ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα: Αγροτική Οικονομία και Ανάπτυξη Φοιτήτρια: Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου Καθηγητής: Ευστάθιος.

Παρουσίαση με θέμα: "ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα: Αγροτική Οικονομία και Ανάπτυξη Φοιτήτρια: Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου Καθηγητής: Ευστάθιος."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα: Αγροτική Οικονομία και Ανάπτυξη Φοιτήτρια: Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου Καθηγητής: Ευστάθιος Κλωνάρης

2 Η παχυσαρκία,η αύξηση δηλαδή του λίπους του σώματος πάνω από κάποια όρια,αποτελεί ένα από τα συχνότερα προβλήματα υγείας στην παιδική ηλικία,η οποία επηρεάζει την υγεία και στην ενήλικη ζωή καθώς φαίνεται ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες. Για να ελεγχθεί η εξελισσόμενη αυτή επιδημία,οι τάσεις στην παχυσαρκία πρέπει να παρακολουθούνται μέσα από πληθυσμιακές μελέτες και να διεξάγονται προγράμματα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Η παιδική παχυσαρκία επιβάλλεται σήμερα να έχει ιδιαίτερη,άμεση και σοβαρή αντιμετώπιση επειδή : Έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις στον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας Αποτελεί μεγάλο πρόβλημα της δημόσιας υγείας,αφού οι παρούσες αλλά και μελλοντικές συνέπειες της κοστίζουν αρκετά Είναι χρόνια,νοσογόνος κατάσταση Έχει υψηλά ποσοστά υποτροπών μετά τη θεραπεία Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας εντείνει τον κίνδυνο αύξησης των περιστατικών παχυσαρκίας στους ενηλίκους στο μέλλον (diatrofi.gr)

3  Η τεράστια αλλαγή του τρόπου ζωής που ακολουθεί το “Δυτικό Πρότυπο”.το παιχνίδι στις πλατείες έχει αντικατασταθεί από το 'play station' και τον ηλεκτρονικό υπολογιστή που μεταφράζονται σε καθιστική ζωή. ΑΙΤΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ  Η μεσογειακή διατροφή έδωσε τη σκυτάλη της στα έτοιμα φαγητά (fast food) που είναι γεμάτα λίπος και μαγειρεύονται ανθυγιεινά.  Η γενετική προδιάθεση,οι διαταραχές δηλαδή στο γενετικό μας υλικό προδιαθέτουν κάποια άτομα να γίνουν παχύσαρκα.  Οι οικονομικοί παράγοντες, καθώς σε πολλές δυτικές κοινωνίες,η παχυσαρκία είναι ασθένεια των φτωχών,και αυτό γιατί τα λιπαρά γεύματα και τα φορτωμένα με ζάχαρη αναψυκτικά των εταιριών fast food καταναλώνονται κυρίως από αυτούς.

4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΜΣ(ΔΕΙΚΤΗ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ)  Στους ενήλικες η εκτίμηση της παχυσαρκίας γίνεται με τη βοήθεια του ΔΜΣ,ο οποίος είναι το πηλίκο του βάρους δια του ύψους στο τετράγωνο ΔΜΣ= Βάρος(kg) / Ύψος 2 (m 2 ) και έχει συσχέτιση με το ποσοστό του σωματικού λίπους.  Στα παιδιά και τους εφήβους δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία για τον ορισμό της παχυσαρκίας. Οι περισσότερες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, βασίζονται στη χρήση πινάκων, όπου καταγράφεται η σχέση του βάρους και του ΔΜΣ ως προς την ηλικία.  Εάν το βάρος ή ο ΔΜΣ για τη συγκεκριμένη ηλικία ξεπερνάει κάποιο ανώτατο όριο τότε ομιλούμε για παχυσαρκία, ενώ αν ξεπερνάει κάποιο χαμηλότερο όριο, τότε έχουμε σωματικό υπέρβαρο. (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ)  Υπάρχουν 2 μέθοδοι με τις οποίες υπολογίζουμε τον ΔΜΣ για τα παιδιά.Η πρώτη μέθοδος βασίζεται στον δείκτη COLE και η δεύτερη μέθοδος στον δείκτη CDC. Οι δύο αυτοί δείκτες περιγράφονται παρακάτω.

5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΜΣ ΚΑΤA CDC Το 2000 στις Η.Π.Α. δημιουργήθηκαν από το CDC (Center of Disease Control and Prevention) πίνακες αναφoράς του ΔΜΣ για την παχυσαρκία, οι οποίοι βασίστηκαν σε 5 αμερικάνικες μελέτες τις NHANES που έγιναν από το 1963 έως το 1994, σε παιδιά 2 έως 10 ετών. Οι πίνακες του CDC περιλαμβάνουν ειδικές καμπύλες ανάπτυξης ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του παιδιού, ορίζοντας ως «υπέρβαρο» και «παχύσαρκο» ένα παιδί με ΔΜΣ μεγαλύτερο ή ίσο με το 95 ο εκατοστημόριο. Επιπλέον όταν ο ΔΜΣ βρίσκεται μεταξύ 85 ου και 95 ου εκατοστημορίου σημαίνει αυξημένο κίνδυνο για υπέρβαρο άτομο, δηλαδή αντιστοιχεί σε παιδιά στα οποία εμφανίζεται αυξημένος ο κίνδυνος να γίνουν υπέρβαρα στο μέλλον ( Odgen et al.,2002; Kuczmarski et al., 2002). Το βασικότερο μειονέκτημα των πινάκων του CDC είναι ότι τα δεδομένα του έχουν προέλθει από τον παιδικό πληθυσμό της Αμερικής και αυτό καθιστά πιθανότατα δυσλειτουργική και αβάσιμη την εφαρμογή του σε παιδιά άλλου πληθυσμού. Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, έναν επιπλέον λόγο αμφισβήτησης των πινάκων κατά CDC αποτελεί το γεγονός ότι όσο ο παιδικός πληθυσμός των ΗΠΑ γίνεται παχύτερος, τα όρια κατωφλίου για τον υπέρβαρο και τον παχύσαρκο θα έπρεπε να επαναπροσδιορίζονται συνεχώς (Odgen et al., 2007; Phyllis et al., 2005; Reilly, 2002).

6 ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ COLE  Με βάση το βάρος και το ύψος του παιδιού, υπολογίζουμε τον ΔΜΣ σύμφωνα με τον τύπο ΔΜΣ= Βάρος(kg) / Ύψος 2 (m 2 ).  Στη συνέχεια, μέσω του πίνακα COLE που καθορίζονται τα πάνω και κάτω όρια ανά ηλικία, μπορούμε να κατατάξουμε τα παιδιά σε λιποβαρή, υπέρβαρα και παχύσαρκα ανάλογα αν ο ΔΜΣ υπολείπεται ή υπερβαίνει τα όρια.  Το σύστημα κατάταξης του Cole χρησιμοποιείται παγκόσμια διότι έλαβε υπόψη δεδομένα από όλες τις χώρες, διεξάγοντας έτσι συμπεράσματα που αφορούν στο σύνολο του πληθυσμού. Από το 2000 η πλειοψηφία των ερευνητών χρησιμοποιούν τα όρια του IOFT ώστε να υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης των μελετών μεταξύ διάφορων χωρών. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία ακολουθήθηκε και στην περίπτωσή μας. ΗλικίαΔΜΣ λιποβαρέςΔΜΣ υπέρβαροΔΜΣ παχυσαρκία ΑγόριαΚορίτσιαΑγόριαΚορίτσιαΑγόριαΚορίτσια 614,0713,8217,5517,3419,7819,65 6,514,0413,8217,7117,5320,2320,08 714,0413,8617,7217,7520,6320,51 7,514,0813,9318,1618,0321,0921,01 814,1514,0218,4418,3521,6021,57 8,514,2414,1418,7618,6922,1722,18 914,3514,2819,1019,0722,7722,81 Πηγή: (Cole et al,2000)

7 Με τον ίδιο τρόπο όπως και στον COLE υπολογίζουμε τον ΔΜΣ,το αποτέλεσμα του οποίου παριστάνεται γραφικώς σε διαγράμματα CDC ΔΜΣ-ηλικία-ανάπτυξη σε σχετικές κλίμακες με εκατοστιαίες θέσεις (είτε για τα κορίτσια είτε για τα αγόρια). Τα εκατοστημόρια είναι ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος δείκτης για την αξιολόγηση του μεγέθους και των προτύπων ανάπτυξης των παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα εκατοστημόρια υποδεικνύουν τη σχετική θέση του ΔΜΣ του παιδιού σε σχέση με τα παιδια του ίδιου φύλου και ηλικίας. Τα διαγράμματα ανάπτυξης παρουσιάζουν τις διάφορες κατηγορίες βάρους που χρησιμοποιούνται για παιδιά και εφήβους (λιποβαρή, υγιές βάρος, υπέρβαρα και παχύσαρκα). Κατηγορία ΒάρουςΕύρος εκατοστημόριο ΛιποβαρήΛιγότερο από το πέμπτο 5 0 εκατοστημόριο Υγιές βάρος Από το 5 0 εκατοστημόριο ως το 85 0 ΥπέρβαραΑπό το 85 0 ως το 95 0 εκατοστημόριο ΠαχύσαρκαΊσο ή μεγαλύτερο από το 95 0 εκατοστημόριο ΔΕΙΚΤΗΣ : CDC (CENTERS FOR DISEASE CONTROL AND PREVENTION)

8 ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ Ο πληθυσμός που μελετήθηκε ήταν 159 παιδιά ηλικίας (6-9 ετών), από δύο δημοτικά σχολεία του δήμου Αμαρουσίου Η επιλογή των παιδιών έγινε με τυχαία διαστρωματική δειγματοληψία Για να συμπεριληφθούν τα παιδιά στο δείγμα ήταν απαραίτητη η συγκατάθεση και συνεργασία των γονιών Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με το στατιστικό λογισμικό SPSS και οι μεταβλητές που μελετήθηκαν αναφέρονται σε ποσοστά

9 Λόγω λοιπόν της έλλειψης του μήνα γέννησης,κατατάξαμε αρχικά τους δείκτες μάζας σώματος και για τις ηλικίες 6.5-7.5 και 8.5 των παιδιών των 6 - 7 και 8 χρόνων αντίστοιχα. ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΣΩΝ ΟΡΩΝ Όπως όμως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα σύγκρισης των μέσων όρων,ο υπολογισμός των μισών ηλικιών,δεν είναι στατιστικά σημαντικός.

10 Από τα ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν,τα αποτελέσματα για την σωματική κατάσταση των παιδιών,είναι : 97 είχαν ιδανικό βάρος 19 ήταν υπέρβαρα και 8 παχύσαρκα. ΔΜΣ ( Συσσωρευτικά αποτελέσματα) Επιπλέον,ως προς το φύλο,η κατάταξη των παιδιών είναι αυτή που φαίνεται στο διπλανό σχήμα :

11 ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ Χ 2 Ο έλεγχος ανεξαρτησίας είναι ένας μη παραμετρικός έλεγχος με τις εξής υποθέσεις : H O : Οι τιμές των μεταβλητών είναι ανεξάρτητες H 1 : Οι τιμές των μεταβλητών δεν είναι ανεξάρτητες Οι παραπάνω υποθέσεις ελέγχονται συνήθως με το στατιστικό χ 2 το οποίο ισούται με : X 2 = Σ i Σ j [ (O ij - e ij ) 2 / e ij ] όπου Ο ij είναι η παρατηρηθείσα συχνότητα στο κελί (ij) (Observed) και e ij = n i. n j / n είναι η αναμενόμενη συχνότητα (Expected), εάν ίσχυε η ανεξαρτησία των μεταβλητών.

12 Το επίπεδο εκπαίδευσης με τον ΔΜΣ,είναι 2 μεταβλητές με αρνητική σχέση,στατιστικά σημαντική ακόμα και στο 1%.Βλέπουμε ότι στην πλειονότητα τους,οι γονείς των παιδιών με ιδανικό βάρος,έχουν πολλά χρόνια εκπαίδευσης,ενώ το αντίθετο συμβαίνει όσο προχωράμε προς τα παχύσαρκα παιδιά. Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Χρόνια εκπαίδευσης γονέα και ΔΜΣ παιδιού

13 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Επαγγελματική κατάστασή γονέα σε σχέση με ΔΜΣ Η επαγγελματική κατάσταση του γονέα και ο ΔΜΣ των παιδιών,έχουν μία θετική σχέση στατιστικά σημαντική σε ποσοστό 10%. Παρατηρούμε ότι στα υπέρβαρα και στα παιδιά με ιδανικό βάρος, η πλειοψηφία των γονέων εργάζεται,ενώ αντίστροφα λειτουργεί στα παχύσαρκα παιδιά όπου το μεγαλύτερο μέρος των γονιών,είναι μη εργαζόμενοι.

14 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Οικονομική κατάσταση σε σχέση με τον ΔΜΣ Έχουμε θετική σχέση σημαντική στο 10% και από το διάγραμμα διακρίνουμε ότι,ενώ στα ιδανικού βάρους και στα υπέρβαρα παιδιά,η πλειονότητα των γονιών τα βγάζουν πέρα δύσκολα με το εισόδημα τους,υπάρχει και ένα ποσοστό που ζουν άνετα με αυτό.Αντίθετα,σε όλο το ποσοστό των παχύσαρκων παιδιών,οι γονείς δυσκολεύονται αρκετά έως πολύ να τα βγάλουν πέρα.

15 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Αριθμός ανήλικών παιδιών στο νοικοκυριό και ΔΜΣ Παρατηρούμε γενικά ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των νοικοκυριών έχουν 2 παιδιά.Παρ’όλα αυτά,διαπιστώνουμε ότι ο αριθμός των παιδιών στο σπίτι δεν παίζει ρόλο στον ΔΜΣ τους καθώς είναι μια μεταβλητή καθόλου σημαντική στατιστικά.

16 Στα περισσότερα νοικοκυριά υπάρχουν 2 γονείς,υπάρχουν και αρκετές οικογένειες με 3-4 ή και 5 άτομα ενώ σπανίζουν οι μονογονεϊκές οικογένειες.Όμως και πάλι βλέπουμε ότι ο αριθμός των ενηλίκων στο σπίτι δεν επηρεάζει τον ΔΜΣ των παιδιών. Δεν υπάρχει στατιστική σημαντικότητα. Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Αριθμού ενηλίκων στο νοικοκυριό και ΔΜΣ

17 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Κατανάλωσης Ωμών Λαχανικών και ΔΜΣ Symmetric Measures Value Asymp. Std. Error a Appro x. T b Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Kendall's tau-b -.019.090-.208.835 Kendall's tau-c -.013.062-.208.835 Gamma-.039.190-.208.835 Spearman Correlation -.020.095-.217,829 c Interval by Interval Pearson's R-.002.096-.021,983 c N of Valid Cases122 a. Not assuming the null hypothesis. b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. c. Based on normal approximation. Ο ΔΜΣ του παιδιού με τη συχνότητα κατανάλωσης ωμών λαχανικών,είναι 2 μεταβλητές με αρνητική σχέση μεταξύ τους που όμως δε φαίνεται να επιφέρουν σημαντικό στατιστικό αποτέλεσμα. Παρατηρώντας και το διάγραμμα,διαπιστώνουμε ότι υπάρχει σχεδόν αντιστοιχία στις τιμές καθώς προχωράμε από τα ιδανικού βάρους παιδιά προς τα παχύσαρκα.

18 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Κατανάλωσης Φρέσκων Φρούτων και ΔΜΣ Symmetric Measures Value Asymp. Std. Error a Approx. T b Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Kendall's tau-b-.076.092-.818.413 Kendall's tau-c-.052.063-.818.413 Gamma-.159.186-.818.413 Spearman Correlation -.079.096-.878,381 c Interval by Interval Pearson's R-.137.111-1.522,131 c N of Valid Cases124 a. Not assuming the null hypothesis. b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. c. Based on normal approximation. Τα φρέσκα φρούτα θα περιμέναμε να παρουσιάζουν στατιστικό ενδιαφέρον συσχετιζόμενα με τον ΔΜΣ των παιδιών.Παρ'όλα αυτά,προκύπτει ότι είναι δύο μεταβλητές απλά με αρνητική σχέση.

19 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Κατανάλωσης χυμών και ΔΜΣ Symmetric Measures Value Asymp. Std. Error a Approx. T b Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Kendall's tau-b-.052.093-.554.580 Kendall's tau-c-.036.066-.554.580 Gamma-.100.179-.554.580 Spearman Correlation -.059.101-.648,518 c Interval by Interval Pearson's R-.108.090-1.197,233 c N of Valid Cases123 a. Not assuming the null hypothesis. b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. c. Based on normal approximation. Οι χυμοί που πίνει το παιδί εβδομαδιαίως σχετίζονται αρνητικά με τον ΔΜΣ του.Όπως όμως προκύπτει από το δείγμα μας,δε τον επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό.Αυτό που μπορούμε να επισημάνουμε βάσει του διαγράμματος,είναι ότι μεγάλη συχνότητα σε κατανάλωση χυμών,δεν παρατηρείται στα παχύσαρκα παιδιά.

20 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Ωρών τηλεθέασης (εβδομαδιαίως) και ΔΜΣ Symmetric Measures Value Asymp. Std. Error a Approx. T b Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Kendall's tau-b.074.094.783.433 Kendall's tau-c.048.061.783.433 Gamma.165.202.783.433 Spearman Correlation.076.096.844,400 c Interval by Interval Pearson's R.126.1161.406,162 c N of Valid Cases124 a. Not assuming the null hypothesis. b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. c. Based on normal approximation. Ο χρόνος που αφιερώνει το παιδί μπροστά στην τηλεόραση,στατιστικά δεν επηρεάζει τη βασική μεταβλητή μας,που είναι ο ΔΜΣ,όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.Εξετάζοντας το διάγραμμα βλέπουμε ότι με αρκετά μεγάλη διαφορά,τα παιδιά που περνούν ελάχιστο χρόνο βλέποντας τηλεόραση είναι κυρίως παιδιά με ιδανικό βάρος.(συγκρίνοντας σε κάθε κατηγορία,τις απαντήσεις μεταξύ τους)

21 Έλεγχος ανεξαρτησίας μεταξύ Ωρών τηλεθέασης (Σαββατοκύριακα) και ΔΜΣ Symmetric Measures Value Asymp. Std. Error a Approx. T b Approx. Sig. Ordinal by Ordinal Kendall's tau-b.021.100.215.830 Kendall's tau-c.013.062.215.830 Gamma.044.206.215.830 Spearman Correlation.023.106.251,802 c Interval by Interval Pearson's R.015.101.166,869 c N of Valid Cases123 a. Not assuming the null hypothesis. b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. c. Based on normal approximation. Τα σαββατοκύριακα είναι λογικό,οι ώρες μπροστά στην τηλεόραση να είναι περισσότερες.Βάσει του δείγματος μας όμως,δεν είναι μεταβλητή στατιστικά σημαντική ώστε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για τον ΔΜΣ.Παρατηρούμε ότι η αναλογία των απαντήσεων σε κάθε κατηγορία σωματικού βάρους,είναι περίπου η ίδια.

22 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τις απαντήσεις που πήραμε και τα ερωτήματα με τα οποία ασχοληθήκαμε,συμπεραίνουμε ότι,με βάση μόνο το δείγμα μας (159 ερωτηματολόγια),μεταβλητές όπως, Η κατανάλωση ωμών λαχανικών, φρέσκων φρούτων και Χυμών καθώς επίσης και Η παρακολούθηση τηλεόρασης εβδομαδιαίως δε φαίνεται να επηρεάζουν τη σωματική κατάσταση του παιδιού,ούτε να το οδηγούν στην παχυσαρκία. Ζητήματα που επίσης φάνηκαν να μην επηρεάζουν το βάρος ήταν και ο αριθμός παιδιών και ενηλίκων στο σπίτι. Εν αντιθέσει, Η εκπαίδευση του γονέα/κηδεμόνα, Η επαγγελματική του κατάσταση και Η οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού είναι παράγοντες που δείχνουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του παιδικού σωματικού βάρους.

23 Όπως στα περισσότερα νοσήματα,έτσι και στην παιδική παχυσαρκία,η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη και πιο αποτελεσματική θεραπεία. Είναι πολύ σοβαρή ασθένεια που δεν πρέπει να αγνοείται καθώς συνοδεύεται από προδιαβήτη,δυσλιπιδαιμία,υπέρταση,σακχαρώδη διαβήτη και όλα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, εκτός από μεταβολικές διαταραχές, η παιδική παχυσαρκία συνοδεύεται επίσης από ψυχοκοινωνικές διαταραχές που μειλωνουν την κοινωνικότητα και αυξάνουν την απομόνωση και την εσωστρέφεια των παιδιών, επιδεινώνοντας περαιτέρω το πρόβλημα της παχυσαρκίας.

24 Tim J Cole, Mary C Bellizzi, Katherine M Flegal, William H Diet (2000), Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey, British Medical Journal (BMJ), 320:1240 Kuczmarski RJ, Ogden CL, Guo SS, et al. (2000) CDC Growth Charts for the United States: methods and development. Vital Health Stat 11. 2002;246(246):1-190 Ogden CL, Carroll MD, McDowell MA, Flegal KM. Obesity among adults in the United States: no statistically significant chance since 2003-2004. NCHS Data Brief. 2007; 1:1-8 Phyllis W, Speiser M, Rudolf CJ, Anhalt H, Camacho-Hubner C, et al (2005), Childhood obesity. The journal of clinical Endocrinology & Metabolism, 3: 1871-1887. Reilly JL, Wilson ML, Summerbell CD, Wilson DC (2002), Obesity: diagnosis, prevention, and treatment; evidence based answers to common questions. Arch Dis Child; 86:392-394. Διαδίκτυο diatrofi.gr http://www.diatrofi.gr/index.php/health/paxisarkia/item/795- %CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AE- %CF%80%CE%B1%CF%87%CF%85%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1http://www.diatrofi.gr/index.php/health/paxisarkia/item/795- %CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AE- %CF%80%CE%B1%CF%87%CF%85%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ http://www.eiep.gr/oldsite/txts/paidpax.pdfhttp://www.eiep.gr/oldsite/txts/paidpax.pdf Dr, Λάμπρος Μελίστας http://www.diaitologos.melistas.gr/index.php/ergaleia/deikths-mazas- swmatos-paidiwnhttp://www.diaitologos.melistas.gr/index.php/ergaleia/deikths-mazas- swmatos-paidiwn Centers for Disease Control and Prevention http://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/childrens_bmi/about_childrens_bmi.html#How %20is%20BMI%20calculated http://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/childrens_bmi/about_childrens_bmi.html#How %20is%20BMI%20calculated Βιβλιογραφία