Ε ΝΟΤΗΤΑ 22 Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών συμφερόντων.

Παρουσίαση με θέμα: "Ε ΝΟΤΗΤΑ 22 Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών συμφερόντων."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ε ΝΟΤΗΤΑ 22 Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών συμφερόντων

2 Α. Τ Α Β ΑΛΚΑΝΙΑ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙ. Στα τουρκοκρατούμενα & π ολυεθνικά Βαλκάνια εμφανίζονται τον 19 ο αι. εθνικές ε π ιδιώξεις, συνήθως αλληλοσυγκρουόμενες.  Σέρβοι : αυτονομία ( 1812-15 )  Έλληνες : ανεξάρτητο κράτος ( 1830 )  Βούλγαροι : Εξαρχία = ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία ( 1870 ). ► Η σφραγίδα της Βουλγαρικής Εξαρχίας.

3 Ε ΘΝΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΣΤΑ Β ΑΛΚΑΝΙΑ

4 ► Η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου των Βουλγάρων στην Κωνσταντινού π ολη γύρω στο 1900. Ολόκληρη η εκκλησία είναι φτιαγμένη α π ό σίδερο. Ο σκελετός της φτιάχτηκε στη Βιέννη, φορτώθηκε σε μαούνες στο Δούναβη και έφτασε στην Κωνσταντινού π ολη ό π ου τον συναρμολόγησαν το 1894.

5 Β. Β ΑΛΚΑΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1875-1878 Σε όλα τα Βαλκάνια κυριαρχούν οι εθνικές ιδέες ( ε π ιδίωξη όλων των υ π όδουλων εθνών να δημιουργήσουν ανεξάρτητα εθνικά κράτη ). Έτσι, ξέσ π ασαν ε π αναστάσεις σε Ερζεγοβίνη, Βοσνία και Βουλγαρία (1875- 1876). Οθωμανοί α π αντούν με μαζικές σφαγές. Ρωσία αντιδρά με π όλεμο (1877). Με αφορμή τον Ρωσοτουρκικό π όλεμο ξεσ π ούν ε π αναστάσεις υ π όδουλων ελληνικών π ληθυσμών σε Θεσσαλία, Μακεδονία & Κρήτη (1878).

6 ► ΒΑΛΚΑΝΙΑ: Ρ ΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1877 Π ΗΓΗ : ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ C ENTENNIA

7 Γ. Σ ΥΝΘΗΚΗ Α ΓΙΟΥ Σ ΤΕΦΑΝΟΥ (Φ ΕΒΡ. 1878) Ρωσική ε π ικράτηση στον π όλεμο. γ Σουλτάνος υ π ογράφει Συνθήκη γΑ. Στεφάνου ( Φεβρ. 1878) Κύριος όρος : δημιουργία αυτόνομης ηγεμονίας της Βουλγαρίας ( Μεγάλη Βουλγαρία ), π εριλαμβάνοντας π ολλές π εριοχές με π υκνό ελληνικό π ληθυσμό Με τη συνθήκη υ π ονομεύονται ελληνικά & αγγλικά συμφέροντα στην π εριοχή Μ. Βρετανία & Γερμανία α π αιτούν αναθεώρηση συνθήκης.

8 ► Η Υ ΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ Σ ΥΝΘΗΚΗΣ ΣΤΟΝ Α Γ. Σ ΤΕΦΑΝΟ, ΠΡΟΑΣΤΙΟ ΤΗΣ Κ ΩΝ / ΠΟΛΗΣ ► Οι συνομολογήσαντες τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, α π ό αριστερά : Σαντουλάχ π ασάς, Σαφβέτ Πασάς, Νικόλαος Ιγνάντιεφ π ου υ π ογράφει και ο βοηθός δι π λωμάτης Νεντίλο Πηγή : http://el.wikipedia. org/wiki

9 ◄ Πώς κρίνεται τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου από την πλευρά των ελληνικών εθνικών συμφερόντων;

10 Δ. Σ ΥΝΕΔΡΙΟ Β ΕΡΟΛΙΝΟΥ (Ι ΟΥΝ. 1878) Α ΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Σ ΥΝΘΗΚΗΣ Α Γ. Σ ΤΕΦΑΝΟΥ Συγκαλείται τον Ιούνιο 1878 το Συνέδριο του Βερολίνου Δι π λωμάτες Αγγλίας - Γερμανίας : δεν α π οδέχονται την δημιουργία « Μεγάλης Βουλγαρίας »

11 Α ΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ. Α ΓΓΛΙΑ, Γ ΕΡΜΑΝΙΑ Πολύ μικρότερη αυτόνομη Βουλγαρία & αυτόνομη Ανατολική Ρωμυλία ( Νότια Βουλγαρίας ) υ π ό ε π ικυριαρχία Σουλτάνου. Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο ανεξάρτητα. Μακεδονία, Θράκη, Ή π ειρος π αραμένουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Βοσνία - Ερζεγοβίνη διοικούνται α π ό Αυστροουγγαρία. Κύ π ρος στην Αγγλία. Α π οφασίζουν :

12 ► Ποιες αλλαγές π αρατηρώ στο χάρτη των Βαλκανίων σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Συνθήκης του Βερολίνου ; Οι αλλαγές αυτές είναι θετικές ή αρνητικές για τις ελληνικές διεκδικήσεις ; ▲ Ο χάρτης των Βαλκανίων σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. ▲ Ο χάρτης των Βαλκανίων σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου.

13

14 Η Ρωσία, η Αγγλία και η Αυστρία ασχολούνται με το Ανατολικό Ζήτημα. Γελοιογραφία (1878). Πώς απεικονίζεται το Ανατολικό Ζήτημα, σύμφωνα με το σκιτσογράφο; ▲ Ποιες είναι οι Δυνάμεις που μπλέκονται στο κουβάρι;

15 1881 Ε ΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Θ ΕΣΣΑΛΙΑΣ Ελληνοτουρκικές δια π ραγματεύσεις. Θεσσαλία ( εκτός π εριοχής Ελασσόνας ) και ε π αρχία Άρτας ενσωματώνονται στο Ελληνικό Κράτος.

16 ◄ Ποιες είναι οι χώρες που γελοιογραφούνται; ◄ Πώς παρουσιάζεται η Ελλάδα; ◄ Ποιος την απειλεί και ποιος την προστατεύει;

17 1885: Βούλγαροι π αραβιάζουν α π οφάσεις Βερολίνου και π ροσαρτούν την Αν. Ρωμυλία, π εριοχή με σημαντική ελληνική π αρουσία. Σερβία αντιδρά και κηρύσσει π όλεμο στη Βουλγαρία. Στην Ελλάδα η κοινή γνώμη ζητά ένο π λη ε π έμβαση, αλλά Δυνάμεις π ιέζουν κυβέρνηση να μείνει ουδέτερη. Ε. Η ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ

18 Β ΑΛΚΑΝΙΑ 1885

19 ▲ Ελληνορθόδοξοι α π ό τα θρακικά π αράλια της Μαύρης Θάλασσας καθώς εγκαταλεί π ουν την Ανατολική Ρωμυλία. Όταν η Βουλγαρία π ροσάρτησε την Ανατολική Ρωμυλία το 1885, οι Ελληνορθόδοξοι π ου ζούσαν εκεί άρχισαν να αντιμετω π ίζουν π ροβλήματα. Έτσι π ολλοί αναγκάστηκαν να φύγουν α π ό τις π ατρίδες τους.

20 ΣΤ. Μ ΑΚΕΔΟΝΙΚΟ Ζ ΗΤΗΜΑ & Μ ΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ Α ΓΩΝΑΣ  Πρόκειται για τον αγώνα για τον έλεγχο της Μακεδονίας, π ου ήταν ακόμη τμήμα της Οθωμαν. Αυτοκρατορίας.  Έλληνες, Βούλγαροι & Σέρβοι διεκδικούν ο καθένας την ενσωμάτωση ολόκληρης ή μέρους της Μακεδονίας.  Η σύγκρουση αρχικά εκδηλώθηκε ως αγώνας για τον έλεγχο της εκπαίδευσης & της θρησκευτικής συνείδησης των κατοίκων.  Σύντομα π ήρε ένοπλη μορφή. ► Δασκάλες α π ό ελληνικά σχολεία στη Μακεδονία

21 Α ΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΝΑ ΕΚΠΟΝΗΣΕΤΕ ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΜΟΡΦΗ ΑΣΤΡΟΥ ΜΕ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΟΡΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ Το μακεδονικό ζήτημα α. Η εκ π αιδευτική - ιδεολογική διάσταση Οι ημέτεροι ( διδάσκαλοι ) π εριορίζονται α π λώς εις την τυ π ικήν διδασκαλίαν της γραμματικής. Οι π λείστοι τούτων, […], εδιδάχθησαν ολίγα γράμματα εν Ελληνικώ σχολείω ή Γυμνασίω, εν τω ο π οίω ουδόλως ελήφθη φροντίς ν ’ ανα π τυχθή π αρ ’ αυτοίς εθνικόν φρόνημα. […] Αλλ ’ οι Βούλγαροι διδάσκαλοι καταρτίζονται ειδικώς διά την Μακεδονίαν […]. Να συσταθώσι Διδασκαλεία έχοντα ειδικόν π ροορισμόν να καταρτίζωσι διδασκάλους π ατριώτας, ικανούς να εργασθώσιν εν Μακεδονία υ π έρ των εθνικών συμφερόντων. Α π όσ π ασμα έκθεσης του ελληνικού π ροξενείου Θεσσαλονίκης, 1892. Πηγή : Ι. Κολιό π ουλος, « Η θέση των Ελλήνων στη Μακεδονία α π ό το 1881 ως το 1896», Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΔ ‘, σ. 216. β. Η οικονομική διάσταση A διάκο π η και μια α π ό τις κυριώτερες φροντίδες της «O.[ ργάνωσης ] Θ.[ εσσαλονίκης ]» ήταν ο οικονομικός κατά των B ουλγάρων π όλεμος. [...]. H «O. Θ.» δεν εμ π όδιζε δικό μας έμ π ορο να συναλλάσσεται με σχισματικούς π αρά μόνον όταν η γενικότερη ωφέλεια α π ό την α π αγόρευση αυτή άξιζε να ζημιωθεί ένα άτομο. Έτσι οι γενικές οδηγίες π εριορίζονταν εις το να μην αγοράζη κανείς Έλλην καταναλωτής α π ό σχισματικούς και να μη χρησιμο π οιή Βουλγάρους ε π αγγελματίες. A θ. Σουλιώτης -N ικολαΐδης, O M ακεδονικός A γών. H «O ργάνωσις Θεσσαλονίκης » 1906- 1908. Aπ ομνημονεύματα, Θεσσαλονίκη, ΙΜΧΑ, 1993, σ. 47-48.

22 ▲ Γυμναστικές ε π ιδείξεις σε ελληνικό σχολείο για κορίτσια στο Μοναστήρι. ◄ Η Λεονταρίδειος Αστική Σχολή Αρρένων π ου χτίστηκε στο Δεδέαγατς ( σήμερα Αλεξανδρού π ολη ) το 1878. ▲ Το Ζά ππ ειο Παρθεναγωγείο στην Αδριανού π ολη χτίστηκε στα 1885–1886.

23 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ Μ ΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ Ζ ΗΤΗΜΑΤΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ Θεσσαλονίκη 1893 : Βούλγαροι της Μακεδονίας ιδρύουν την Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση ( ΕΜΕΟ ), π ου διακηρύττει ως σκο π ό της την ένωση των π ληθυσμών της Μακεδονίας & Θράκης, ανεξαρτήτως εθνικότητας, για την α π οτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την αυτονόμηση της Μακεδονίας. Σόφια 1895 : σχηματίζεται η Ανώτατη Μακεδονική Ε π ιτρο π ή ( Komitet ) με στόχο τον ξεσηκωμό όλων των κατοίκων της Μακεδονίας κατά της οθωμανικής εξουσίας, για τη δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας, π ου θα ενωνόταν με τη Βουλγαρία. Μακεδονία π ερ. 1898 : οργανώνονται ένο π λες δυνάμεις Βουλγάρων, κομιτατζήδες (Komitet = Ε π ιτρο π ή ).

24 Β. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ  ΑΝΕΠΙΣΗΜΗ ΕΝΕΡΓΗ ΑΝΑΜΕΙΞΗ Μακεδονία 1896-1897: φτάνουν οι π ρώτες ελληνικές ένο π λες ομάδες. Συγκρούσεις με ομάδες κομιτατζήδων. Δραστηριο π οιούνται στην π εριοχή διάφοροι Έλληνες :

25 Ε ΛΛΗΝΙΚΟ Π ΡΟΞΕΝΕΙΟ Θ ΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ( ΣΗΜ. Μ ΟΥΣΕΙΟ Μ ΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ Α ΓΩΝΑ ) ΟΔΟΣ Π ΡΟΞΕΝΟΥ Κ ΟΡΟΜΗΛΑ

26  Μακεδονία Ιούλ. 1903 : οργανώνεται α π ό βουλγαρική ΕΜΕΟ εξέγερση ( του Ίλιντεν ), π ου κατα π νίγεται α π ό οθωμανικό στρατό  1904 κ. ε.: φτάνουν στην Μακεδονία αξιωματικοί α π ό όλη την Ελλάδα  Εμ π λοκή τουρκικών στρατευμάτων

27 Σ ΩΜΑΤΑ Μ ΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ

28 Α π ό τους Έλληνες π ου π ήραν μέρος στον μακεδονικό αγώνα, ξεχωριστή μορφή υ π ήρξε ο Παύλος Μελάς, π ου άφησε την τελευταία του π νοή στη Μακεδονία

29 ◄ Ο Παύλος Μελάς (1870–1904) ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού, π ήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα και έγινε διοικητής των αντάρτικων ελληνικών ομάδων. Σκοτώθηκε στο χωριό Στάτιστα ( σήμερα Μελάς ) της Καστοριάς. Ο θάνατός του συγκίνησε τους Έλληνες και π ροκάλεσε στην Ελλάδα π ιο έντονη κινητο π οίηση υ π έρ του Μακεδονικού Αγώνα. ▲ Ο κα π ετάν Άγρας ( Σαράντης Αγα π ηνός, 1880–1907) με την αντάρτικη ομάδα του. Ο Άγρας ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού και έδρασε στην π εριοχή των Γιαννιτσών. Το 1907 τον συνέλαβαν οι Βούλγαροι και τον σκότωσαν στο χωριό Βλάδοβο ( σήμερα Άγρας στο νομό Πέλλας ).

30 ▲ Καπετάν Κώττας ▲ Τέλος Αγαπηνός (Τέλος Άγρας)

31 Ζ. Τ Ο ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ Ν ΕΟΤΟΥΡΚΩΝ (1908) Η Οθωμανική Αυτοκρατορία εμφανίζει συμ π τώματα π αρακμής. Τούρκοι αξιωματικοί, αστοί & διανοούμενοι ιδρύουν την οργάνωση Ένωση και Πρόοδος, με στόχο την αντίδραση στην π αρακμή και τον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα μέλη της ονομάζονται Νεότουρκοι  τονίζουν την εθνική τους ( Τούρκοι ) και όχι τη θρησκευτική τους ( Μουσουλμάνοι ) ταυτότητα ! Θεσσαλονίκη, καλοκ. 1908 : ξεσ π ά το Κίνημα των Νεοτούρκων, με φιλελεύθερες εξαγγελίες ( υ π όσχονται ισονομία όλων των εθνοτήτων ), π ροκαλεί τη συμπάθεια βαλκανικών λαών.

32  Οι Νεότουρκοι υ π οχρεώνουν τον Σουλτάνο να π αραχωρήσει Σύνταγμα.  Δίνεται αμνηστία στους ένο π λους Έλληνες και Βουλγάρους και τερματίζεται ο Μακεδονικός Αγώνας.

33 ▲ Ο σουλτάνος Αμ π ντούλ Χαμίτ Β ΄, μια α π ό τις λίγες φορές π ου εμφανίστηκε δημόσια. 1908.

34 Τ Ι ΣΤΑΣΗ ΚΡΑΤΟΥΝ ΟΙ Ε ΛΛΗΝΕΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ Ν ΕΟΤΟΥΡΚΩΝ ; « Ως την π ρώτη δεκαετία του 20 ού αι. ο διαμελισμός του οθωμανικού κράτους έ π αψε να α π οτελεί την κύρια ε π ιδίωξη της ελληνικής εξωτερικής π ολιτικής. Είχε γίνει π ια φανερό ότι τα εδάφη π ου θα έχαναν οι Οθωμανοί, με συμ π αγή σε ορισμένες π ερι π τώσεις και ακμαίο ελληνικό π ληθυσμό, αλλά π ολύ α π ομακρυσμένον α π ό τα τότε όρια της Ελλάδας ώστε να υ π άρχει δυνατότητα ενσωμάτωσης, τα διεκδικούσαν άλλα χριστιανικά κράτη της χερσονήσου του Αίμου. Έτσι, π αράλληλα με την π αραδοσιακή αλυτρωτική ιδεολογία ( τη Μεγάλη Ιδέα ), γεννήθηκε και μία άλλη π ου ήθελε την αναμόρφωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ώστε να εξασφαλιστεί μέσα σε αυτήν η α π ρόσκο π τη ανά π τυξη του ελληνικού στοιχείου υ π ό συνθήκες ελευθερίας, ασφάλειας και ισο π ολιτείας. Α π ό την ε π αύριο του π ολέμου του 1897 οι ελληνικές π ροσ π άθειες στράφηκαν π ρος την εσωτερική ανασύνταξη του βασιλείου της Ελλάδος αλλά και την ενίσχυση των δυνάμεων του ελληνισμού μέσα στην Οθωμανική Ε π ικράτεια. Η “ Οργάνωσις της Κωνσταντινου π όλεως ” ακριβώς ( ανε π ίσημος σύνδεσμος μεταξύ Ελλήνων και Νεοτούρκων στην Κωνσταντινού π ολη α π ό το 1908 μέχρι το 1912) με ε π ικεφαλής τον Αθανάσιο Σουλιώτη - Νικολαΐδη, υ π ήρξε έκφραση της ιδεολογικής αυτής αλλαγής και ασχολήθηκε με το έργο του μετασχηματισμού της αυτοκρατορίας σε μία π ολυεθνική ομοσ π ονδία, ό π ου η συνεργασία των εθνοτήτων θα εξασφαλιζόταν χάρη στους κοινούς π ολιτισμικούς δεσμούς των κατοίκων της Ανατολής ». Θ. Βερέμης, Ιστορία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων 1453-2003, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2003, 52-53.

35 Τ Ι ΗΤΑΝ ΟΜΩΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΟ Κ ΙΝΗΜΑ ΤΩΝ Ν ΕΟΤΟΥΡΚΩΝ ; Η ε π ίδραση του κινήματος των Νεοτούρκων στην ελληνική π ολιτική ζωή « Η εμφάνιση των Νεότουρκων, μόλο π ου γέννησε ελ π ίδες για κά π οιο φιλελευθερισμό στις χριστιανικές ε π αρχίες της Αυτοκρατορίας, ήταν μία π ρόσθετη α π ειλή και τα π είνωση για την Ελλάδα. Ήταν α π ειλή, γιατί θα σταματούσε ίσως την α π οσύνθεση της Αυτοκρατορίας και τις π αρε π όμενες συχνές ε π εμβάσεις των Δυνάμεων, π ου ήταν συχνά ευνοϊκές για την Ελλάδα. Κι ήταν τα π είνωση γιατί π ροκαλούσε σχεδόν αυτόματα τη σύγκριση με την α π οτελμάτωση και τη μικρότητα μέσα στην Ελλάδα. Γ. Δερτιλής, Κοινωνικός μετασχηματισμός και στρατιωτική ε π έμβαση 1880-1909, Εξάντας, Αθήνα 1977, σ.187.