφ ή νοντας στο περιθ ώ ριο τη φυσικ ή και τη λογικ ή.

12 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Η φιλοσοφ ί α των Στωϊκ ώ ν χαρακτηρ ί ζεται απ ό μια εσωτερικ ή αρμον ί α αν ά μεσα στην εσωτερικ ή εμπειρ ί α και την εμπειρ ί α που αποκτ ά ο ά νθρωπος απ ό τον εξωτερικ ό κ ό σμο. Βασικ ό στοιχε ί ο της στωϊκ ή ς γνωσιοθεωρ ί ας ε ί ναι ο εμπειρισμ ό ς, που σημα ί νει την αδυναμ ί α της ύ παρξης της γν ώ σης χωρ ί ς τη μεσολ ά βηση των αισθ ή σεων.

13 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Θ έ τουν στο επ ί κεντρο της γνωσιοθεωρ ί ας τους τη φαντασ ί α και την α ί σθηση, δι ό τι η αρχ ή της γν ώ σης και μοναδικ ό κριτ ή ριο για την αλ ή θεια των πραγμ ά των ε ί ναι οι παραστ ά σεις, που οδηγο ύ ν στις γενικ έ ς έ ννοιες. Φα ί νεται να ταυτ ί ζουν το λ ό γο με το ηγεμονικ ό ν, που ε ί ναι το κυρ ί αρχο τμ ή μα της ψυχ ή ς. Το ηγεμονικό, λειτουργε ί ως αφετηρ ί α των αισθ ή σεων και κ έ ντρο υποδοχ ή ς των αισθητηρικ ώ ν παραστ ά σεων.

14 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Τα βασικ ό τερα σημε ί α για τη λογική θεωρία επικεντρ ώ νονται σε τρεις ά ξονες: α. Οι Στωϊκο ί ισχυρ ί ζονται ό τι υπ ά ρχουν κ ά ποιες παραστ ά σεις, οι λεγ ό μενες συλληπτικ έ ς ή γνωστικ έ ς παραστ ά σεις, οι οπο ί ες δε θα μπορο ύ σαν να μας παραπλαν ή σουν, καθ ώ ς ε ί ναι συνδεδεμ έ νες με μια λογικ ή εν έ ργεια της ψυχ ή ς (καταληπτικ ή φαντασ ί α).

15 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ β. Σημαντικ ή υπ ή ρξε η θεωρ ί α των Στωϊκ ώ ν για τα "λεκτ ά ", δηλαδ ή γι' αυτ ά που λ έ γονται. Πρ ό κειται για την αναγν ώ ριση εν ό ς ενδι ά μεσου κρ ί κου αν ά μεσα στην ομιλ ί α ή τη σκ έ ψη και στα φυσικ ά αντικε ί μενα, τα οπο ί α αναφ έ ρονται στην ομιλ ί α. γ. Επικ έ ντρωναν τη λογικ ή στην αλληλεξ ά ρτηση των ό ρων και στ ή ριζαν τη λογικ ή στην αλληλεξ ά ρτηση των προτ ά σεων.

16 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Εκε ί νο που χαρακτηρ ί ζει τη θεμελι ώ δη αυτ ή αρχ ή της στωϊκ ή ς οντολογ ί ας και κοσμολογ ί ας ε ί ναι ό τι συνδ έ ουν ά ρρηκτα το θε ό ή κοσμικ ό Λ ό γο με την ύ λη ακ ό μη και στην πλ έ ον αδιαμ ό ρφωτη κατ ά σταση. H ανθρ ώ πινη ψυχ ή ε ί ναι έ να πυρ, έ να έ νθερμο πνε ύ μα, μ έ ρος του θεϊκο ύ πνε ύ ματος που διαπερν ά τα π ά ντα.

17 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΣΤΩΙΚΟΙ- ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ Στο κ έ ντρο της κοσμολογικ ή ς θε ώ ρησής των Στωικών υπ ά ρχει ο θε ό ς και το σ ύ μπαν, το οπο ί ο ε ί ναι έ να ενια ί ο σ ύ στημα αιτιοτ ή των, στο οπο ί ο η ειμαρμ έ νη ταυτ ί ζεται με τη θε ί α πρ ό νοια και με το Δ ί α. Τα π ά ντα στηρ ί ζονται σ' έ να θε ί ο σχ έ διο απ ό την αρχ ή κ ά θε κοσμικο ύ κ ύ κλου. Όλες οι πρ ά ξεις ε ί ναι προκαθορισμ έ νες, ε ί ναι μ έ ρη εν ό ς παγκ ό σμιου πλ έ γματος αιτιοτ ή των, που λ έ γεται ειμαρμ έ νη και ταυτ ί ζεται με τη θε ί α βο ύ ληση. Δεν απαλλ ά σσεται κανε ί ς απ ό την ευθ ύ νη των κακ ώ ν πρ ά ξεων, αλλ ά μ έ σα σε αυτ ό το αιτιοκρατικ ό πλ έ γμα φα ί νεται ακ ό μη περισσ ό τερο υπ ό λογος για ό,τι πράττει.

18 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ:ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ - ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ Ο Σκεπτικισμός που άκμασε στα τέλη του 4ου και τις αρχές του 3ου αιώνα υποστήριζε ένθερμα ότι η αλήθεια είναι ανέφικτη και η γνώση αδύνατη, προκειμένου να ανασκευάσει τις απόψεις των δογματικών που θεωρούσαν το στοχασμό τους απόλυτο, δηλώνοντας την εμμονή και πίστη τους στην αλήθεια των λόγων τους.

19 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ:ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ - ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με το Σκεπτικισμό ο άνθρωπος θα πρέπει να διακατέχεται από την αμφιβολία. Ο αρχαίος σκεπτικισμός εκδηλώθηκε υπό τη μορφή σχολών, της Πυρρωνικής με βασικό εισηγητή και εκπρόσωπο τον Πύρρωνα, της Μέσης ή Νέας Ακαδημίας και της Νεοπυρρωνικής, με βασικούς εκπροσώπους τον Αινεσίδημο και Σέξτο Εμπειρικό.

20 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΚΛΕΚΤΙΚΙΣΜΟΣ Η Ελληνιστικ ή φιλοσοφ ί α δεν περατούται με τα γνωσιολογικ ά επιχειρ ή ματα των Επικο ύ ρειων, Στωϊκ ώ ν και Σκεπτικ ώ ν, από τους οποίους οι τελευτα ί οι κατόρθωσαν να κλον ί σουν την π ί στη των δογματικ ώ ν σχολ ώ ν, αλλ ά επεκτε ί νεται στους εκλεκτικο ύ ς.

21 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΚΛΕΚΤΙΚΙΣΜΟΣ Είναι φιλοσοφικό σύστημα που βασίστηκε στις επιλογές απόψεων που προέρχονταν από άλλες φιλοσοφικές διδασκαλίες. Μεταξύ των εκλεκτικών τονίζεται η προσωπικότητα του Φίλωνα του Ιουδαίου. Ο Φίλων αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα εκλεκτικού, ο οποίος διατύπωσε προγενέστερες φιλοσοφικές απόψεις, τις οποίες στη συνέχεια προσάρμοσε στις θεολογικές αντιλήψεις του, αφού προηγουμένως πέτυχε να τις μετασχηματίσει ή και να τις τροποποιήσει. Η ζωή και η δράση του Φίλωνα συνέπεσε χρονικά και με την απαρχή της φιλοσοφίας της Ρωμαϊκ ή ς αυτοκρατορ ί ας.

22 ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΚΛΕΚΤΙΚΙΣΜΟΣ Ο Εκλεκτικισμ ό ς καθιστά αισθητ ή την εμφ ά νισ ή του στους Ρωμα ί ους φιλοσ ό φους αυτ ή ς της εποχ ή ς. Ο Εκλεκτικισμ ό ς, συνδυασμ έ νος με το θρησκευτικ ό συγκρητισμ ό και το μυστικισμ ό, εμφαν ί στηκε σε μεγ ά λη κλ ί μακα στην ιουδαιο-ελληνικ ή φιλοσοφ ί α.

23 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Στο πέμπτο μέρος παρουσιάζεται η Ρωμαϊκή φιλοσοφία από τον 1ο αιώνα μ.Χ. έως τα τέλη του Νεοπλατωνισμού, δηλαδή περίπου έως το 500 μ.Χ. Ιστορικοί και κοινωνικο-πολιτικοί παράγοντες είναι η αιτία που εμπόδισε την ανάπτυξη της φιλοσοφίας στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

24 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Εξαίρεση αποτέλεσε η προσπάθεια του Μάρκου Αυρήλιου, οπαδού της στωικ ή ς φιλοσοφ ί ας, να ιδρ ύ σει τ έ σσερις πανεπιστημιακ έ ς έ δρες, στις οποίες διδ ά σκονταν αντ ί στοιχα ο Πλατωνισμ ό ς, ο Αριστοτελισμ ό ς, ο Στωικισμ ό ς και ο Επικουρισμ ό ς. Την περίοδο αυτή οι σχολές παρακμάζουν, ενώ παράλληλα ανανεώνεται ο Σκεπτικισμός και ενδυναμώνεται ο μυστικισμός.

25 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η ανάπτυξη του μυστικισμού είναι αποτέλεσμα της τάσης των κατώτερων λαϊκών στρωμάτων, τα οποία αποδέχονταν τις μυστηριακές θρησκείες της Ανατολής. Αντιθέτως τα ανώτερα στρώματα τείνουν στο Νεοπυθαγορισμό και το Νεοπλατωνισμό, ο οποίος επικεντρώθηκε στο μυστικισμό και τη μαγεία.

26 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Στους δυο πρ ώ τους αυτοκρατορικο ύ ς χρ ό νους στη φιλοσοφ ί α κυριαρχεί ο στωικισμ ό ς, με εξ έ χουσες προσωπικ ό τητες τον Επ ί κτητο, το Σεν έ κα και το Μ ά ρκο Αυρ ή λιο. Βασικό χαρακτηριστικ ό των Στωικ ώ ν αυτ ή ς της περι ό δου ε ί ναι ό τι ασχολο ύ νται με την ηθικ ή. Οι λ ό γοι τους έ χουν τη μορφ ή στοχασμ ώ ν και ηθικ ώ ν παραιν έ σεων.

27 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η Ηθική προσήλκυσε το ενδιαφέρον τόσο του Μάρκου Αυρήλιου, όσο και του Μουσώνιου Ρούφου, που αποσκοπούσε στην έμπρακτη αρετή. Τον Ρούφο ακολούθησε και ο μαθητής του Φλάβιος Αρριανός. Το ενδιαφέρον των Στωικ ώ ν για την ηθικ ή είχε ως αποτέλεσμα να έρθουν εγγύτερα στην Κυνική σκέψη. Σημαντικοί εκπρόσωποι της Κυνικής σχολής υπήρξαν ο Δημήτριος, ο Οινόμαος από τα Γάδαρα, ο Δημώναξ, ο Δίων ο Χρυσόστομος κ.ά. Κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων επιβίωσαν και οι τελευταίοι Εκλεκτικοί και Επικούρειοι.

28 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ο Επικουρισμός εμφανίστηκε ως σύστημα που επιζητούσε την ψυχική ηρεμία και την απομάκρυνση από τις φαντασιοκοπικές δεισιδαιμονίες. Ο Επικουρισμός δεν αντίκεινται στην επιστήμη, αλλά, αφού διαχώρισε τις γνώσεις που συνθέτουν την κοσμοθεωρία από τα πορίσματα της επιστημονικής έρευνας, επιδίωκε την υποταγή της Επιστήμης στην κοσμοθεωρία. Την περίοδο αυτή συνεχίζει την ύπαρξή του ο Νεοσκεπτικισμός, με βασικούς εκπροσώπους της Νεοπυρρωνικής σχολής τον Αινεσίδημο και το Σέξτο Εμπειρικό.

29 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Στους οπαδούς του νεότερου Σκεπτικισμού συγκαταλέγεται και ο Σατουρνίνος, που ήταν μαθητής του Σέξτου. Στα ρωμαϊκά χρόνια δεν αναβιώνουν μόνο οι ελληνιστικές φιλοσοφίες, αλλά και παλαιότερα φιλοσοφικά ρεύματα, του Νεοαριστοτελισμού, του Νεοπυθαγορισμού και του μέσου Πλατωνισμού, επί των οποίων βασίστηκε η μετέπειτα εξάπλωση του Νεοπλατωνισμού.

30 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η εξάπλωση του Νεοπυθαγορισμού ήταν αποτέλεσμα της αδιαφορίας για την επιστημονική γνώση, που συνδεόταν άμεσα και με την αμφιβολία για τη γνωστική ικανότητα του ανθρώπου. Τώρα το ενδιαφέρον στρέφεται στην αναζήτηση της αλήθειας από μια ανώτερη πηγή, πέρα από τη φυσική γνώση. Η φιλοσοφ ί α των Νεοπυθαγορε ί ων οδηγε ί, αφεν ό ς στον ασκητισμ ό, και αφετ έ ρου στο α ί τημα για την ά μεση εποπτε ί α απ ό τη θε ό τητα.

31 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Στην ίδια γραμμή με το μέσο Πλατωνισμό δίνεται το έναυσμα για την αναβίωση των πλατωνικών σπουδών, με κύριο εκπρόσωπο τον Αντίοχο Ασκαλωνίτη. Ο μ έ σος Πλατωνισμ ό ς, αφενός ασχολε ί ται με τη μελ έ τη της πλατωνικ ή ς διδασκαλ ί ας και την ερμηνε ί α των πλατωνικ ώ ν διαλ ό γων, μελετώντας κυρ ί ως τον Τ ί μαιο. Αφετέρου αναπτ ύ σσει πιο συστηματικ ά τις πλατωνικ έ ς αντιλ ή ψεις και κυρίως, ό ταν αναφα ί νονται στο περιεχόμενό τους οι επιδρ ά σεις του Νεοπυθαγορισμο ύ.

32 ΡΩΜΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ο μ έ σος Πλατωνισμ ό ς αποτέλεσε μια προβαθμ ί δα του Νεοπλατωνισμο ύ και συνεπώς παρεμβ ά λλεται αν ά μεσα στον Πλατωνισμ ό και στο Νεοπλατωνισμ ό.

33 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Η αναβίωση των ανωτέρω παλαιών ελληνιστικών και αρχαίων φιλοσοφικών ρευμάτων συν έ βαλαν αποφασιστικ ά στη δημιουργ ί α εν ό ς γ ό νιμου πυρ ή να για τη διαμ ό ρφωση και αν ά πτυξη του Νεοπλατωνισμο ύ. Το βασικ ό χαρακτηριστικ ό που διακρ ί νει το Νεοπλατωνισμ ό ε ί ναι η τ ά ση του για επ ά νοδο στο γν ή σιο φιλοσοφε ῖ ν. Τώρα η φιλοσοφία γίνεται αντιληπτή ό χι απλ ά ως έ να αντικε ί μενο διδασκαλ ί ας αλλ ά ως μια εσωτερικ ή μελ έ τη της ψυχ ή ς.

34 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Ο Νεοπλατωνικ ό ς φιλ ό σοφος εμφαν ί ζεται ως οδηγ ό ς των πνευματικ ώ ν ανθρ ώ πων, με κ ύ ρια μέριμνά του τη διαμ ό ρφωση της κοινωνικ ή ς ζω ή ς. Βασικός εκπρόσωπος και ιδρυτής της Νεοπλατωνικής υπήρξε ο Αμμ ώ νιος Σακκ ά ς. Άλλοι εκπρόσπωποι του Νεοπλατωνισμού ήταν ο Πλωτ ί νος, μαθητής του Αμμώνιου, ο Ωριγ έ νης, ο Ερ έ ννιος, ο Λογγ ί νος κ.ά.

35 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Στο σ ύ στημα του Πλωτ ί νου την πρ ώ τη αρχ ή αποτελε ί το Εν-θε ό ς, που υπ έ ρκειται π ά σης νο ή σεως και παντ ό ς λ ό γου και καταλ ή γει στην έ νωση με το Εν. Το Εν ως αρχικ ή και παντουργ ό ς δ ύ ναμη μεταδ ί δεται σε ό λα τα ό ντα που παρ ά γονται απ ό αυτ ό, αλλ ά και ενυπ ά ρχει σε ό λα τα παραγ ό μενα ό ντα. Εικ ό να και παρ ά γωγο του Εν ό ς αποτελε ί ο Νους. Μετ ά το Εν και το Νου ακολουθε ί η Ψυχ ή, που προκ ύ πτει ως γ έ ννημα απ ό την τελει ό τητα του Νου. Γ έ ννημα της αν ώ τερης Ψυχ ή ς του σ ύ μπαντος ε ί ναι και η ανθρ ώ πινη ψυχ ή, που διαχωρ ί ζεται, ό πως και η κοσμικ ή Ψυχ ή, σε αν ώ τερη και κατ ώ τερη.

36 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Μέσα από την ένωση της Ψυχ ή ς με το Εν επιτυγχάνει ο φιλόσοφος το τρ ί το και τελευτα ί ο στ ά διο της καθ ά ρσης δια του οποίου ενώνεται οριστικά με το Εν. Ο Πλωτ ί νος με τις οντολογικ έ ς και μεταφυσικ έ ς απ ό ψεις του επιτυγχάνει να προσεγγ ί σει το χ ώ ρο του υπερβατικο ύ, του μεταφυσικο ύ νοητο ύ κ ά λλους. Μ έ σα απ ό έ να γν ή σιο θρησκευτικ ό β ί ωμα το οπο ί ο δ ί δει στο σ ύ στημ ά του κατορθ ώ νει τη μυστικ ή πρ ό σβαση της Ψυχ ή ς, η οπο ί α υπέρκειται του αισθητο ύ κ ό σμου και αποκαθα ί ρεται με τη σ ύ λληψη της θε ί ας αλ ή θειας, του υπ έ ρκαλλου Εν.

37 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Στο Νεοπλατωνισμ ό δακρίνονται τέσσερις σχολές: α. Η σχολ ή του Πλωτ ί νου με κυρι ό τερο εκπρ ό σωπο το μαθητ ή του Πορφ ύ ριο. β. Η σχολ ή της Συρ ί ας και της Περγ ά μου με κυρι ό τερο εκπρ ό σωπο τον Ι ά μβλιχο. γ. Η σχολ ή των Αθην ώ ν με κ ύ ριο εκπρ ό σωπο τον Πρ ό κλο και δ. Η σχολ ή της Αλεξ ά νδρειας με την έ ξοχη αντιπρ ό σωπ ό της την Υπατ ί α και τον μετ έ πειτα μαθητ ή του Πρ ό κλου, τον Αμμ ώ νιο γι ό του Ερμε ί α.

38 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Με τον Πορφ ύ ριο στην πλωτινική σχολή εισέρχεται για πρώτη φορά η μαγε ί α στο χ ώ ρο, την οποία πρηγουμένως εκδίωξε ο προκ ά τοχος και δ ά σκαλ ό ς του Πλωτ ί νος. Στη Συριανή σχολή ο μαθητής του Πορφύριου, ο Ιάμβλιχος αποδέχτηκε τις θεουργικ έ ς ανατολικ έ ς αντιλ ή ψεις και εν έ πλεξε τη φιλοσοφ ί α με τη θρησκε ί α και τις δεισιδαιμον ί ες ό λων των μορφ ώ ν. Προς αυτή την κατεύθυνση ερμήνεσε αλληγορικ ά και δαιμονολογικ ά τις φιλοσοφικ έ ς έ ννοιες.

39 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Ο Ι ά μβλιχος παρουσι ά ζει έ να σ ύ στημα πιο πολ ύ πλοκο απ ό εκε ί νο του Πλωτ ί νου. Παρουσι ά ζει αρχικ ά την τρι ά δα των υπερκοσμ ί ων θε ώ ν και μετ ά τοποθετε ί τους εγκ ό σμιους θεο ύ ς διατ ά σσοντ ά ς τους σε τρεις τ ά ξεις. Η επ ί δραση του Ι ά μβλιχου στους μαθητ έ ς του υπ ή ρξε μεγ ά λη, ό πως στον Θε ό δωρο απ ό την Ασ ί νη, ο οπο ί ος εν ί σχυσε το τριαδικ ό σ ύ στημα του Ιάμβλιχου, ο Αιδ έ σιος, ο Σ ώ πατρος και ο Δ έ ξιππος. Ο Λιβ ά νιος εκπρόσωπος της Περγαμηνής σχολής έ ζησε σε μια εποχ ή μεταβατικ ή που εισ έ ρχονταν σταδιακ ά στο Μεσα ί ωνα.

40 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Γι΄ αυτό υπερασπ ί στηκε τον Ελληνικ ό πολιτισμ ό, παραμ έ νοντας πιστ ό ς Εθνικ ό ς και αντιπαραθ έ σε τις απ ό ψεις του απ έ ναντι στο χριστιανικ ό δ ό γμα. Το ενδιαφέρον του έ στρεψε κυρ ί ως στην παρ ά δοση, την ελληνικ ή παιδε ί α και γλ ώ σσα, εν ώ αποστρεφ ό ταν κ ά θετι το εξωελληνικ ό, ε ί τε αυτ ό ή ταν λατινικ ό, ε ί τε ιουδαϊκοχριστιανικ ό. Στην αθηναϊκ ή Νεοπλατωνικ ή σχολ ή, υπήρξε έντονο το ενδιαφ έ ρον για τη μελ έ τη των έ ργων του Αριστοτ έ λη.

41 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Βασικός εκπρόσωπος της σχολής υπήρξε αρχικά ο Θεμίστιος, υπομνηματιστής των έργων του Αριστοτέλη. Η βασικ ή ό μως έ δρα των αριστοτελικ ώ ν σπουδ ώ ν υπ ή ρξε η Πλατωνικ ή σχολ ή στην Αθ ή να, ό που στις αρχ έ ς του 5ου αι ώ να έ δρασε ως διευθυντ ή ς της σχολ ή ς ο Αθηνα ί ος Πλο ύ ταρχος. Δι ά δοχος και συνεργ ά της του Πλο ύ ταρχου και δ ά σκαλος του Πρ ό κλου και του Αμμ ώ νιου Ερμε ί ου υπ ή ρξε ο Συριαν ό ς. Ο Συριανός ήταν γνωστ ό ς πλατωνικ ό ς και πιθαν ό τατα επ έ δρασε μαζ ί με τον Αμμ ώ νιο γι ό του Ερμε ί ου στο νεοπλατωνικ ό Πρ ό κλο. Ο Πρόκλος υπήρξε ο σημαντικ ό τερος εκπρόσωπος της Αθηναϊκ ή ς σχολ ή ς.

42 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Ο Πρ ό κλος, ό πως και οι προκ ά τοχο ί του Πλωτ ί νος και Ι ά μβλιχος, καθ ό ρισε τις δυο βασικ έ ς αρχ έ ς της νεοπλατωνικ ή ς διαν ό ησης, εξηγ ώ ντας το οντολογικ ό θεμ έ λιο των υποστ ά σεων. Σύμφωνα με τον Πρόκλο το Εν αποτελε ί την αν ώ τερη υπερβατικ ή αρχ ή, που ε ί ναι π ά νω και π έ ρα απ ό κ ά θε α ί σθηση και ν ό ηση. Από το Εν εκπορε ύ ονται δια της απορρο ή ς και κατ ά την τριαδικ ή εξ έ λιξη μια σειρ ά απ ό υποστ ά σεις ή οντικ έ ς πραγματικότητες-οι υπέρτατοι θεοί, οι οπο ί οι επιστρ έ φουν στην αφετηριακ ή αρχ ή τους, δημιουργ ώ ντας με τις αν ώ τερες προς αυτ έ ς υποστ ά σεις μεθεκτικ έ ς σχ έ σεις.

43 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Η επιστροφή στο Εν ισοδυναμεί με την επιστροφή στο θείο κάλλος, με την οποία ο Πρόκλος δηλ ώ νει τη θ έ ση του για την κυκλικ ή πορε ί α των ό ντων, που έ χουν την τ ά ση να επαν έ ρχονται στην αφετηρ ί α τους. Βασικ ό γν ώ ρισμα του ε ί ναι το θε ί ο κ έ ντρο. Οι απόψεις του Πρόκλου επ έ δρασαν σε μεταγεν έ στερους στοχαστ έ ς, όπως το Μαρίνο, τον Ισίδωρο, το Δαμ ά σκιο. Ο Δαμ ά σκιος είναι ο τελευτα ί ος εκπρ ό σωπος της Αθηναϊκ ή ς σχολ ή ς και κατ ά το υπ ό δειγμα του Πρ ό κλου θα επιχειρ ή σει να αναλ ύ σει έ να κ ό σμο που εκπν έ ει.

44 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Η φιλοσοφ ί α του Δαμ ά σκιου θα μπορο ύ σε να χαρακτηριστε ί "μυστικ ή " ή "θεοσοφικ ή και κριτικ ή " ή "διαλεκτικ ή ", διότι βασίζεται π ά νω στις θεμελιώδεις αρχ έ ς της νεοπλατωνικ ή ς μεταφυσικ ή ς και οντολογ ί ας. Σε αντίθεση προς τους άλλους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, ο Δαμ ά σκιος δεν παραγνωρ ί ζει και δεν αμφισβητε ί την οντολογικ ή και αξιολογικ ή υπεροχ ή του Εν ό ς, αλλ ά θ έ τει και μια ά λλη αρχ ή π έ ρα απ ό αυτ ή του Εν. Η πρ ώ τη αυτ ή αρχ ή δεν επιδ έ χεται καμ ί α περιγραφ ή ή εννοιολογικ ή κατηγοριοπο ί ηση ή ακ ό μη και έ κφραση.

45 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Ο Δαμάσκιος υπήρξε σημαντικός μαθητής του Σιμπλ ί κιου, ο οπο ί ος ή ταν έ νας απ ό τους καλ ύ τερους και γνωστ ό τερους υπομνηματιστ έ ς των αριστοτελικ ώ ν έ ργων. Η Αλεξανδρινή σχολή, η οποία απ έ κλινε απ ό τις μεταφυσικ έ ς θεωρ ή σεις, τις αλληγορικ έ ς ερμηνε ί ες και τις θεουργικ έ ς τ ά σεις, στρ έ φονταν κυρ ί ως στη μελ έ τη και αν ά πτυξη των μαθηματικ ώ ν και των ακριβολογικ ώ ν επιστημ ώ ν. Με τη βοήθεια αυτής της σχολ ή ς επιβ ί ωσε η ελληνικ ή φιλοσοφικ ή παρ ά δοση, της οπο ί ας μεγ ά λο μ έ ρος διοχετε ύ θηκε στο Χριστιανισμ ό, καθ ώ ς χρησιμοπο ί ησε την εθνικ ή φιλοσοφ ί α, προκειμ έ νου να διαμορφ ώ σει τη θεολογικ ή διδασκαλ ί α της.

46 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Εξέχουσα μορφή και βασική εκπρόσωπος της σχολής ήταν η Υπατ ί α, η οπο ί α διηύθυνε τη σχολ ή στην πατρ ί δα της την Αλεξ ά νδρεια. Μαθητής της Υπατίας ή ταν ο Συν έ σιος απ ό την Κυρ ή νη. Αξι ό λογος ερμηνευτ ή ς των πλατωνικ ώ ν και αριστοτελικ ώ ν έ ργων υπ ή ρξε ο Αμμ ώ νιος Ερμε ί ου. Μαθητές του Αμμώνιου και υπομνηματιστές του αριστοτελικού έργου υπήρξαν Ασκληπι ό ς, Ιω ά ννης Φιλ ό πονος, Ζαχαρ ί ας, Ολυμπι ό δωρος, Ψευδο-Ηλι ό δωρος.

47 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Η ιδια ί τερη συμβολ ή του Αμμ ώ νιου και των μαθητών του στη φιλοσοφ ί α υπ ή ρξε η νεοπλατωνικ ή ερμηνε ί α του Αριστοτ έ λη. Αν έ πτυξαν την πλωτινικ ή ά ποψη ό τι η γν ώ ση του θε ί ου δεν ε ί ναι αποτ έ λεσμα της αισθητ ή ς αντ ί ληψης, αλλ ά εξαρτ ά ται απ ό τις αν ώ τερες πνευματικ έ ς δυν ά μεις. Η αν ά πτυξη του Νεοπλατωνισμο ύ παρατηρ ή θηκε και στη Δ ύ ση και ειδικ ό τερα στην Ιταλ ί α. Μεταξ ύ των σημαντικοτ έ ρων νεοπλατωνικ ώ ν στη Δ ύ ση ή ταν ο Χαλκ ί διος, ο Μ ά κροβιος και ο Βικτωρ ί νος.

48 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ Βασικός εκπρ ό σωπος του λατινικο ύ Νεοπλατωνισμο ύ ή ταν ο Βο ή θιος απ ό τη Ρ ώ μη. Στην Ανατολή με το μαθητή του Αμμώνιου, τον Ιωάννη Φιλόπονο εισ έ ρχεται ο Αριστοτελισμ ό ς και Πλατωνισμ ό ς στο χριστιανικ ό Μεσα ί ωνα. Η διάδοση και εξάπλωση της Νεοπλατωνικ ή ς φιλοσοφ ί ας σε Ανατολ ή και Δ ύ ση επηρ έ ασε την εξ έ λιξη της Χριστιανικ ή ς φιλοσοφ ί ας. Ο Νεοπλατωνισμός, φέροντας μέσα του ό λη την αρχα ί α φιλοσοφ ί α, αποτ έ λεσε το πλο ύ σιο οπλοστ ά σιο των απολογητ ώ ν και των θεολ ό γων πατ έ ρων στο αγ ώ να τους εναντ ί ον των εθνικ ώ ν και των γνωστικ ώ ν υπ έ ρ του Χριστιανισμο ύ.