Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Jorge-A. Sanchez-P. Μέλος της ομάδος εμπειρογνωμόνων της.

Παρουσίαση με θέμα: "Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Jorge-A. Sanchez-P. Μέλος της ομάδος εμπειρογνωμόνων της."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Jorge-A. Sanchez-P. Μέλος της ομάδος εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γ.Δ. Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής Ερμούπολη Συνάντηση Εργασίας RIS, 15 Απριλίου 2013

2 Δομή της παρουσίασης - διαβούλευσης
Στρατηγική έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση Αποτύπωση κατάστασης περιφέρειας ως προς την έρευνα και καινοτομία Δομή διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων για την έρευνα και καινοτομία Αξιολόγηση της στρατηγικής για την έρευνα και καινοτομία των προηγούμενων περιόδων Παραδείγματα εργαλείων και συνδυασμού πολιτικών για την έρευνα και καινοτομία στη νέα περίοδο Παραδείγματα εφαρμογής τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών Διαβούλευση – ανοικτή συζήτηση DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

3 Τι είναι η Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3)

4 Τα έξι βήματα της RIS3 Ανάλυση του περιφερειακού πλαισίου και των δυνατοτήτων για καινοτομία Δημιουργία υγιούς δομής διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων εκ των κάτω, χωρίς αποκλεισμούς Υιοθέτηση ενός κοινού οράματος για το μέλλον της περιοχής Επιλογή ενός περιορισμένου αριθμού προτεραιοτήτων για την περιφερειακή ανάπτυξη Δημιουργία του κατάλληλου συνδυασμού πολιτικών, έργων και δράσεων υποστήριξης της καινοτομίας Δημιουργία μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

5 Οι πέντε κατευθύνσεις για την RIS3
Ανανέωση παραδοσιακών κλάδων με τον προσανατολισμό σε δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και νέες market niches Εκσυγχρονισμό με την υιοθέτηση και διάδοση νέων τεχνολογιών Διαφοροποίηση από υφιστάμενες εξειδικεύσεις σε συναφή πεδία Ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων μέσω ριζικής τεχνολογικής ανανέωσης και ανατρεπτικής καινοτομίας, και Αξιοποίηση νέων μορφών καινοτομίας, όπως ανοικτή καινοτομία, καινοτομία από τους χρήστες, κοινωνική καινοτομία, καινοτομία στις υπηρεσίες DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

6 Ουσιαστικά στοιχεία της RIS3
Να προσδιορίζεται σε σχέση με τα χαρακτηριστικά της περιοχής αναφοράς, της περιφέρειας Προωθεί τη διαδικασία της «επιχειρηματικής ανακάλυψης» για έξυπνη εξειδίκευση Να εξασφαλίζει κρίσιμη μάζα στις δραστηριότητες παραγωγής και καινοτομίας Να έχει εξαγωγικό προσανατολισμό (outward-looking), Να συνεκτιμά τις εξελίξεις στο άμεσο μέλλον (future- oriented) DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

7 Τι είναι και τι δεν είναι RIS3;
Είναι: Υποστήριξη του μετασχηματισμού της περιφερειακής οικονομίας μέσω μιας διαδικασίας «επιχειρηματικής ανακάλυψης» ευκαιριών στις διεθνείς αγορές. Προϋπόθεση (ex-ante conditionality) για τη χρηματοδότηση δράσεων Ε&Α, καινοτομίας, και ψηφιακής σύγκλισης από το ΕΤΠΑ για την περίοδο Στρατηγική και ευκαιρία προσδιορισμού πώς τα Διαρθρωτικά Ταμεία θα χρηματοδοτήσουν έργα και δράσεις σε κάθε Περιφέρεια! Δεν είναι: Χρηματοδότηση Ε&Α σε εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα μόνο. Επιλογή 1-2 κλάδων για χρηματοδότηση. Νέα στρατηγική – βασίζεται σε εμπειρίες 15 ετών σχετικά με την υποστήριξη περιφερειακών στρατηγικών καινοτομίας. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

8 Βαλεαρίδες νήσοι: Παράδειγμα εφαρμογής
Ο τομέας του τουρισμού είναι κινητήρια δύναμη της οικονομίας των Βαλεαρίδων. Περιφερειακή πολιτική ανάπτυξης βασισμένη σε ΕΤΑΚ που συμβάλλει στην τεχνολογική αναβάθμιση του δραστηριοτήτων γύρω από τον τουρισμό Ολοκληρώνει πολλές τεχνολογίες. Οδηγεί στην ανάπτυξη εξειδικευμένων δραστηριοτήτων έντασης γνώσεων. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

9 Βαλεαρίδες νήσοι: Τουρισμός και ΤΠΕ
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

10 Azores: Παράδειγμα Εφαρμογής
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

11 Canary Islands, Spain DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

12 Clusters: μια διαδρομή ανάπτυξης
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

13 Cairns, Australia DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

14 Clusters Development – Regional Economies
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

15 Sven-Ingvar, Sweden DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

16 Corallia, Greece DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

17 Αποτύπωση κατάστασης περιφέρειας ως προς την έρευνα και καινοτομία

18 Καινοτομία στις ελληνικές περιφέρειες
Από την οπτική των συστημάτων καινοτομίας, στην Ελλάδα, μπορούμε να διακρίνουμε 4 τύπους περιφερειών: Περιφέρειες με αναπτυγμένες ικανότητες έρευνας και καινοτομίας: Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα, Κρήτη Περιφέρειες με υψηλή ικανότητα παραγωγής και μέσο επίπεδο καινοτομίας: Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη Περιφέρειες που βασίζονται σε παραδοσιακούς τομείς παραγωγής με δυναμικό καινοτομίας σε τοπικά προϊόντα: Ήπειρος, Θεσσαλία, Πελοπόννησος. Περιφέρειες με μεγάλες δυνατότητες στον τομέα του τουρισμού: Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά και εξαιρετικά χαμηλή καινοτομία

19 Προφίλ της περιφέρειας
The region is relatively wealthy with a GDP per capita of €26,800 in 2009(114% of the EU27 average), ranking it 2nd, after Attica, in Greece (3.3% of national GDP). While constantly improving, the education level is low: 14.7% of the population aged has tertiary education (25.4% in Greece, 26.8% in EU27), the lowest performance of Greek regions. Despite the strength of tourism, the region has been hit by the economic crisis and unemployment increased from 8.1% in 2008 to 15% in 2011. Most small businesses, due to reduced demand and a simultaneous increase in taxation, face severe liquidity problems and limited access to finance to fund current operations never mind investments. Regional manufacturing and services firms have found it difficult to switch from local to export markets. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

20 Προφίλ της περιφέρειας
The tertiary sector dominates the economy accounting for 84.9% of the regional GDP in 2009; industry and construction 12.8% and agriculture only 2.3%. Tourism is the most important sector followed by trade, transportation services and real estate activities. Other growing services segments are financial and insurance activities, education and creative, arts and entertainment activities. Within the manufacturing sector, dominated by small firms, the most important industries are the food and beverages, textiles, manufacture of products of wood & cork and manufacture of other non-metallic mineral products. These local firms however have not managed to exploit economies of scale due to their size and their relative isolation and so far have found difficulties in exploiting public funding for their modernisation and incorporation into national or international value chains. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

21 Προφίλ της περιφέρειας
While the young entrepreneurs were characterised by a willingness to take risk, the entrepreneurial initiative is almost impossible when the prospective entrepreneur or his close family do not have an important starting capital available. Moreover, the businesses founded and operated by young entrepreneurs are small and family-run, have a low investment level and are mainly active in tertiary sector activities. Another major characteristics of these companies, is that only a very small percentage export goods or services or had an or a website. Looking at barriers to young entrepreneurs, the survey points to red-tape when creating a firm, the lack of start-up capital and the fear of failure. The lack of entrepreneurial knowledge and entrepreneurial experience is another problem. Among the six most important obstacles faced by young entrepreneurs during the first three years of operations are the business taxation system, intense bureaucracy, lack of financial resources for maintaining the enterprise, insufficient demand, inability to attract new clients and lack of entrepreneurial experience. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

22 Ερευνητικό προφίλ της περιφέρειας
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι από τις λιγότερο ενεργές σε Έρευνα και Καινοτομία Το 2005 η ακαθάριστες δαπάνες (GERD) σε ΕΚ ήταν μόνο €5.9m, 0.4% της εθνικής ΕΚ δαπάνης ή 0,13% του περιφερειακού ΑΕΠ σε σχέση με το εθνικό μ.ο. 0,6% και το 1,83% του Ε.Ε μ.ο Το συντριπτικό ποσοστό των επενδύσεων σε ΕΚ είναι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (€5.2εκ, 89% της ακαθάριστης δαπάνης σε σύγκριση με το 47.5% στην Ελλάδα και 22.5% στις Ε.Ε 27) και στο δημόσιο τομέα (8.8%, 20.3% στην Ελλάδα και 13.6% σε Ε.Ε). Συνολικά όμως αυτό αντιστοιχεί μόνο σε συνολική επένδυση σε €0.5εκ. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

23 Προκλήσεις στις ελληνικές περιφέρειες
RRSII – 2006 EU: 0,90 – 0,01 Σύνθετος δείκτης καινοτομίας Ανθρώπινοι πόροι επιστήμης και τεχνολογίας Δια βίου μάθηση Μεταποίηση υψηλής τεχνολογίας Υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας Δημόσια Ε&Α Ιδιωτική Ε&Α Διπλώματα ευρεσιτεχνίας ΑΤΤΙΚΗ 0,46 111 19 51 79 95 27 13 ΚΕΝΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 0,27 85 14 31 45 77 8 3 ΚΡΗΤΗ 0,26 69 18 9 40 148 2 ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 0,23 73 17 126 ΗΠΕΙΡΟΣ 0,19 80 28 10 39 130 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 0,17 62 25 35 23 5 ΑΝΑΤΟΛ . ΜΑΚ - ΘΡΑΚΗ 0,13 65 7 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 0,10 74 36 1 ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΣΟΣ 67 15 22 3 / 5 ? ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 0,07 - 33 11 ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 0,04 61 30 32 ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 0,01 53 4 ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ 82 Μέσος όρος ΕΕ 0,55 100

24 Προκλήσεις στις ελληνικές περιφέρειες

25 Προκλήσεις στις ελληνικές περιφέρειες

26 SWOT περιφέρειας ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ • Διάσημος τουριστικός προορισμός
• Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον • Σχετικά πλούσια περιοχή • Παρουσία Πανεπιστημίου • Αρκετές περιοχές με περιφερειακή οικονομική εξειδίκευση ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ • Διπλή νησιωτικότητα •Χαμηλό επίπεδο δαπανών και σχεδόν ανύπαρκτη ιδιωτική δαπάνη για ΕΤΑΚ •Οικονομία βασισμένη σε ΜΜΕ και χαμηλής τεχνολογίας επιχειρήσεις •Χαμηλό επίπεδο διάδοσης ΤΠΕ •Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού και σε δια βίου μάθηση •Έλλειψη επιστημονικής ειδίκευσης σε τομείς σχετικούς με την περιφερειακή οικονομία •Απουσία κουλτούρας καινοτομίας • Έλλειψη ενεργειακών πόρων ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ -Μεγαλύτερο ποσοστό τουρισμού υψηλής προστιθέμενης αξίας (προϋποθέσεις για καλύτερες λιμενικές υπηρεσίες για κρουαζιερόπλοια, οικο-τουρισμός) -Αύξηση καινοτομίας στις υπηρεσίες μέσω ΤΠΕ -Βελτίωση της υποστήριξης των ΜΜΕ για την τεχνολογική τους αναβάθμισης -Ανασχεδιασμός του αγροτικού και διατροφικού τομέα, εκμετάλλευση της βιοποικιλότητας για φυσικά προϊόντα και ‘μπλε βίο ποικιλότητα’ ΑΠΕΙΛΕΣ -Οικονομική ειδίκευση σε χαμηλής τεχνολογίας τομείς -Κατάτμηση του τουριστικού τομέα και εσωτερικός ανταγωνισμός με άλλα νησιά για μερίδια αγοράς -Ανταγωνισμός από χώρες χαμηλού κόστους

27 Κλάδοι εξειδίκευσης περιφέρειας
Region Sector Attica Central Macedonia Central Greece East Macedonia, Thrace West Macedonia Peloponnesus West Greece Epirus Thessaly South Aegean North Aegean Crete Ionian Islands Agricultural products XX X XXX Apparel Construction Construction materials Distribution Farming and animal husbandry Financial services Footwear Jewellery and precious metals Leather products Maritime Media and publishing Oil and gas Paper products Pharmaceuticals Processed food Telecom Tobacco XX« Tourism and hospitality Transportation and logistics Source: Cluster Observatory DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

28 Niches εξειδίκευσης περιφέρειας
Industry Rank in Europe Specialisation Employment 1 Building completion 3.01 4 688 2 Other retail sale of new goods in specialized stores 2.33 10 285 3 Repair of personal and household goods 8.56 1 281 4 Activities of travel agencies and tour operators; tourist assistance activities n.e.c. 6.88 2 329 5 Fishing, fish farming and related service activities 28.16 2 621 6 Quarrying of stone 11.37 793 7 Hotels 7.72 9 422 8 Restaurants 2.52 6 317 9 Library, archives, museums and other cultural activities 3.28 738 10 Manufacture of cement, lime and plaster 10.18 515 11 Sea and coastal water transport 7.37 882 12 Building and repairing of ships and boats 5.08 1 062 13 Retail sale of food, beverages and tobacco in specialized stores 2.23 2 628 14 Other supporting transport activities 16 2.40 1 082 15 Bars 17 2.54 2 953 Retail sale in non-specialized stores 22 1.64 5 963 Adult and other education 23 1.95 1 533 18 Maintenance and repair of motor vehicles 25 1.63 1 753 19 Growing of crops; market gardening; horticulture 33 1.87 3 414 20 Administration of the State and the economic and social policy of the community 36 1.54 6 425 DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

29 Συμμετοχή φορέων περιφέρειας στους άξονες 1, 2 και 3 του Προγράμματος ‘Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα’ και 'Ψηφιακή Σύγκλιση' Συνολικός αριθμός συμμετεχόντων: 906 Αριθμός Επιχειρήσεων: 899 Αριθμός Ερευνητικών Ιδρυμάτων: 7 Συνολικός Π/Υ ενταγμένων προτάσεων: ευρώ Π/Υ για επιχειρήσεις: ευρώ Π/Υ για Ερευνητικά Ιδρύματα: ευρώ Συνολικές Δαπάνες: ευρώ Συνολικές Δαπάνες για επιχειρήσεις: ευρώ Συνολικές Δαπάνες για Ερευνητικά Ιδρύματα: ευρώ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος ‘Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα’ DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

30 Δομή διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων για την έρευνα και καινοτομία

31 Διακυβέρνηση: Συμμετοχή φορέων έρευνας και καινοτομίας
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΓΝΩΣΕΩΝ Ξεκινώντας την RIS3 είναι απαραίτητο να καθοριστεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων και διοίκησης. Η πλευρά της ζήτησης - καινοτομία από χρήστες και καταναλωτές - πρέπει να εκπροσωπείται όπως αυτή της προσφοράς. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

32 Διακυβέρνηση RIS3: Τρία επίπεδα
Προτείνουμε μια δομή διακυβέρνησης τριών επιπέδων Το Περιφερειακό Συμβούλιο (ΠΣ) ως θεσμό απόφασης / επικύρωσης της στρατηγικής. Την Περιφερειακή Επιτροπή Καινοτομίας με τη συμμετοχή των φορέων (4απλή έλικα) για εισήγηση της στρατηγικής στο ΠΣ. Θεματικές ομάδες εργασίας για βασικά ζητήματα της έξυπνης εξειδίκευσης και συντονισμό από την ΕΔΑ Καθώς η ΕΕ αφορά στον εκσυγχρονισμό και διαφοροποίηση των παραγωγικών κλάδων της Περιφέρειας, ηγετικό ρόλο στον καθορισμό των προτεραιοτήτων πρέπει να έχουν οι επιχειρηματίες και ο ιδιωτικός τομέας. Ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα, λόγω της μικρής συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα σε επενδύσεις ΕΤΑΚ. Ανεξάρτητα από ποιός συμμετέχει στο RIS3, η διαδικασία πρέπει να βασίζεται σε διάλογο, συμφωνία των εταίρων, και να κατευθύνεται από την Περιφέρεια.

33 Συμμετοχή στη RIS3: Κριτήρια επιλογής
Επιλογή επιχειρήσεων Μεγάλος κύκλος εργασιών Υψηλός ρυθμός ανάπτυξης Σημαντικές εξαγωγές Συμμετοχή σε έργα Ε&Α Πετυχημένα start-ups Εργαστήρια Ε&Α Προσανατολισμός στη βιομηχανική έρευνα Συμβόλαια με επιχειρήσεις Μεγάλη δραστηριότητα σε FP Διαχείριση ερευνητικών υποδομών και test-beds Δημόσια διοίκηση Περιφερειακές αναπτυξιακές εταιρείες Εκπροσώπηση των γεωγραφικών ενοτήτων Ικανότητα διαχείρισης έργων Χρήστες και ΜΚΟ Ανοικτές πρωτοβουλίες Δίκτυα παραγωγών Μη κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες γνώσης Πρωτοβουλίες open source DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

34 Η αποσυνδεδεμένη περιφέρεια
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

35 Η συνδεδεμένη περιφέρεια
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

36 Αξιολόγηση της στρατηγικής για την έρευνα και καινοτομία των προηγούμενων περιόδων

37 Πολιτική καινοτομίας 2007-2013
Η πολιτική καινοτομίας ξεκίνησε με καλές προϋποθέσεις: την πρόσκληση εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ να αξιολογήσουν το ελληνικό σύστημα καινοτομίας, την υιοθέτηση του στόχου αύξησης χρηματοδότησης της καινοτομίας από το 0,6% στο 1,5% του ΑΕΠ, την ένταξη ενός άξονα δράσεων καινοτομίας σε όλα τα Περιφερειακά Ε.Π. Οι βασικές συστάσεις του ΟΟΣΑ παραμένουν επίκαιρες: Ενίσχυση καινοτομίας του ιδιωτικού τομέα. Πολιτική καινοτομίας για τον επιχειρηματικό τομέα θα πρέπει να διευρυνθεί πέρα από μια στενή εστίαση στην Ε&Α. Πρέπει να περιλαμβάνει την καινοτομία στην οργάνωση, το μάρκετινγκ και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Ομοίως, πρέπει να σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις να αναπτύξουν τις εσωτερικές τους δυνατότητες μάθησης, καθώς και για την προώθηση της σταδιακής καινοτομίας των προϊόντων και των διαδικασιών. Ειδικά μέτρα πρέπει να ληφθούν για την ενθάρρυνση της καινοτομίας στον τομέα των υπηρεσιών. Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ της δημόσιας έρευνας και της ελληνικής βιομηχανίας. Ανάπτυξη καινοτόμων βιομηχανικών clusters, τα οποία είναι σημαντικό εργαλείο της περιφερειακής πολιτικής για την καινοτομία στην Ελλάδα. Ενίσχυση των μηχανισμών αξιολόγησης. Βελτίωση ορισμένων από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προώθηση της συνεργασίας στην καινοτομία.

38 Αποτυχία πολιτικής καινοτομίας: Αίτια
Ασθενής βιωσιμότητα των δομών υποστήριξης: γραφεία βιομηχανικής αλλαγής, μεταφοράς τεχνολογίας ΑΕΙ, αναπτυξιακές εταιρείες, τεχνολογικά κέντρα ανάπτυξης, κλπ. διέκοψαν τη λειτουργία μετά τη δημόσια στήριξη. Μη συστημική καινοτομία: χαμηλή μόχλευση ιδιωτικής χρηματοδότησης. Περιορισμένη συνεργασία μεταξύ των φορέων καινοτομίας. Περιορισμένες συνέργειες, δίκτυα και ενώσεις. Ενίσχυσε την κυριαρχία της Αττικής και των δευτερευόντων πόλων του ελληνικού συστήματος καινοτομίας απέτυχε στη συνοχή. Στις περισσότερες περιφέρειες, μικρός αριθμός φορέων απορροφούν τη μερίδα του λέοντος της δημόσιας χρηματοδότησης ΕΤΑΚ.

39 Εργαλεία στη νέα περίοδο
Οικοσυστήματα : Clusters Κέντρα τεχνολογίας Κέντρα ικανοτήτων Κέντρα αριστείας Εκκολαπτήρια επιχειρήσεων Ανταγωνιστικοί πόλοι Ανοικτές πλατφόρμες καινοτομίας Έξυπνες συνοικίες πόλης Living labs Eπιχειρηματικές αλυσίδες αξίας

40 Εργαλεία στη νέα περίοδο
Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Στις συμπράξεις, ο δημόσιος τομέας καθορίζει τους όρους συνεργασίας και παρέχει συγχρηματοδότηση, ενώ ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει τη διαχείριση και εξασφαλίζει μακροχρόνια λειτουργία της πρωτοβουλίας.

41 Εργαλεία στη νέα περίοδο

42 Παραδείγματα εργαλείων και συνδυασμού πολιτικών για την έρευνα και καινοτομία στη νέα περίοδο (clusters)

43 Ορισμός Cluster Ένα σύνολο ανεξάρτητων, συμπληρωματικών και συν-ανταγωνιστικών φορέων [1], που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένη βιομηχανική/οικονομική/θεματικήπεριοχή/ κλάδο [2] και σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή [3], συνδεδεμένων σε αλυσίδα προστιθέμενης αξίας, με ισχυρές αλληλεπιδράσεις και ανταλλαγή πληροφορίας / γνώσης / καλών πρακτικών, με κοινούς προμηθευτές ή/και πελάτες, με από κοινού πρόσβαση και χρήση εγκαταστάσεων, υποδομών και υπηρεσιών, και υπαρκτό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε διεθνές επίπεδο. [1] π.χ., μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις, παραγωγοί, αγοραστές, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, πάροχοι υπηρεσιών, τεχνολογικά πάρκα, δίκτυα, ενώσεις, σύνδεσμοι, φορείς μεταφοράς τεχνογνωσίας, εμπορικές ή επενδυτικές τράπεζες, κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, επιχειρηματικοί άγγελοι, στρατηγικοί επενδυτές, εθνικές και περιφερειακές αρχές και υπηρεσίες που ασχολούνται με την βιομηχανική, περιφερειακή, ερευνητική ή τεχνολογική ανάπτυξη και πολιτική και MME [2] π.χ., τηλεπικοινωνίες, πληροφορική, μικρο/νανοτεχνολογίες, δομικά υλικά, κατασκευαστικός τομέας, γεωργική παραγωγή, χημική βιομηχανία, τρόφιμα, τουριστικές υπηρεσίες, ναυτιλία, κλωστοϋφαντουργία, ενέργεια, μεταφορές, κ.λπ. [3] π.χ. πόλη, νομό, περιφέρεια, χώρα, αλλά και διασυνοριακά, κ.λπ. Source: Corallia DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

44 Cluster Definition – Cluster Actors & Drivers
National Media International Chambers of Commerce Banks Professional Societies Startups European Agencies Formal Networks Regional IPR, Legal Support NGOs Innovation Centers Technology Parks Universities Research Industrial Associations Markets Global Large Firms SMEs Business Angels Venture Capital Suppliers of goods Consulting Services Public Actors Financial Institutions Infrastructure Providers Academia Organizations for Collaboration Industry Buyers Corallia Incubators Industry-led Dedicated & Specialized Cluster Facilitator Innovation focus User-driven Strategic Customers Source: Corallia DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

45 Clusters: δραστηριότητες
Οργανωμένες προσπάθειες για αύξηση της ανταγωνιστικότητας των συνεργατικών σχηματισμών σε μια περιοχή, με τη συμμετοχή επιχειρήσεων, της δημόσιας διοίκησης και της ερευνητικής κοινότητας Source Cluster Initiative Greenbook, Örjan Sövell, Göran Lindqvist, Christian Ketels, DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

46 Φάσεις και βήματα ανάπτυξης Clusters
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

47 Ανάπτυξη Clusters – Τριπλή Έλικα
DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

48 Συστάσεις: Clusters στην Ελλάδα
Να διερευνηθούν ευκαιρίες καινοτομίας στη διασύνδεση μεταξύ διαφορετικών τομέων (π.χ. ΤΠΕ και της γεωργίας). Δημιουργία θεματικού one-stop-shops για μια υπάρχουσα δομή ή τη συγχώνευση υφιστάμενων οργανισμών σε μια νέα δομή, με κατάλληλες βελτιώσεις και βιωσιμότητα, με βάση τα διδάγματα και τις γνωστές ελλείψεις τρέχουσες εφαρμογές. Περαιτέρω ανάπτυξη επιστημονικών πάρκων, φυτωρίων και κέντρων καινοτομίας που προσφέρουν επιχειρηματικές υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, παροχή κινήτρων για τη δημιουργία εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με άλλες πολιτικές για την ανάπτυξη επιλεγμένων τομέων. Επιπλέον, δημιουργία περιφερειακών δικτύων επιχειρηματικών αγγέλων, κίνητρα σε ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων με επαγγελματικά πρότυπα και μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για περιφερειακές επιχειρηματικές ευκαιρίες. Να εξετασθούν, στο πλαίσιο της στρατηγικής, τα κίνητρα για την ανάπτυξη των διακρατικών και διαπεριφερειακών συσπειρώσεων. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

49 Παραδείγματα εφαρμογής τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών

50 Συστάσεις χρήσης ΤΠΕ κατά κλάδο δραστηριότητας
Πρωτογενής τομέας: Επείγουσες ανάγκες για έλεγχο της ποιότητας, τη διοίκηση, την παρακολούθηση, την εμπορία, την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ποιότητα των τροφίμων και τη συμμόρφωση των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων σε συγκεκριμένα συστήματα πιστοποίησης. δασοκομικά μέτρα για την ενίσχυση της προστασίας των δασών και τη διαχείριση των δραστηριοτήτων Εφαρμογές Internet στην αγορά για τα βιολογικά προϊόντα, κανάλια διανομής τροφίμων, branding, προμήθειες, τη συσκευασία κ.α. Μείωση του κόστους ενέργειας και την εξοικονόμηση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τη χρήση μεθόδων ανανεώσιμων πηγών, όπως η γεωθερμία ή βιοενέργεια. Τρόφιμα και ποτά: Νέας γενιάς ERP και CRM εργαλεία, σύγχρονες πλατφόρμες e-commerce και δημόσιων προμηθειών. Πιστοποίηση των υψηλού προφίλ οικολογικών προϊόντων με τα κατάλληλα εργαλεία ΤΠΕ, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του κόστους. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

51 Συστάσεις χρήσης ΤΠΕ κατά κλάδο δραστηριότητας
Ευφυείς μεταφορές: Ελαχιστοποίηση του κόστους του μετακινήσεων (π.χ. βελτίωση της διαχείρισης στόλου οχημάτων ή τη βελτιστοποίηση των δημόσιων δρομολόγια μεταφοράς), Μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, Βελτίωση της παράδοσης ορισμένων επιχειρηματικών διαδικασιών, Αύξηση της αξιοπιστίας των δημοσίων υπηρεσιών μεταφοράς. Οι ΤΠΕ προσφέρουν σημαντικά εργαλεία στις εμπορευματικές μεταφορές για άυλες ροές πληροφορίας που συνοδεύουν τη φυσική μεταφορά των εμπορευμάτων, όπως χρονικός προγραμματισμός, διαχείριση προορισμού, εντοπισμός και παρακολούθηση, ιδιαίτερα επικίνδυνων εμπορευμάτων, και μεταφορές, διαχείριση του στόλου, ευφυής στάθμευσης φορτηγών, πολυτροπικές μεταφορές, πληροφορίες για απομακρυσμένες μεταφορές. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

52 Συστάσεις χρήσης ΤΠΕ κατά κλάδο δραστηριότητας
Ενέργεια & Περιβάλλον οι ΤΠΕ μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των αποβλήτων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, τόσο σε οικιακές και βιομηχανικές χρήσεις. Smart-grid, smart-μέτρηση κατανεμημένες εφαρμογές που υποστηρίζονται από σύγχρονα εργαλεία ΤΠΕ με αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους και την αποτελεσματικότερη χρήση των ενεργειακών πόρων. Υγεία νέα οικονομικά αποδοτική τηλεϊατρική ή κατ 'οίκον φροντίδα για τους ηλικιωμένους ή ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. Οι υπηρεσίες θα πρέπει να οργανωθούν ως συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), σε συνεργασία με τα τοπικά κρατικά νοσοκομεία και κέντρα υγείας, κάτω από ένα βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

53 Συστάσεις χρήσης ΤΠΕ κατά κλάδο δραστηριότητας
Μεταποίηση: υποφέρει από τη μείωση της ζήτησης, παγκόσμιο ανταγωνισμό, χαμηλού κόστους εισαγωγές. Μπορεί να υποστηριχθεί από ΤΠΕ με την εφαρμογή αυτοματισμού, ελέγχου και παρακολούθησης, μείωση κόστους με ηλεκτρονικές προμήθειες, και τη διασφάλιση της ποιότητας Η ανακύκλωση μπορεί να είναι μια σημαντική πηγή πρώτων υλών. Εργαλεία ΤΠΕ μπορούν να υποστηρίξουν Reverse Logistics δραστηριότητες. ΤΠΕ διευκολύνουν την ανακύκλωση των δικτύων καθώς παρέχουν μια πλατφόρμα για τη δήλωση των προϊόντων προς ανακύκλωση. Τουρισμός και πολιτισμός: αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και συνεργιών (π.χ. εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας), μεγιστοποίηση της προβολής των τουριστικών προορισμών στα νέα ψηφιακά μέσα, ελαχιστοποίηση της του κόστους διαχείρισης και τα έξοδα διαφήμισης, με αποτέλεσμα την επέκταση της τουριστικής περιόδου, ​​καθώς και τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερα αμειβομένων θέσεων εργασίας. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

54 Προτάσεις Η στρατηγική της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου να εστιαστεί στη συνέργεια των τομέων “αγρό-διατροφής + γαστρονομίας + φιλοξενίας + τουρισμού” για τον εντοπισμό τεχνολογιών που θα αυξήσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Παραδείγματα προτάσεων από τον ιδιωτικό τομέα και ακαδημαϊκούς για νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στις βιο-καλλιέργειες, παραγωγή διατροφικών ειδών με αντι -οξυδωτικες ιδιότητες, διατήρηση διατροφικών ειδών με αιθέρια έλαια, νέες τεχνολογίες και νέα τεχνογνωσία στην παραγωγή οίνου και αντι- οξυδωτικου ελαιόλαδου Οι ΤΠΕ πρέπει να στοχεύσουν στην υποστήριξη της περιφερειακής αλυσίδας αξίας. Συνεργασία με άλλες Περιφέρειες με παρόμοια χαρακτηριστικά (Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο αλλά και Κρήτη) για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στην έξυπνη εξειδίκευση Αποφασιστική συμμετοχή των τοπικών εταίρων στον σχεδιασμό της RIS3 με την εντελή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και της πανεπιστημιακής κοινότητας καθ όλη την διαδικασία σχεδιασμού DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

55 Διαβούλευση – ανοικτή συζήτηση

56 Εξειδίκευση και περιφερειακή οικονομία
Ποιοι είναι οι βασικοί οικονομικοί τομείς της περιφέρειας κρίσιμη μάζα στην απασχόληση, προστιθέμενη αξία και εξαγωγές; Παρουσιάζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε Ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο; Ποιες κορυφαίες επιχειρήσεις βρίσκονται στην περιφέρεια; Ταιριάζουν με το πρότυπο περιφερειακής οικονομικής εξειδίκευσης; Ποιοι τομείς είναι περισσότερο ανοιχτοί στη διεθνοποίηση τιμές εξαγωγών των κύριων τομέων, ξένες άμεσες επενδύσεις; Ποια δίκτυα καινοτομίας ή συνεργατικά σχήματα βρίσκονται στην περιφέρειά σας; Ποιοι τομείς της οικονομίας στην περιφέρειά σας είναι οι πλέον καθοδηγούμενοι από τη γνώση ποιοι έχουν τα μεγαλύτερα μερίδια σε επενδύσεις Ε&Τ και/ ή προσωπικό στην Ε&Τ; DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

57 Εξειδίκευση και δυναμικό Ε&Τ
Ποια κύρια ιδρύματα βρίσκονται στην περιφέρειά σας; πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, κέντρα καινοτομίας και σχεδιασμού; Ποια είναι τα συγκεκριμένα επιστημονικά πλεονεκτήματα και οι ερευνητικές εξειδικεύσεις στην περιφέρεια επενδύσεις στην Ε&Τ, ερευνητικό προσωπικό, εκδόσεις και διπλώματα ευρεσιτεχνίας; Πώς τα πλεονεκτήματά τους ανταποκρίνονται στην περιφερειακή οικονομική εξειδίκευση; Ποιες αναδυόμενες νέες επιστημονικές δυνατότητες (άλλες από τις προαναφερόμενες) μπορούμε να εντοπίσουμε στην περιφέρεια; Ποιες (μεγάλες) σημαντικές ερευνητικές υποδομές και κέντρα καινοτομίας υπάρχουν εγκατεστημένα στην περιφέρεια; Τι αντίκτυπο έχουν στη δημιουργία έξυπνης εξειδίκευσης στην περιφέρεια; DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

58 Ψηφιακή οικονομία και πολιτική ΤΠΕ
Ποιες είναι οι βασικότερες επενδύσεις σε ΤΠΕ και στην ψηφιακή οικονομία που έχουν πραγματοποιηθεί στην περιφέρεια; Ποια είναι τα βασικότερα εργαλεία και οι κυριότερες λύσεις της ΤΠΕ που έχουν εφαρμοστεί σε: Γεωργία και καλλιέργειες Μεταποίηση Μεταφορές Ενέργεια και Περιβάλλον Τουρισμός και Πολιτισμός Πόλεις Γνωρίζετε για την ανάπτυξη στην περιφέρειά σας ευρυζωνικών δικτύων υψηλής ταχύτητας και υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους (cloud-based services)? Ποιες είναι οι προτεραιότητες για τα ψηφιακά δίκτυα, τις εφαρμογές και τiς ηλεκτρονικές υπηρεσίες στην περιφέρειά σας? DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

59 Πολιτική καινοτομίας Ποια είναι η στρατηγική προσέγγιση στην περιφερειακή ανάπτυξη και την πολιτική καινοτομίας στην περιφέρεια; Μακροπρόθεσμο όραμα; Ανήκει η περιφέρειά σας σε κάποια μεγαλύτερη λειτουργική περιφέρεια; Εάν ναι, έχετε θεσπίσει μηχανισμούς και διαδικασίες συντονισμού με τις γειτνιάζουσες περιφέρειες; Είναι τα εργαλεία περιφερειακής καινοτομικής πολιτικής που διαθέτετε ορθώς προσαρμοσμένα σε άλλα εργαλεία σε άλλα επίπεδα ή παρατηρείτε κενά και/ ή επικαλυπτόμενα πεδία; DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

60 Διακυβέρνηση Πώς να συντονιστούν η εθνική και περιφερειακή λήψη αποφάσεων; Ποια διάκριση ρόλων και αρμοδιοτήτων? Πώς να επιτευχθεί μια γρήγορη χαρτογράφηση του περιφερειακού οικοσυστήματος πρόσβασης στη γνώση; Πώς να συσταθεί η συνολική δομή διακυβέρνησης της Περιφερειακής Καινοτομικής Στρατηγικής ΄Εξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3); Πώς να γίνει η επιλογή των μελών για τις διαφορετικές βαθμίδες της RIS3; Πώς να επιτευχθεί ο ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα; Πώς να επιτευχθεί η συνέχεια με τις προηγούμενες πρωτοβουλίες για "εκ των κάτω προς τα πάνω" καινοτομία (bottom-up); Πώς να προσαρμοστούν οι εκθέσεις για ανάπτυξη της 1ης Εγκυκλίου με τη λογική και τις προδιαγραφές της RIS3; DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

61 Πλατφόρμα υποστήριξης από το JRC Seville προς κάθε Περιφέρεια
Κείμενα καθοδήγησης Ανταλλαγή καλών πρακτικών από άλλες Περιφέρειες Κατάρτιση για περιφερειακές διοικήσεις και σεμινάρια Διευκόλυνση αξιολογήσεων της (peer reviews) Από την Ελλάδα έχουν ήδη εγγραφεί οι Περιφέρειες: Αττικής, Δυτικής Ελλάδας, Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Ηπείρου, Κρήτης,

62 Region: South Aegean 1 INNOVATION POLICY 2000-2006
Strategies RIS, RITTS, RIS+ Regional Innovative Actions 1 Regional Innovation Poles Related: GERD 0,29 % BUSINESS 0,00% RESEARC 0,11% HEI 0,58% Τομεακές και τεχνολογικές προτεραιότητες Αύξηση της ανταγωνιστικότητάς των ΜΜΕ στις αγροκαλλιέργειες, αλιεία και υδατοκαλλιέργειες Ποιοτική βελτίωση του τουριστικού επιχειρηματικού μοντέλου. Έμφαση σε τοπικά προϊόντα και στο καλάθι προϊόντων της περιφέρειας. Αύξηση των βιολογικών προϊόντων και προώθησή τους στην ελληνική και διεθνή αγορά. Διάδοση της χρήσης των ΤΠΕ από τις τοπικές ΜΜΕ, Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και χρήσης ΑΠΕ από τις ΜΜΕ . Επιλογή νέων εργαστηρίων και υποδομών σε σχέση με την περιφεριακη οικονομία. Σύνδεση μεταπτυχιακών σπουδών με εκπαίδευση σε τομείς σχετικούς με την οικονομία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Ενίσχυση νεανικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας Αξιοποίηση από τις τοπικές ΜΜΕ σχετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων INNOVATION POLICY Axis of O.P. Euro % 1.Accessibility 14,28 2.Digital convergence / Entrepreneurship 34,64 3.Sustainable develop. / Quality of life 29,34 4. Regional cohesion and partnership 19,28